In a Cinemanner of Speaking

Οι Αμερικανοί συνηθίζουν να χωρίζουν την ιστορία του κινηματογράφου σε τέσσερις περιόδους: τη σιωπηλή εποχή, την κλασική (ή αλλιώς χρυσή) εποχή (30s-60s), τη νέα εποχή του Hollywood (από τα τέλη του '60 μέχρι τα 80s) και τη μοντέρνα ή “blockbuster” περίοδο, που διανύουμε σήμερα. Με το αν η καλύτερη εποχή του Hollywood τέλειωσε το '60 μπορούμε κάλλιστα να διαφωνήσουμε, αλλά δεν γίνεται να παραβλέψουμε ότι από εκείνη την περίοδο διασώθηκαν μερικά αριστουργήματα που, όσα χρόνια κι αν περάσουν, φαντάζουν πάντα σύγχρονα – ακόμα και για όσους αποφεύγουν να δουν «παλιές» ταινίες! 

Ή αλλιώς, το μεγαλύτερο αριστούργημα όλων των εποχών – why not? Το «Όσα παίρνει ο άνεμος» τα συνδυάζει όλα: ερμηνείες, θέμα, πλοκή, μουσική, σκηνοθεσία. Είναι τόσο άρτια ταινία απ’ όλες τις απόψεις και τόσο καλογυρισμένη που αποτελεί την καλύτερη απάντηση για όσους… αποφεύγουν τις παλιές ταινίες. Και το σημαντικότερο: δε φαντάζει «παλαιική», σε αντίθεση με άλλες σύγχρονες ή πολύ μεταγενέστερές της. Δεν είναι τυχαίο που έχει στην τσέπη της 8 Όσκαρ και που αποτελεί μέχρι σήμερα μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες όλων των εποχών. Και, αλήθεια, δεν κουράζει, παρά την τετράωρη διάρκειά της. Για όποιον τυχόν του διαφεύγει η υπόθεση, η ταινία διαδραματίζεται στον Αμερικανικό Εμφύλιο και επικεντρώνεται στην ατίθαση Scarlett O'Hara (Vivien Leigh) και το ειδύλλιό της με τον αμοραλιστή Rhett Butler (Clark Gable). 

Το υπέροχο βιβλίο της Daphne De Maurier βρήκε την καλύτερη κινηματογραφική του μεταφορά, πέφτοντας -ευτυχώς- στα χέρια του Alfred Hitchcock. Η Joan Fontaine είναι η δεύτερη κυρία De Winter, μετά τον γάμο της με τον Laurence Olivier, δηλαδή τον χήρο Maxim De Winter. Όμως το «φάντασμα» της πρώτης συζύγου φαίνεται ακόμα να πλανάται στο σπίτι. Ταινία μυστήριου, με μια ατμόσφαιρα που μόνο ο Hitchcock θα μπορούσε να δημιουργήσει και που εντείνεται έξοχα από το ασπρόμαυρο του φιλμ. Από τις ελάχιστες ταινίες που ανταποκρίνεται αξιοπρεπώς στο βιβλίο και δεν απογοητεύει ούτε τους βιβλιόφιλους ούτε τους σινεφίλ. 

Αυτή κι αν είναι ταινία που δεν παλιώνει ποτέ, μιας και οι κριτικοί την ψήφιζαν κάθε χρόνο (μέχρι πριν λίγα χρόνια) ως την καλύτερη ταινία όλων των εποχών! Ένα φιλμ που δεν αγαπήθηκε αρκετά όταν κυκλοφόρησε, αλλά κέρδισε έδαφος στη συνέχεια, χάρη στον καινοτόμο τρόπο που γυρίστηκε. Είναι αξιοσημείωτο ότι πρόκειται για την πρώτη κινηματογραφική δουλειά του Orson Welles, ο οποίος παράλληλα έγραψε το σενάριο και κράτησε και τον πρωταγωνιστικό ρόλο – όλα αυτά στην ηλικία των 26 ετών! Η ταινία μάς παρουσιάζει τον ενδιαφέροντα βίο του εκδότη Kane και μας αφήνει πλούσια τροφή για σκέψη στο τέλος. 

