Άλλαι Τέχναι

Πριν λίγο καιρό ο θάνατος μίας γηραιάς κοσμικής κι ακτιβίστριας από τη Νέα Ορλεάνη έγινε είδηση. Είχε αφήσει οδηγίες να εμφανιστεί στην κηδεία της καθιστή, φορώντας ένα ροζ μπόα με φτερά και κρατώντας στο χέρι ένα ποτήρι σαμπάνια και ένα τσιγάρο, ενώ γύρω της οι φίλοι της θα απολαμβάνουν τα κοκτέιλ τους σαν να βρίσκονται σε δεξίωση. Αυτή η grande dame έζησε το ταξίδι της ζωή της όπως ήθελε, κι όπως πήγαινε ως γνήσια κοσμική από πάρτυ σε πάρτυ κρατώντας ένα ποτήρι σαμπάνιας, έτσι πήγε και σε αυτό το πάρτυ.

Ο εκκεντρικός αλλά και επίπλαστος κόσμος των κοσμικών φαίνεται να συναρπάζει αλλά και να ιντριγκάρει τον Paolo Sorrentino. Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος, σε αντίθεση με τον ήρωά του Gep Gambardella, έκανε την καριέρα που του άξιζε, και μετά από επιτυχημένες κι αποτυχημένες ταινίες οδηγήθηκε σε ένα δημιούργημα μεγάλης ομορφιάς. Έφτιαξε μια ταινία φελλινικών επιρροών, φανταχτερή, γκροτέσκο αλλά και στοχαστική όσο ένα μυθιστόρημα γεμάτο ουσία. Μια ταινία που μιλάει για το φαιδρό αλλά και για το ουσιαστικό, μια ταινία που χωράει πόρνες αλλά και αγίες, εκπροσώπους της μπερλουσκονικής μπουρζουαζίας μέχρι και τουρίστες, γερασμένους εραστές αλλά και νεανικούς έρωτες, μια ταινία που «χωράει» αγγλόφωνη ιταλική ποπ, τη Ραφαέλλα Καρά και εκκλησιαστικούς ύμνους. Μια ταινία για το ταξίδι της ζωής πριν τελειώσει έτσι όπως τελειώνει πάντα. 

Ο Gep Gambardella, που ενσαρκώνεται αριστοτεχνικά από τον Toni Servillo, γεννήθηκε για να γίνει συγγραφέας. Σε ηλικία 25 ετών έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα, ένα σπουδαίο μυθιστόρημα – σταθμό για την ιταλική λογοτεχνία με τον τίτλο «Το ανθρώπινο σύστημα». Σαράντα χρόνια πέρασαν από τότε, ο Gep γιορτάζει με ένα ξέφρενο πάρτυ τα 65α γενέθλιά του και δεν έχει γράψει άλλο βιβλίο. Ο Gep Gambardella γεννήθηκε για να γίνει συγγραφέας αλλά στα 26 του χρόνια ανακάλυψε μία άλλη αποστολή για τη ζωή του: «Ήθελα να γίνω ο βασιλιάς των κοσμικών και τα κατάφερα! Δεν ήθελα απλά να συμμετέχω στα πάρτυ. Ήθελα να έχω τη δύναμη να μπορώ να τα καταστρέψω». Ο Gep γιορτάζει τα 65α γενέθλιά του και δεν φαίνεται και πολύ ευχαριστημένος με το ανθρώπινο σύστημα στο οποίο ανήκει.

Ο Gep είναι ένα είδος flaneur στην κοσμική ζωή της Ρώμης. Ξοδεύει το χρόνο του χορεύοντας με την ψυχή του και πίνοντας κοκτέιλ, παρακολουθώντας performance μοντέρνας τέχνης, κάνοντας επισκέψεις σε επαύλεις που ανήκουν σε ηλικιωμένες πριγκίπισσες και φροντίζει τα βράδια του να είναι γεμάτα προσκλήσεις. Όταν τα πάρτυ τελειώνουν τις πρώτες πρωινές ώρες, ο Gep γίνεται ένας flaneur που βαδίζει στους δρόμους της Ρώμης, ανάμεσα στα αρχαία μνημεία, στα σπίτια και τις εκκλησίες. Μόνο που σαράντα χρόνια μετά, τα βήματά του, άσκοπα ως οφείλουν να είναι τα βήματα ενός flaneur, έχουν αρχίσει να τον απογοητεύουν με όλη αυτή την έλλειψη σκοπού τους. Ή μάλλον ο ίδιος έχει αρχίσει να νιώθει «απογοητευτικός». Τα βήματά του τον οδήγησαν στο τίποτα. «Η μεγαλύτερη φιλοδοξία του Flaubert ήταν να γράψει ένα μυθιστόρημα για το τίποτα». Το ταλέντο του δεν οδήγησε σε τίποτα σπουδαιότερο από εκείνο το πρώτο μυθιστόρημα. Κι ακόμα είναι ξεκάθαρο αλλά κι απελπιστικό το γεγονός πως οι σύντροφοί του στην ασωτία, όπως και ο ίδιος του ο εαυτός, είναι γεμάτοι ψεύδη. «Φυσικά γνωρίζουμε και τα δικά μας ψεύδη, και γι’ αυτό μιλάμε για κενά πράγματα, για χαζομάρες, κουτσομπολιά. Γιατί δεν έχουμε καμιά πρόθεση να αναμετρηθούμε με τις μικροπρέπειές μας!»

