Ο Λαβύρινθος της Σιωπής, του Giulio Ricciarelli
Στη Φρανκφούρτη του 1958, ο νεαρός εισαγγελέας Johann Radmann και ένας δημοσιογράφος ερευνούν τα εγκλήματα των Ναζί, σε μια προσπάθεια να τους φέρουν αντιμέτωπους με τη δικαιοσύνη. Πρόκειται για τους ανθρώπους που υποκίνησαν την ιστορική Δίκη του Άουσβιτς, αυτούς που δεν αποδέχτηκαν τη συμφωνημένη σιωπή που σκέπαζε για χρόνια το νεοσύστατο γερμανικό κράτος.
«Ο Λαβύρινθος της Σιωπής» (Im Labyrinth des Schweigens / Labyrinth of Lies) διαφέρει από τις ταινίες που έχουμε δει μέχρι τώρα σχετικά με το ολοκαύτωμα και την άνοδο του Ναζισμού. Σε αντίθεση με αυτές εκτυλίσσεται τα σκοτεινά χρόνια που ακολούθησαν τη λήξη του πολέμου. Με άριστη σκηνοθεσία, ζωντανές και άμεσες ερμηνείες και πλοκή που υποκινεί συνεχώς το ενδιαφέρον του κοινού, η ταινία μετατρέπει τον θεατή σε μάρτυρα της μεγαλύτερης κτηνωδίας στη σύγχρονη Ευρώπη, με τη διαφορά ότι δεν υπάρχει ούτε μία σκηνή βίας. Ίσως η απουσία της βίας είναι το χαρακτηριστικό που καθιστά την ταινία ξεχωριστή· η αίσθηση της υποβόσκουσας απειλής, όταν δεν υπάρχει τίποτα εμφανώς απειλητικό. Και όμως, στη Γερμανία του Ψυχρού Πολέμου κανείς δεν γνώριζε –ή ορθότερα, δεν ήθελε να γνωρίζει- τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τους Ναζί.
Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον κομμάτι της συγκεκριμένης ιστορίας είναι πως δεν εστιάζει στην πιθανή ενοχή ή αθώωση των κατηγορουμένων, αλλά σε μια ευρύτερη απονομή δικαιοσύνης που καθίσταται αναγκαία μπροστά στο βάρος της διήγησης των τραγικών ιστοριών των θυμάτων του Β’Π.Π. και στο θεμελιώδες ερώτημα για την ταυτότητα της Γερμανίας του ’60. Πως γίνεται οι ίδιοι άνθρωποι που απάρτιζαν το Εθνοσοσιαλιστικό Κόμμα του Χίτλερ να παύουν να είναι Ναζί εν μια νυκτί μετά την επέμβαση των Συμμάχων και να καλούνται να δομήσουν εκ νέου τη χώρα;
Οι όροι «καλός» και «κακός» φαίνονται πλέον απλοϊκοί, όταν αναφερόμαστε σε ζητήματα της ανθρώπινης φύσης. Ίσως εν τέλει, κανένας άνθρωπος που δεν έζησε τη φρίκη του Β’ Π.Π. και δεν κλήθηκε να πάρει θέση μέσα σε αυτή, δεν είναι ικανός να κρίνει. Ο εισαγγελέας Radmann, στην προσπάθειά του να δώσει ένα τέλος στη σιωπή που επικρατεί, μοιάζει να χάνεται σε έναν προσωπικό λαβύρινθο, φτάνοντας σχεδόν σε μια κατάσταση παράκρουσης στο πλαίσιο μίας έρευνας που δεν θέτει στο στόχαστρο μόνο μεγάλους εγκληματίες πολέμου, αλλά καθημερινούς ανθρώπους, οικογενειάρχες και μαγαζάτορες. Στη Γερμανία υπήρχαν δέκα εκατομμύρια εγγεγραμμένοι Ναζί· ήταν όλοι τους εκ γενετής εγκληματίες; Αλήθεια, ποιο είναι το νόημα της χιλιοειπωμένης φράσης που ακούς από κατηγορουμένους «ακολουθούσα εντολές»; Η ταινία δεν έρχεται να προσφέρει απόλυτες απαντήσεις όπως συμβαίνει συνήθως με έργα παρόμοιας θεματολογίας. Υπέροχα απλή μέσα στην περιπλοκότητα του θέματός της, καταπιάνεται με τη δυσεπίλυτη εξίσωση ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την ανθρώπινη φύση και καταφέρνει να εντυπωσιάσει.
Ο Λαβύρινθος της Σιωπής, του Giulio Ricciarelli
Διάρκεια: 124’
Είδος: Δράμα