Η “Casablanca” έχει περάσει πλέον στη σφαίρα του κινηματογραφικού θρύλου, επειδή μάς παρουσιάζει με ωραίο -και καθόλου μελό- τρόπο έναν χαμένο έρωτα που γίνεται ακόμα πιο τραγικός, όταν στο background διαδραματίζεται ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Πρωταγωνιστές του δράματος τα μεγαθήρια της έβδομης τέχνης Humphrey Bogart και Ingrid Bergman, οι οποίοι προσεγγίζουν τους ρόλους τους με τη δέουσα αξιοπρέπεια, νηφαλιότητα και μελαγχολία. Η συγκεκριμένη ταινία, ναι, ίσως να έχει μία πομπώδη αύρα που μας στέλνει κάμποσες δεκαετίες πίσω, αποπνέει όμως ερωτισμό και μεγαλοπρέπεια με έναν μοναδικό και διαχρονικό τρόπο. 

Το “All About Eve” διαπραγματεύεται ένα θέμα που θα μας άρεσε να βλέπαμε πιο συχνά στον κινηματογράφο: η μεγάλη σταρ Margo Channing (Bette Davis) φοβάται πως τα χρόνια της έχουν πια περάσει και φτάνει στη δύση της καριέρας της, και σαν μην έφτανε αυτό, η νεαρή (Anne Baxter) που έχει κοντά της ως βοηθό φαίνεται ότι προσπαθεί να της κλέψει τη θέση. Το θέμα είναι ούτως ή άλλως διαχρονικό και ενδιαφέρον, αλλά το πιο ωραίο με τη συγκεκριμένη ταινία είναι πως αποπνέει μια υπέροχη φρεσκάδα και ζωντάνια, η οποία, μεταξύ άλλων, οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στην πληθωρική ερμηνεία της Bette Davis. 

Αυτή κι αν είναι μία ταινία που θα τη βλέπουμε όσα χρόνια κι αν περάσουν, αφού το παν σε αυτό το φιλμ είναι το σενάριο. Δώδεκα ένορκοι μπαίνουν στην αίθουσα συσκέψεων για να πάρουν απόφαση. Η υπόθεση φαίνεται εύκολη και όλοι ψηφίζουν ομόφωνα πως ο κατηγορούμενος είναι ένοχος, εκτός από αυτόν τον έναν που έχει αμφιβολίες. Ωραία πλοκή, απίστευτα δυνατοί διάλογοι, καλές ερμηνείες. Η ταινία δεν έχει ανάγκη ούτε από εφέ ούτε από σκηνοθετικά τρικ, είναι εξ ολοκλήρου γυρισμένη σε μία αίθουσα και εκτυλίσσεται σε πραγματικό χρόνο. Η αξιοσημείωτη διαχρονικότητα της ταινίας οφείλεται και στο γεγονός ότι βασίζεται σε θεατρικό κείμενο, και στο θέατρο το έργο εξακολουθεί να ανεβαίνει. 

Ο Hitchcock είχε βρει αναμφίβολα το μυστικό για το πώς γυρίζεται μια διαχρονική ταινία, γι' αυτό και τα φιλμ του δεν μπορούν ποτέ να θεωρηθούν παρωχημένα. Στο “Vertigo” παρακολουθούμε έναν αστυνομικό, τον John Ferguson (James Stewart), με συμπτώματα ακροφοβίας και κατάθλιψης, τον οποίο προσλαμβάνει ένας φίλος του για να παρακολουθήσει τη γυναίκα του (Kim Novak) που παρουσιάζει παράξενη συμπεριφορά. Μυστήριο, αγωνία και απίστευτα plot twists, σε μια ταινία που ψηφίζεται τα τελευταία χρόνια από τους κριτικούς ως η καλύτερη που γυρίστηκε ποτέ. 

Από τις πιο μεγαλεπήβολες και επικές ταινίες που έβγαλε ποτέ το Hollywood, το “Ben Hur” μάς παρουσιάζει τη ζωή ενός Εβραίου (Charlton Heston), που μετά την προδοσία από έναν Ρωμαίο φίλο του γίνεται σκλάβος, αλλά πολύ σύντομα θα καταφέρει να κερδίσει πίσω τη ζωή του και να πάρει εκδίκηση. Φιλόδοξα γυρισμένο και με διάρκεια τρεισήμισι ώρες, το “Ben Hur” δέχτηκε θερμότατης υποδοχής από τα Όσκαρ, καθώς κατέχει το ρεκόρ των περισσότερων κερδισμένων αγαλματιδίων: 11 στον αριθμό, ρεκόρ που δεν έσπασε ούτε ο «Τιτανικός». Η αλήθεια είναι, βέβαια, πως για τα σημερινά κινηματογραφικά δεδομένα το θέμα της και η τεχνοτροπία της μοιάζουν ελαφρώς ξεπερασμένα, αλλά ανήκει σίγουρα στα κινηματογραφικά must-see.