In a Cinemanner of Speaking

Μέσα από τρεις εμβληματικές ταινίες θα γυρίσουμε το χρόνο πίσω σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές, σε τρία κολασμένα καλοκαίρια, σε τρεις ταραγμένες κοινωνίες ανθρώπων και θα ασχοληθούμε με ένα από τα μεγαλύτερα δεινά του κόσμου, τον ρατσισμό. Οι δύο από τις τρεις ταινίες καταπιάνονται με την έννοια του φυλετικού ρατσισμού στo πλαίσιo της δράσης ακραίων εθνικιστικών ρατσιστικών οργανώσεων. Η τρίτη ταινία εξετάζει το ρατσισμό υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Εδώ το μίσος σιγοβράζει υποδόρια και θα έρθει εκείνη η τραγική στιγμή που θα βγει στην επιφάνεια. Οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες σε κάθε μία από τις τρεις κοινωνίες-μικροκόσμους των παραδειγμάτων μας, συνθήκες που οδήγησαν στην γέννηση αυτών των ακραίων οργανώσεων και των ακραίων συμπεριφορών, είναι λίγο πολύ παρόμοιες. Τελικός στόχος του κειμένου είναι να θυμηθούμε τρεις μεγαλειώδεις στιγμές της κινηματογραφικής τέχνης, αλλά και να αναγνωρίσουμε μέσα σε αυτές καταστάσεις παρόμοιες με το δικό μας μικρόκοσμο… Δεν είμαστε απαισιόδοξοι τύποι και επειδή ελπίζουμε σε φωτεινότερα καλοκαίρια, πιστεύουμε ότι η γνώση της ιστορίας, έστω μέσα από ταινίες, είναι μια καλή αρχή για να φτάσουμε σε αυτά.

Ένα μελαγχολικό καλοκαίρι ξεκινά για τον δωδεκάχρονο Shaun στη Θατσερική Αγγλία του 1983. Ο πατέρας του σκοτώθηκε στον πόλεμο των Φόκλαντ ένα χρόνο πριν, τα οικονομικά της οικογένειας πηγαίνουν κατά διαόλου, και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, τα 70s παντελόνια – καμπάνες του τον κάνουν καθημερινά τον περίγελο όλου του σχολείου. Κι άλλος κόσμος δεν περνάει όμως καλά στην Αγγλία της Σιδηράς Κυρίας.

Tο 1982, στο τέλος της πρώτης της θητείας, η δημοτικότητα της Θάτσερ έχει πέσει στο 25% και ο αριθμός των ανέργων, όπως και το ποσοστό του πληθωρισμού, έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 1979 που ανέλαβε τα πρωθυπουργικά της καθήκοντα. Με μια χώρα σε οικονομική και κοινωνική κρίση, η Θάτσερ δεν φαίνεται να έχει και πολλές ελπίδες για επανεκλογή. Ώσπου της παρουσιάζεται μία μοναδική ευκαιρία να εξασφαλίσει την επανεκλογή της παίζοντας τον ρόλο του θηλυκού Τσόρτσιλ και παράλληλα να εφαρμόσει ένα σύστημα ριζικού καπιταλιστικού μετασχηματισμού σε μια Δυτική φιλελεύθερη κοινωνία. Η ευκαιρία αυτή δεν είναι άλλη από την κατάληψη των νησιών Φόκλαντ, απομεινάρι της βρετανικής αυτοκρατορίας, από την Αργεντινή. Το απομεινάρι αυτό, ελάχιστα χρήσιμο και για την Αργεντινή, η αυτοκρατορία σκεφτόταν έτσι κι αλλιώς να το ξεφορτωθεί, καθώς ήταν πολυέξοδο για τα δημόσια ταμεία. Ο διάσημος Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες έχει περιγράψει τη διαμάχη για τα νησιά Φόκλαντ ως «καβγά ανάμεσα σε δύο φαλακρούς για μια χτένα». Δέκα βδομάδες μετά την βρετανική επέμβαση ο πόλεμος τελειώνει, έχοντας στοιχίσει τη ζωή σε 255 Βρετανούς στρατιώτες, η δημοτικότητά της Θάτσερ έχει ανέβει στο 59%, η επανεκλογή της είναι εξασφαλισμένη και οι άνεργοι εξακολουθούν να είναι άνεργοι.