Η ερώτηση «Γιατί δεν ξαναέγραψες ποτέ Gep;» επαναλαμβάνεται συχνά. «Δεν είχα πολλά να πω», «Δεν είχα χρόνο για να γράψω επειδή έβγαινα πολύ τις νύχτες. Η Ρώμη σου τρώει πολύ χρόνο» και τέλος η αληθινή απάντηση από τα βάθη της ψυχής του, η πικρή παραδοχή: «Δεν έγραψα ξανά γιατί έψαχνα τη μεγάλη ομορφιά. Δεν τη βρήκα.» Όταν έγραψε το μοναδικό του μυθιστόρημα ο Gep ήταν νέος και ερωτευμένος. Τώρα η νιότη έχει χαθεί και αυτή η πρώτη αγάπη έχει μόλις φύγει από τη ζωή. Τώρα είναι ένας αντιφατικός άνθρωπος, όσο μπορεί να είναι ένας φανατικός κοσμικός που είναι συγχρόνως και μισάνθρωπος. Ατενίζει το Κολοσσαίο από τη βεράντα του, φοράει τα κοστούμια του – ραμμένα από τον ράφτη Catellani βεβαίως- και πηγαίνει σε πάρτυ, σουαρέ και κηδείες για να ακούσει πως η τάδε χρεώθηκε σε τοκογλύφους για να πληρώσει τον κομμωτή της, πως η Ρώμη είναι ξεκάθαρος κολεκτιβισμός, πως ο Proust γράφει πως ο θάνατος μπορεί να μας αρπάξει ακόμα και σήμερα το απόγευμα, για να πληγώσει με το σαρδόνιο χιούμορ του και την ειρωνία του τα αισθήματα των φίλων του (άλλωστε δίνει τον καλύτερό του εαυτό με τους αγνώστους), για να χύσει ψεύτικα δάκρυα. Μετά περιπλανιέται στους δρόμους της Ρώμης και μετά ξαπλωμένος στο κρεβάτι του βλέπει θάλασσες στο ταβάνι. Και κυρίως σκέφτεται. 

Μα ποια είναι αυτή η μεγάλη ομορφιά; Ποια είναι αυτή η μεγάλη συγκίνηση; Ένας Ιάπωνας τουρίστας έπεσε νεκρός όταν αντίκρυσε την ομορφιά της Ρώμης από τον λόφο Ianiculum. Μια 104χρονη μοναχή πλησιάζει το τέλος του ταξιδιού της έχοντας κατακτήσει την απόλυτη μακαριότητα κι αυτό ίσως είναι ένα είδος μεγάλης ομορφιάς. Ο Gep δεν βρήκε τι ήταν αυτό που ήθελε πραγματικά να κατακτήσει. Ο Gep δεν ξαναέζησε μεγαλύτερη συγκίνηση από εκείνη τη νύχτα στο φάρο με την πρώτη του αγαπημένη, σαράντα και πλέον χρόνια πριν. Να είσαι άφθαρτος κι αγαπημένος και όλη η ζωή να αιωρείται μπροστά σου…Κι έπειτα ο χρόνος να περνά ασφυκτικά γρήγορα, η ζωή να είναι πια πίσω σου, και το όραμα ενός εαυτού γεμάτου κατασταλαγμένη ωριμότητα να το έχει αντικαταστήσει ένας αξιολύπητος εαυτός γεμάτος φλυαρίες, βαβούρα και μαρτίνι και το μόνο παρήγορο να είναι η θανάσιμη ομορφιά μιας αιώνιας πόλης…