Dheepan: Ο άνθρωπος χωρίς πατρίδα, του Jacques Audiard
Ο Ζακ Οντιάρ επανέρχεται με ένα σινεμά σκληρό, αλλά βαθιά ανθρώπινο, που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχει υπογράψει, θυμίζει τον «Προφήτη», κατά πολλούς την καλύτερη ταινία του. Δημιουργεί ένα σινεμά κοινωνικά ευαίσθητο, αλλά ποτέ απλοϊκά καταγγελτικό και αυτό το χαρακτηριστικό είναι που απογειώνει την τελευταία δουλειά του.
Ο Ντιπάν έχει αφήσει πίσω μια ζωή γεμάτη βία και πόλεμο και έρχεται στην «πολιτισμένη» Δύση έχοντας την ψευδαίσθηση ότι θα ζήσει σε έναν επίγειο παράδεισο, το ίδιο όνειρο που έχουν τόσοι και τόσοι μετανάστες που διασχίζουν τα ευρωπαϊκά σύνορα. Μαζί του η Γιαλίνι, μια νεαρή που τρέχει να ξεφύγει από την παράλογη βία που την περιτριγυρίζει και η Ιλιαγιάλ, ένα ορφανό κοριτσάκι. Όλοι μαζί παριστάνουν την οικογένεια προκειμένου να εξασφαλίσουν μια θέση σε αεροπλάνο που θα τους μεταφέρει στο Παρίσι. Ένας νέος κόσμος που μπροστά στα δεινά και τον παραλογισμό του πολέμου φαντάζει παράδεισος, αλλά κάθε άλλο παρά τους υποδέχεται φιλικά. Μετά από πολλές περιπέτειες και κυνηγητά με την αστυνομία στο Παρίσι, θα καταλήξουν σε ένα προάστιο όπου η βία που ήθελαν να αφήσουν πίσω κυριαρχεί.
Παρότι το τελευταίο πόνημα του Ζακ Οντιάρ είναι εξαιρετικά -και επώδυνα- επίκαιρο, ο ίδιος δεν επιδιώκει ένα μεγαλεπήβολο κοινωνικό-πολιτικό σχόλιο για τους μετανάστες, την αφιλόξενη δύση και τον ρατσισμό. Αντίθετα, χτίζει έναν μικρόκοσμο σε κάποιο Παρισινό προάστιο και «εγκλωβίζει» εκεί τους ήρωές του, φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με μια γλώσσα που δεν γνωρίζουν και έναν πολιτισμό που οφείλουν να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν όσο πιο γρήγορα μπορούν, προκειμένου να επιβιώσουν. Τοποθετεί την κάμερα κοντά στα σώματα των ηθοποιών, που κινούνται ως επί το πλείστον σε ασφυκτικά κλειστούς χώρους, με αποτέλεσμα οι συγκρούσεις που αναμφισβήτητα θα προκύψουν μεταξύ τους να είναι ακόμα πιο έντονες και δραματικές. Δεν εξιδανικεύει κανέναν από τους ήρωές του. Έχει το ταλέντο και το θάρρος να τους πλάσει έτσι ώστε να φαίνονται ατελείς, έως και αντιπαθητικοί, αντιμέτωποι ο καθένας με τους προσωπικούς τους δαίμονες, σε μια μάχη που φαίνονται καταδικασμένοι να χάσουν.
Τους φέρνει αντιμέτωπους με το οργανωμένο έγκλημα και μια συμμορία διακίνησης ναρκωτικών που ελέγχει το συγκρότημα κατοικιών όπου διαμένουν. Και ενώ στην αρχή όλα φαίνονται να πηγαίνουν καλύτερα, η βία δεν αργεί να ξεσπάσει. Μια βία που κλιμακώνεται σταδιακά για να φτάσει στην απόλυτη έκρηξη στα τελευταία περίπου 20 λεπτά, όπου ο Ντιπάν παραδίδεται στο παρελθόν του, που έρχεται να τον στοιχειώσει και στον πόλεμο που τον έχει μολύνει ανεπανόρθωτα. Μια βία που βρίσκεται πολύ μακριά από το οποιοδήποτε στυλιζάρισμα. Καταλαμβάνει την οθόνη εξαπλώνοντας τη φρίκη της και μην αφήνοντας τίποτα όρθιο, φρικιαστικά αληθινή και κάθε άλλο παρά λυτρωτική, έστω και αν όσα προηγήθηκαν θα μπορούσαν να την καταστήσουν ως τέτοια.
Στο “Dheepan” όπως και γενικότερα στο σινεμά του Οντιάρ, τίποτε δεν είναι απλοϊκό και μονοσήμαντο, δεν υπάρχει άσπρο-μαύρο και δραματουργικές ευκολίες ή καταγγελτικές κορώνες. Πράγμα αξιοθαύμαστο, αφού ο Γάλλος δημιουργός καταπιάνεται με κοινωνικά φορτισμένες και «δύσκολες» ιστορίες που απαιτούν εξαιρετικά λεπτή μεταχείριση για να μην υποπέσουν στον μελοδραματισμό και το εκβιαστικό συναίσθημα. Προφανώς και ο Οντιάρ τα καταφέρνει περίφημα και σε αυτό. Όπως τα καταφέρνει περίφημα στο να δημιουργήσει μια τρομερή, «ηλεκτρισμένη» ένταση και ένα διαρκές άβολο συναίσθημα με την οποία ποτίζει τα πλάνα του, τόσο στις πιο φορτισμένες δραματουργικά στιγμές όσο και στις φαινομενικά πιο «ήρεμες», στις οποίες όμως η απειλή τόσο της επιστροφής πίσω στην πατρίδα-εμπόλεμη ζώνη, όσο και του αβέβαιου και δύσκολου μέλλοντος είναι διαρκής.
Δυστυχώς παραδίδεται σε ένα φινάλε γεμάτο ευκολίες, σχεδόν εκβιαστικά χαρούμενο και τεχνητά λυτρωτικό. Δεν μπορεί όμως αυτό να στερήσει από την ταινία τον τίτλο μιας από τις καλύτερες της χρονιάς, ούτε να μας κάνει να ξεχάσουμε τη ζοφερή της ατμόσφαιρα, τον ανεπιτήδευτο ρεαλισμό της και το δημιουργικό θάρρος του Οντιάρ που παραδίδει ένα μεστό, δυνατό, ισορροπημένο και αιματοβαμμένο κοινωνικό δράμα.
Dheepan: Ο άνθρωπος χωρίς πατρίδα, του Jacques Audiard (2015)
Διάρκεια: 109 λεπτά
Είδος: Crime, Drama
