Βιβλιοθήκη

Βρισκόμαστε στο 1938∙ οι προθέσεις του Αδόλφου Χίτλερ για πόλεμο είναι πασιφανείς, γεγονός που ωθεί την Αγγλία και τη Γαλλία σε έναν φρενήρη διπλωματικό μαραθώνιο. Ο Χιου Λέγκατ, προσωπικός γραμματέας του Τσάμπερλεν πρόκειται να συναντηθεί ξανά με έναν παλιό του γνώριμο, τον Πολ Χάρτμαν, Γερμανό διπλωμάτη και μέλος της αντίστασης κατά του Χίτλερ. Οι δύο παλιοί συμφοιτητές και φίλοι θα βρεθούν και πάλι ο ένας στον δρόμο του άλλου, όμως αυτή τη φορά η συνάντησή τους θα γίνει υπό ιδιαίτερα δυσοίωνες συνθήκες…

Με το μέλλον της Ευρώπης αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας να κρέμεται από μία κλωστή, ο κίνδυνος μίας γενικευμένης πολεμικής σύρραξης είναι πιο κοντά από ποτέ. Με φόντο τη Διάσκεψη του Μονάχου, ο Robert Harris ξετυλίγει περίτεχνα ένα «κουβάρι» διπλωματίας, κινδύνου, καθήκοντος, φιλίας κι έχθρας, προδοσίας και κατασκοπείας.

Χωρίς καμία αμφιβολία, το «Μόναχο» εντάσσει εύκολα τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής, παρουσιάζει τα γεγονότα με δομημένο και σαφή τρόπο, χωρίς να προκαλεί σύγχυση ή να κουράζει.

Ο Harris εξετάζει ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες και χαρίζει στον αναγνώστη την ευκαιρία μιας πιο κοντινής ματιάς του πως ασκείται η πολιτική πίσω από τις κλειστές πόρτες γραφείων και αιθουσών. Θα μπορούσε ένας διαφορετικός χειρισμός να αποτρέψει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο; Ή μήπως η μοίρα των λαών ήταν ήδη προδιαγεγραμμένη και αναπόφευκτη;

Το «Μόναχο» είναι ένα άρτιο ιστορικό μυθιστόρημα με έντονο το στοιχείο της κατασκοπείας. Η γραφή του Harris είναι απλή, κρατά την ουσία των γεγονότων, είναι ουσιαστική και, ως αποτέλεσμα, ο λόγος ρέει αβίαστα.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι εύστοχα σκιαγραφημένοι∙ ο Λέγκατ διαθέτει «ψυχρή λογική» αλλά δεν μένει απαθής μπροστά στην προοπτική ενός πολέμου, αφού ο αντίκτυπος που θα έχει μία γενικευμένη σύρραξη στους λαούς και στην καθημερινή ζωή είναι ένα ζήτημα που τον βασανίζει. Σκέφτεται σαν σύζυγος, σαν πατέρας, σαν άνθρωπος.

Παράλληλα, η αποτύπωση του χαρακτήρα του Άγγλου Τσάμπερλεν είναι ένα στοιχείο του βιβλίου που συζητήθηκε αρκετά. Ακολουθώντας ένα πιο «ηθογραφικό» μονοπάτι, ο συγγραφέας μας δίνει μία εκδοχή του Τσάμπερλεν διαφορετική από αυτή των βιβλίων Ιστορίας. Παρακολουθούμε τις συνεχείς προσπάθειες για αποκλιμάκωση της κατάστασης, την παραχώρηση της Σουηδητίας στον Χίτλερ ως απελπισμένη πράξη κατευνασμού. Η περίφημη Συμφωνία του Μονάχου απεδείχθη ένας εφήμερος, κενός θρίαμβος. Λίγο αργότερα, ο Τσώρτσιλ θα δήλωνε χαρακτηριστικά ότι η Αγγλία «είχε να διαλέξει μεταξύ ατιμίας και πολέμου∙ προτίμησε την ατιμία και θα έχει τον πόλεμο».

Είναι προφανές ότι ο Harris έχει μελετήσει ενδελεχώς την ιστορία και τα γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που φαίνεται και στα υπόλοιπα έργα του (“Fatherland”, «Κωδικός: Αίνιγμα»). Στο «Μόναχο» διαφαίνεται η εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας, η πεποίθηση (έστω και δειλή) ότι ο πόλεμος θα αποφευχθεί. Οι διαρκείς διπλωματικοί μαραθώνιοι, η παγκόσμια αγωνία, οι ίντριγκες και η κατασκοπεία σε συνδυασμό με όλα τα ιστορικά στοιχεία που πλέον είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε συνθέτουν ένα ιδιαίτερα αξιόλογο αποτέλεσμα. Μέσω της γραφής του, της ξεκάθαρης αποτύπωσης της διπλωματικής φρενίτιδας που επικρατούσε, της δράσης και της παρουσίας του κατασκοπευτικού στοιχείου, ο Harris επιχειρεί να πλαισιώσει τα γεγονότα του βιβλίου με ένα πέπλο αγωνίας, αβεβαιότητας και σασπένς.

Το κατά πόσο, όμως το επιτυγχάνει, είναι υπό συζήτηση∙ οι συγγραφικές του δεξιότητες, το πάθος και η γνώση του για το αντικείμενο δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση. Ωστόσο, εάν θα θέλαμε να είμαστε λίγο πιο ρεαλιστικοί θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε ότι η αξιόλογη προσπάθειά του να αγχώσει τον αναγνώστη για το μέλλον του πλανήτη επισκιάζεται από ένα τεράστιο plot spoiler- τον ίδιο τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το «Μόναχο» του Harris θα ενθουσιάσει το δίχως άλλο όλους τους λάτρεις του ιστορικού μυθιστορήματος και των κατασκοπευτικών θρίλερ. Ωστόσο, το κοινό του δεν περιορίζεται εκεί: μπορεί να το απολαύσει ευχάριστα και οποιοσδήποτε αναγνώστης επιθυμεί να διαβάσει για τα παρασκήνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ειπωμένα από μία άλλη οπτική, με σφιχτά δεμένη πλοκή και άφθονες δόσεις κατασκοπείας και σασπένς.