In a Cinemanner of Speaking

Ο David Keith Lynch γεννήθηκε στις 20 Ιανουριού 1946 και στα εβδομήντα δύο του χρόνια έχει καταφέρει να δημιουργήσει το δικό του ύφος στην τέχνη του κινηματογράφου με τα χαρακτηριστικά πλέον ψήγματα cult χροιάς και του φαινομενικά αταίριαστου χιούμορ που έρχεται και κολλάει σαν ρετσίνι ακόμα και στις πιο σοβαροφανείς καταστάσειςς Ίσως, βέβαια, αυτό δεν είναι παρά ένα τυχαίο τρικ για να ελαφρύνει την απόκοσμη ατμόσφαιρα που όσο περνάει η ώρα γίνεται όλο και πιο πυκνή. Ίσως αυτό το μοναδικό και χαρακτηριστικό του ύφος να αποτελεί μέρος της ίδιας της προσωπικότητας του Lynch, καθώς κι ο ίδιος είναι υπέρμαχος του παραλόγου και του δυσνόητου της φύσης που μας περιβάλλει, φτιάχνοντας παράλογες πλοκές και χαρακτήρες που καταλήγουν να φαίνονται αστείοι. Ένα τρίτο στοιχείο, ίσως, που προσπαθεί να ερμηνεύσει το παράξενο ύφος του Lynch θα μπορούσε να είναι η ενασχόλησή του με τον κόσμο της ζωγραφικής. Πριν ασχοληθεί με τον κινηματογράφο φοίτησε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια, στη Φιλαδέλφια, κι ως γνωστόν η ενασχόληση με τα πινέλα, τους καμβάδες και τα άδεια λευκά τελάρα που ζητάνε να βρουν μορφή είναι κάτι που απαιτεί απίστευτη φαντασία. Σκεφτείτε τις τρίχες ενός πινέλου όπως βουτάνε στον κουβά με την μπογιά και μετά η κάθε μια αφήνει τη δικιά της γραμμή στον ασχημάτιστο ακόμα καμβά. Έπειτα, φέρτε στο νου σας τους ήρωες απο τις ταινίες του Lynch. Όλοι τους είναι ανολοκλήρωτοι, διαφανείς γραμμές που αποκτούν σχήμα μόνο μέσα απο το γενικότερο σύνολο. Όπως ακριβώς δύσκολο είναι να ακολουθήσεις μεμονωμένες γραμμές σε έναν πίνακα, άλλο τόσο δύσκολο είναι να αντιληφθείς έναν κινηματογραφικό ήρωα του Lynch ως ολοκληρωμένη μονάδα. 

Ο David Lynch έχει χαρακτηριστεί ως σουρεαλιστής σκηνοθέτης, ένας μοντέρνος εκφραστής του εσωτερικού χάους που βιώνει κάθε άτομο σε οποιαδήποτε σύχρονη κοινωνία. Τα θέματα των ταινιών του κατακλύζονται συχνά απο υπερφυσικά γεγονότα που φανερώνονται μόνο σε εκείνους που είναι ικανοί να τα αντιληφθούν. Απόκοσμα στοιχεία και ομιχλώδη τοπία δράσης συνθέτουν μια υποβλητική ατμόσφαιρα και προσκαλούν τους θεατές να εισέλθουν σε αυτό το αλλόκοτο και συνάμα οικείο περιβάλλον που αποκαλύπτεται στην οθόνη τους. Το ότι η ατμόσφαιρα είναι σκοτεινή σαν πρώιμη ταινία του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού, όπου κυριαρχεί η βία και οι παράφρονες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, δεν αποκλείει την παρουσία του αισθησιασμού και της ερωτικής διάθεσης που διεγείρει τις αισθήσεις και εξάπτει τις προσδοκίες για την εξέλιξη του έργου. Άλλο ένα χαρακτηριστικό μοτίβο που μαρτυρά τη συμβολή του Lynch ως δημιουργού είναι τα ασύμμετρα γεωμετρικά σχήματα που κοσμούν το πάτωμα ή το δάπεδο και οι κόκκινες βελούδινες κουρτίνες, κυρίως σε σκηνές όπου εξωπραγματικά στοιχεία με μεταφυσικές διαστάσεις εισβάλλουν σαν ονειρικές εκδοχές στο ασυνείδητο των βασικών χαρακτήρων, λειτουργώντας ως από μηχανής θεοί. Το μωσαϊκό αυτό, με τα ασπρόμαυρα ασύμμετρα σχήματα, υφαίνει ένα χαοτικό σκηνικό που κινητοποιεί τη σκέψη, ενώ παράλληλα την ωθεί σε έναν λαβύρινθο δίχως αρχή ή τέλος, την αφήνει να περιπλανιέται μέχρι να συνέλθει ο ήρωας από το ντελίριο των ψευδαισθήσεων που τον έχει συνεπάρει. 

Ο Lynch πέρασε τα παιδικά του χρόνια ταξιδεύοντας απο το ένα μέρος στο άλλο, λόγω της δουλειάς του πατέρα του. Η τάση αυτή απόδρασης και συνεχούς περιπλάνησης αποτυπώνεται έντονα στις ταινίες του. Για παράδειγμα, η ταινία “Lost Highway” ξεκινάει με ένα πλάνο όπου ένα ρετρό αυτοκίνητο διασχίζει μια έρημη λεωφόρο και κλείνει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Αντιστοίχως, στο “Mulholland Drive”, μετά τη σχεδόν υπνωτιστική εναρκτήρια σκηνή με διάφορα άτομα να χορεύουν εκστασιασμένα, περνάμε ξανά στο εσωτερικό ενός αυτοκινήτου που ταξιδεύει προς έναν άγνωστο προορισμό. Παρατηρούμε, δηλαδή, μια τάση απόδρασης, μια ακροβασία μεταξύ πραγματικής και ονειρικής διάστασης, καθώς οι ήρωες, ανίκανοι να αντισταθούν, περνάνε απο τη μια διάσταση στην άλλη, σε ένα ταξίδι χωρίς τελικό προορισμό. Οι περισσότερες ταινίες του, εξάλλου, αφήνουν ανοιχτό το τέλος, στοιχείο που δεν συμβαδίζει με τον παραδοσιακό αμερικανικό κινηματογράφο που επιτάσσει την επίλυση κάθε αιτιώδους αλυσίδας γεγονότων. 

Το ντεμπούτο του Lynch ήταν το σουρεαλιστικό “Eraserhead” που έκανε πρεμιέρα το 1978 και έκτοτε θεωρείται ένα κλασσικό cult φίλμ, μπολιασμένο με το μοναδικό ύφος του Lynch. Απο τις πιο γνωστές του παραγωγές αποτελεί η τηλεοπτική σειρά “Twin Peaks”, την οποία μετέφερε και στη μεγάλη οθόνη με τίτλο “Fire Walk With Me”. Ο ίδιος ασχολείται και με τη μουσική, ως παραγωγός, ενώ έχει συνεργαστεί και με τον συνθέτη Angelo Badalamenti, δημιουργώντας μεθυστικά ambient scores σε ταινίες όπως το “Blue Velvet” ή τo “Mulholland Drive”, καθώς και το τηλεοπτικό “Twin Peaks”. 

Αν δεν έχετε ήδη γνωριστεί με τις ταινίες του David Lynch, η κατάλληλη στιγμή είναι όταν θα έχετε διάθεση για ένα εσωτερικό παιχνίδι αλήθειας κι αυταπάτης, με σύμμαχό σας ένα καλό ποτό. Καλή προβολή!