O Shaun, ένας παρίας για την κοινωνία της μικρής επαρχιώτικης πόλης, βρίσκει παρηγοριά σε μια περιθωριακή ομάδα νεαρών skinheads που τον δέχονται στην παρέα τους. Η ομάδα αυτή ακολουθεί τις αρχές της κουλτούρας των skinheads σε ό,τι αφορά το στυλ και τη μουσική και είναι μάλλον απολιτίκ. Αρχηγός της παρέας είναι ο Woody και μέλος της ανάμεσα σε άλλους ένας Τζαμαϊκανός νεαρός, ο Milky. Πάρα τη φαινομενικά άγρια πλευρά τους και την τάση προς συμπεριφορές που κινούνται στα όρια του παραβατικού, οι νεαροί skinheads δείχνουν μια γνήσια συμπάθεια στο πρόσωπο του Shaun.

Το κλίμα ευδαιμονίας θα διαταραχτεί με την αποφυλάκιση ενός παλιού μέλους της ομάδας, του Combo. Ο Combo, ένας ικανότατος ρήτορας, έχει αποκτήσει ακραίες εθνικιστικές και ρατσιστικές απόψεις κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του, τις οποίες είναι αποφασισμένος να περάσει στην ομάδα. Είναι πλέον μέλος του ακραίου εθνικιστικού κινήματος των WhiteNationalists. Σύντομα, η παρέα διχάζεται και δημιουργούνται δύο αντιθετικοί πόλοι στα πρόσωπα του Combo και του Woody, γύρω από τους οποίους συσπειρώνονται τα μέλη της πάλαι ποτέ παρέας. Η προπαγανδιστική ρητορεία του Combo αναφέρεται στην ανωτερότητα της λευκής φυλής και στην ανάγκη για μια «λευκή» κοινωνία δίχως μετανάστες, τους οποίους θεωρεί, ανάμεσα σε άλλα, υπεύθυνους για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των Άγγλων πολιτών. Το πρώτο θύμα της προπαγάνδας του θα είναι ο μικρός Shaun κι αυτό γιατί ο Combo έκανε επίκληση στο συναίσθημά του, αναφερόμενος στην ματαιότητα του πολέμου των Φόκλαντ που στοίχισε τη ζωή στον πατέρα του Shaun. Τα λόγια μίσους του Combo θα μεταφραστούν πολύ σύντομα σε πράξεις βίας: ξυλοδαρμούς πακιστανών μεταναστών, βανδαλισμούς καταστημάτων που ανήκουν σε μετανάστες, εκφοβισμούς παιδιών μεταναστών κλπ… Και αν αυτές οι πράξεις βίας ενάντια στους μετανάστες δεν φαίνεται να προβληματίζουν καθόλου τον Shaun, θα έρθει η στιγμή που όλος ο κόσμος του θα καταρρεύσει, όταν ο Combo προχωρήσει σε πράξεις βίας απέναντι στον παλιό του φίλο Milky…. Ο μικρός πρωταγωνιστής Thomas Turgoose στον ρόλο του Shaun και ο Steven Graham στον ρόλο του Combo είναι από τα βασικά ατού της ταινίας.

Πρόκειται για προσωπική ταινία-κάθαρση, βασισμένη στην παιδική ηλικία του ίδιου του Shane Meadows, ο οποίος σε νεαρή ηλικία υπήρξε μέλος ρατσιστικής ομάδας skinhead. Σκοπός δεν είναι μια ταινία-κοινωνική καταγγελία για το ρατσισμό, ούτε ένα κινηματογραφικό μανιφέστο κατά της ακροδεξιάς πολιτικής. Σκοπός είναι μια ταινία που αναφέρεται στις λάθος επιλογές που κάνουν οι άνθρωποι λόγω διαφόρων παραμέτρων, οι βασικές εκ των οποίων είναι το νεαρό της ηλικίας, η κοινωνική περιθωριοποίηση, η «πίεση» της ομάδας, και η λανθασμένη μετάφραση των προσωπικών εμπειριών…