Άλλαι Τέχναι

Καταρτίστηκε και επανακαταρτίστηκε. Επιμορφώθηκε, παρακολούθησε σεμινάρια. Επιχείρησε να βελτιώσει το προφίλ του ως υποψήφιου εργαζόμενου. Το πώς στέκεται, το πώς δείχνει, το πώς μιλάει, το πώς συντάσσει το βιογραφικό του κι άλλα παρόμοια επουσιώδη, που πλέον δείχνουν να καταπίνουν αμάσητα τα ουσιώδη στον κόσμο της εργασίας. Αποπειράθηκε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Να υποχωρήσει, να κάνει συμβιβασμούς, διατηρώντας όμως παράλληλα ένα μίνιμουμ κεκτημένων. Ένα όριο αξιοπρέπειας, το οποίο πάση θυσία δεν θέλει να υπερβεί.

Η ταινία του Στεφάν Μπριζέ πάσχει από μία πάθηση που εμφανίζεται σε πολλές από τις ταινίες της υποκατηγορίας όπου ανήκει. Διαθέτει ένα προδιαγεγραμμένο σκοπό. Ένα εκ των προτέρων βέβαιο «μήνυμα» και ό,τι διαδραματίζεται επί της οθόνης μοιάζει να συντάσσεται σε μία ήδη προκαθορισμένη πορεία. Την ίδια στιγμή όμως, διαθέτει και ισχυρά αντισώματα απέναντι σε αυτή την πάθηση. Όπως την υπέροχη ερμηνεία του Βανσάν Λιντόν. Ειλικρινά, σπάνια συναντά κανείς μία ταινία τόσο εμφατικά προσηλωμένη στον κεντρικό της ήρωα, η οποία να μην λυγίζει από αυτό το προσωποπαγές βάρος.

Ο Λιντόν ερμηνεύει με ένα μονίμως στωικό βλέμμα, που παραπέμπει σε ατελείωτες ανείπωτες σκέψεις. Με μάτια υγρά από τον εκνευρισμό για όσα συμβαίνουν και όσα αναμένεται να συμβούν. Με σιωπές που λένε όσα πρέπει να γίνουν κατανοητά κι έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την ξύλινη μανατζερική ευγλωττία. Με μία απάθεια στα όρια της υπόγειας έκρηξης, όταν ακούει να επικρίνονται σχεδόν τα πάντα στο παρουσιαστικό του. Όταν του φορτώνεται η ταμπέλα του μη θελκτικού υποψηφίου.

Η κινηματογράφηση του Μπριζέ είναι η αναμενόμενη, χωρίς αυτό να συνιστά μειωτικό χαρακτηρισμό, το αντίθετο. Ακολουθεί τον ενδεδειγμένο τρόπο, με συνέπεια και υπομονή. Μία σειρά από βινιέτες από τη ζωή ενός ανθρώπου που βρίσκεται αντιμέτωπος με μία κατάσταση δύσκολη. Με έμφαση στα κοντινά πλάνα, και με ελαφρώς τρεμάμενη κάμερα στις στιγμές έντασης. Με επιμονή στην αφτιασίδωτη λεπτομέρεια και με βάρος στις διαλογικές σκηνές.

Και με μία μετρημένη και οικονομημένη αίσθηση καλοδεχούμενης προοικονομίας. Όπως ακριβώς ο Τιερι θέτει κάποια όρια σε διάφορες ζόρικες καταστάσεις, αντιστοίχως θα είναι σε θέση να τραβήξει μία κόκκινη γραμμή στο νέο εργασιακό του περιβάλλον. Ακριβώς σε αυτό το σημείο, εντοπίζουμε το δεύτερο εμβόλιο της ταινίας απέναντι στο προδιαγεγραμμένο της μοτίβο. Την έλλειψη ηρωισμού κι εύκολου διδακτισμού.

Ο Τιερί δεν θα τα βάλει με θεούς και δαίμονες. Είναι ένας απλός άνθρωπος, όπως προείπαμε, δεν είναι μήτε ήρωας μήτε δειλός. Δεν θα προσπαθήσει να ηγηθεί κάποιας κίνησης αντίδρασης απέναντι στα κακώς κείμενα και τον αυταρχισμό της εργοδοσίας. Δεν θα προβεί σε πράξεις ουρανοκατέβατης επαναστατικότητας. Δεν θα ξεσπάσει με τρόπο που δεν δικαιολογείται από τον χαρακτήρα του ή από τα δρώμενα της πλοκής. Ο Μπριζέ επιφυλάσσει στον ήρωά του και στην ταινία του ένα φινάλε λυτρωτικής αξιοπρέπειας που ταιριάζει και στους δύο. Είναι χαμηλών τόνων, είναι σιωπηλό, είναι λιτό και απέριττο.

Το φινάλε δεν μας προτρέπει σε κάποια συγκεκριμένη δράση, δεν είναι οδηγός συμπεριφοράς καταπιεσμένων, δεν είναι προτροπή για κάποια ολική ρήξη, δεν προσφέρει κάποια απελευθερωτική λύση απέναντι σε μία καταπιεστική συνθήκη. Είναι το τελευταίο κεφάλαιο σε μία ιστορία πίεσης και αξιοπρέπειας. Ένας άνθρωπος που πράττει χωρίς φανφάρες αυτό που του επιτάσσουν η ηθική και η αισθητική του, όταν αγγίζει το σημείο θραύσης του.