Citizenfour, της Laura Poitras
Το ντοκιμαντέρ της Laura Poitras αποτελεί την πιο αξιόπιστη και παραστατική απεικόνιση των γεγονότων που ακολούθησαν την απόφαση του Edward Snowden να προβεί σε αποκαλύψεις σχετικά με τις παράνομες πρακτικές των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Η κινηματογράφηση του φιλμ πραγματοποιείται κυριολεκτικά τη στιγμή που γράφεται η ιστορία, σ' ένα ξενοδοχείο στο Xονγκ Κονγκ, ενώπιον ενός αποφασισμένου και συνειδητοποιημένου Snowden. Αφού έχει έρθει σε επαφή με την Poitras μέσω κρυπτογραφημένων συνομιλιών, κανονίζει τη συνάντησή τους. Εκεί, θα ζητήσει την παρουσία του δημοσιογράφου της εφημερίδας Guardian ονόματι Glenn Greenwald. H διαδικασία της συνέντευξης ξεκινά και ο Snowden αποκαλύπτει πληροφορίες που αποκόμισε από τη θητεία του, παραδίδοντας παράλληλα και χειροπιαστές αποδείξεις, σε ένα διάλογο που διαρκεί οκτώ ημέρες. Η Poitrus αποφεύγει να εκθέσει τον εαυτό της on-camera και επικεντρώνει τα πλάνα της στην αλληλεπίδραση του Snowden με τον Greenwald και τον Ewan McAskill, έτερο δημοσιογράφο του Guardian.
Η σημασία του ντοκιμαντέρ έγκειται στο γεγονός ότι παρακολουθούμε μια ομάδα ανθρώπων να εμπλέκονται σ' ένα εγχείρημα ύψιστης σημασίας που καθίσταται σημείο αναφοράς στην σύγχρονη ιστορία. Το concept της παρακολούθησης ανθρώπων από τις μυστικές υπηρεσίες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, καθώς και οι εικασίες περί αυτού, παίρνουν σάρκα και οστά όταν ένα άτομο, ριζωμένο σε μια καίρια θέση για τη δομή και τη λειτουργία των επιχειρήσεων, αποφασίζει να θέσει σε κίνδυνο την προσωπική του ελευθερία. Η απόφασή του αυτή λαμβάνεται στο όνομα της δικαιοσύνης και του κοινού καλού, με σκοπό να αποκαλύψει τα εγκληματικά λάθη των εργοδοτών του. Η κάθε κίνηση που πραγματοποιείται, η κάθε έκφραση, η κάθε ικμάδα ανησυχίας και αγωνίας, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον και συνθέτουν ένα περιβάλλον έντασης και δίψας για την αλήθεια. Ο Snowden αρχικά επιδιώκει, όπως αναφέρει ο ίδιος, να επικεντρώσει το ενδιαφέρον του κοινού στα έγγραφα και τις πληροφορίες κι όχι στον ίδιο, γνωρίζοντας την τάση των μέσων ενημέρωσης να παραγκωνίζουν την ουσία των πραγμάτων και να μεταφέρουν την προσοχή στην προσωπικότητα των εμπλεκομένων. Αργότερα, και αφού πολλά έγγραφα έχουν ήδη δημοσιευτεί, αποκαλύπτει την ταυτότητά του σε δωδεκάλεπτη συνέντευξη που παραχωρεί στον Greenwald.
To ''Citizenfour'' θέτει τον Snowden ενώπιον του κοινού σε αυθεντικές στιγμές, στη διάρκεια της διαμονής του σ' ένα ξενοδοχείο, πολλά χιλιόμετρα μακριά από την οικογένειά του, και δίνει την ευκαιρία να παρατηρήσουμε το αντίκτυπο που έχει πάνω του όλη αυτή η πίεση στην οποία εκθέτει τον εαυτό του για χάρη της αλήθειας. Ο καθένας μπορεί να σχηματίσει γνώμη και να διαμορφώσει τα δικά του συμπεράσματα, παρακολουθώντας τις ψυχολογικές του μεταπτώσεις και την ευφυΐα των κινήσεων του. Η πνευματική ελευθερία είναι το απόλυτο κίνητρό του και είναι διατεθειμένος να διακινδυνεύσει τα πάντα για την προάσπισή της. Νοσταλγεί το διαδίκτυο των παλιών ημερών και του ελεύθερου διαλόγου, ενώ τονίζει τον κίνδυνο της κατάχρησής του από κέντρα εξουσιών για ιδιοτελή συμφέροντα.
Ο Snowden αποτελεί ζωντανή απόδειξη των προσπαθειών της κυβέρνησης να αλλοτριώσει τους εργαζομένους της και να κανονικοποιήσει στα μάτια τους αήθεις ενέργειες που βλάπτουν το κοινωνικό σύνολο, παρερμηνεύοντας την έννοια του θεμιτού και του απαραίτητου. Σε συνεργασία με τους δημοσιογράφους, παρουσιάζει μια δουλειά με διαφάνεια και αμεσότητα, χτίζοντας έτσι ένα προστατευτικό τείχος απέναντι σε αυτούς που θα αποπειραθούν να τους αποστερήσουν τα δικαιώματά τους. Οι λεπτομέρειες που διακρίνει κανείς στην συμπεριφορά του Snowden δίνουν τη μορφή πολιτικού θρίλερ στο ντοκιμαντέρ. Όπως το ότι αποσυνδέει το τηλέφωνο, κρύβεται κάτω από τη κουβέρτα του για να πληκτρολογήσει στον υπολογιστή και πανικοβάλλεται όταν ακούει τον συναγερμό της πυρασφάλειας του ξενοδοχείου να χτυπά. Η Poitras προσθέτει τις πινελιές της κατά τρόπο που προσδίδει στην ταινία της μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα μυστηρίου. Χρησιμοποιεί ambient ακούσματα με τρομακτική χροιά και αφηρημένα πλάνα.
Citizenfour, της Laura Poitras
Είδος: Ντοκιμαντέρ
Διάρκεια: 114'
