Sami Blood, της Amanda Kernell
Η ανάδυση ενός στιβαρού και συγκροτημένου σεναρίου, δεν αποτελεί έκπληξη για τον σκανδιναβικό κινηματογράφο του «Δόγματος ‘95» και των Moodysson, Vinterberg και Trier, οι οποίοι υπογράφουν οι ίδιοι τις περισσότερες φορές σεναριακά τις ταινίες τους. Συνεχίζοντας τη μακρά παράδοση των ομότεχνών της σε Δανία και Νορβηγία, η Σουηδή Amanda Kernell παραδίδει ένα εντυπωσιακά άρτιο σκηνοθετικό ντεμπούτο, με την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία «Η καταγωγή των Σάμι». Με ενεργό δράση στο χώρο του σινεμά ήδη από το 2007 και με οκτώ μικρού μήκους ταινίες στο ενεργητικό της, η Kernell δεν υπολείπεται τεχνικής ακρίβειας, αλλά πολύ περισσότερο εκφράζει έναν πρωτογενή και πηγαίο λυρισμό που προσκολλάται στην επιφάνεια των πραγμάτων, προσδίδοντάς τους βάθος και αξία.
Για την δεκατετράχρονη Elle Marja, η καταγωγή της, εκτός από πολιτισμική κληρονομιά, αποτελεί κι ένα βαρύ κοινωνικό φορτίο που της στερεί την εκπαίδευση που ονειρεύεται, την εκτίμηση της κοινότητας στην οποία ζει και τις ίσες ευκαιρίες στην κοινωνική ζωή και τη συντροφικότητα. Η Kernell εστιάζει την αφήγησή της σ’ένα μάλλον σκοτεινό κεφάλαιο της σουηδικής ιστορίας, αυτό της συστηματικής καταπίεσης και περιθωριοποίησης της φυλής Sami, γνωστής και ως Lapps, ενός αυτόχθονου πληθυσμού που εγκαταστάθηκε στις βόρειες περιοχές της Σουηδίας, Νορβηγίας, Φινλανδίας και Ρωσίας. Η δράση τοποθετείται στα τέλη της δεκαετίας του ’30, με την ταινία να παρακολουθεί τις προσπάθειες της Elle Marja να ξεφύγει από το προδιαγεγραμμένο της μοίρας της που είναι η οικογενειακή ενασχόληση της εκτροφής ταράνδων και να διεκδικήσει το καλύτερο μέλλον που επαγγέλεται η αστική ζωή της Σουηδίας. Σε αυτό το ταξίδι ενηλικίωσης και γνώσης, η τάση για φυγή υπονομεύεται σύντομα από τις ενοχές της απέναντι στο οικογενειακό και φυλετικό της υπόβαθρο, το οποίο νιώθει να προδίδει.
Σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες σκηνές της ταινίας, η νεαρή Elle Marja επιδέχεται μιας σειράς Μενγκελικού τύπου εξετάσεων που θα πιστοποιήσουν την αρτιμέλεια και την κανονικότητά της, μια σκηνή που αν και πολύ περιγραφική και διαδικαστική στη βάση της, έχει κάτι το ανατριχιαστικό. Το απόκοσμο στοιχείο της σκηνής, σε συνδυασμό με την αμηχανία που προκαλεί, προσθέτει στο ύφος της ταινίας και ξεχωρίζει από τον υπόλοιπο κορμό, θυμίζοντας αντίστοιχου τύπου εξετάσεις σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης που υπαγορεύονταν από την υγιεινιστική και ευγονική διάθεση της ναζιστικής προπαγάνδας. Η διακριτική αλλά σταθερή ματιά των Sophia Olsson και Petrus Sjovik, προσδίδει τεχνική αρτιότητα και ποιητική αξία στην κινηματογράφηση του σουηδικού τοπίου και λειτουργεί καταλυτικά στο πέρασμα του φιλμ από τη ντοκυμαντερίστικη ανθρωπο-παρατήρηση στο πραγματικά ανθρώπινο σινεμά.
Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της συζήτησης γύρω απ’ την «Καταγωγή των Σάμι» είναι το τι σημαίνει τελικά «γυναικείο σινεμά» και ποια ιστορική ή πολιτισμική σκοπιμότητα εξυπηρετεί το να μιλάμε σήμερα για κάτι τέτοιο. Νοείται, αλήθεια, κοινός άξονας ανάμεσα στο σινεμά της Kernell και της επίσης Σκανδιναβής και μετέχουσας κοινής θεωρητικά παιδείας Susanne Bier των “After the Wedding” (2006) και “Things We Lost in the Fire” (2007); Η ίδια η Kernell, απαντώντας σε σχετική ερώτηση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είπε ότι η ταινία είναι πολύ προσωπική, καθώς βασίζεται στις αφηγήσεις τις γιαγιάς της, μιας και η ίδια κατάγεται από τη φυλή των Σάμι και πως δεν πιστεύει στην έννοια της «γυναικείας ματιάς». Αξίζει να σημειωθεί ότι η ταινία έφυγε από το Φεστιβάλ Βενετίας με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη στις αποσκευές της, ενώ το 2017 της απονεμήθηκε και το βραβείο Lux του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ενθαρρύνει την πολιτισμική ετερότητα και τις νέες κινηματογραφικές παραγωγές στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φλερτάροντας με το είδος της ταινίας ενηλικίωσης, η «Καταγωγή των Σάμι» ανοίγει τη συζήτηση πάνω στο ζήτημα των δεσμών αίματος και καταγωγής, του ανήκειν σε μια ετεροκαθορισμένη κοινότητα, των οικογενειακών προσδοκιών αλλά και της ματαίωσης που προκύπτει από την μετωπική σύγκρουση με όλα τα παραπάνω. Πολύ περισσότερο, η ταινία μοιάζει να ακροβατεί πάνω από την επιλογή ανάμεσα στα κοινωνικά θέσφατα και την ελεύθερη βούληση, στη ζωή με την οποία γεννιόμαστε και σε εκείνη που επιλέγουμε να ζήσουμε.
Sami Blood, της Amanda Kernell
Είδος: Δράμα
Διάρκεια: 110'
