Οι χίμαιρες της 14ης Φεβρουαρίου
Θα μπορούσα, με αφορμή τους εορτασμούς του Βαλεντίνου, να επιλέξω ταινίες που ασχολούνται με την ανάλαφρη διάσταση του να είσαι ερωτευμένος και έχουν εγγυημένα happyend. Προτιμώ όμως να αναφερθώ σε ταινίες με ήρωες που προδόθηκαν, που εξαπατήθηκαν, που έζησαν μια ζωή δυστυχίας ή οδηγήθηκαν στο τέλος τους παρασυρόμενοι από τη χίμαιρα του έρωτα. Πίσω από όλες αυτές τις ταινίες βρίσκεται συνήθως κάποιο σπουδαίο έργο της δυτικής λογοτεχνίας. Πιστεύω, ότι όσο σπουδαία και αν είναι η τέχνη του κινηματογράφου, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις, όπως αυτή της ερωτικής φενάκης, όταν δηλαδή οι κινηματογραφικοί ήρωες δεν θα ήταν τόσο μεστοί, τόσο μυθικοί, τόσο σκοτεινοί, αν δεν είχε προηγηθεί η αποκρυπτογράφησή τους, η καταγραφή του ψυχισμού, των σκέψεων και της οδύνης τους στα πλαίσια ενός λογοτεχνικού έργου. Ένα καλό παράδειγμα είναι το ελληνικό κινηματογραφικό φαινόμενο της χρονιάς, η «Μικρά Αγγλία» του Βούλγαρη, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Καρυστιάνη.
1. Camille (1936)
Το ρομάντζο «Η κυρία με τις καμέλιες» του Αλέξανδρου Δουμά Υιού, που ανάμεσα σε άλλα ενέπνευσε την όπερα “La Τraviata” και το μπαλέτο «Μαργαρίτα και Αρμάνδος», ενέπνευσε και την ταινία “Camille” με πρωταγωνίστρια την Greta Garbo στο ρόλο της εταίρας Marguerite Gautier. Η Marguerite ερωτεύεται τον Armand, γόνο της καλής κοινωνίας και ονειρεύεται να ξεκινήσει μια διαφορετική ζωή κοντά του. Όμως ο πατέρας του Armand και οι ηθικοί κώδικες της εποχής, της επιβάλλουν να θυσιάσει το όνειρό της για το καλό του αγαπημένου της. Εκείνος δεν καταλαβαίνει τη θυσία της πάρα μόνο στο τέλος, όταν επιστρέφει μετανιωμένος δίπλα της, καθώς εκείνη ξεψυχά.
2. Casablanca (1942)
Λίγο πολύ, όλοι γνωρίζουμε την υπόθεση αυτής της θρυλικής ταινίας. Το 1942 η Καζαμπλάνκα είναι γεμάτη από κόσμο που διέφυγε από την Ευρώπη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ρικ, ιδιοκτήτης κλαμπ, συναντά εκεί την παντρεμένη Ίλσα με την οποία είχε ζήσει έναν μεγάλο έρωτα στο Παρίσι πριν την έναρξη του πολέμου. Εκείνη τον είχε εγκαταλείψει δίχως εξήγηση, αλλά τα αισθήματα που έχουν ο ένας για τον άλλον είναι ακόμη ισχυρά. Όμως, ο σύζυγος της Ίλσα είναι μέλος της γαλλικής αντίστασης που καταζητείται από τους Ναζί και πρέπει επειγόντως το ζεύγος να καταφύγει στην Αμερική. Ο Ρικ καλείται να επιλέξει ανάμεσα στο δικό του καλό και στην ευθύνη του απέναντι στην υπόθεση του πολέμου. Καταλαβαίνοντας πως ο έρωτας με την Ίλσα είναι καταδικασμένος και επιζητώντας παράλληλα δικαιοσύνη, ακόμα και αν αυτό είναι ενάντια στο δικό του συμφέρον, ο Ρικ επιλέγει την ευθύνη και όχι την επιθυμία. Ο Humphrey Bogart ως Ρικ λέει στην Ίλσα: «Γεννήθηκα όταν με φίλησες. Πέθανα, όταν με παράτησες. Έζησα για λίγες εβδομάδες, όσο με αγάπησες».
3. Hiroshima Mon Amour (1959)
Εμβληματική ταινία της Nouvelle Vague σε σενάριο της Margeurite Duras (Un barrage contrele Pacifique, L’ amant) για «τη φρίκη της λησμονιάς». Μια Γαλλίδα ηθοποιός (Εκείνη) βρίσκεται στη Χιροσίμα για τα γυρίσματα ενός ντοκιμαντέρ που σκοπό έχει να αποδώσει στην παγκόσμια μνήμη το τραύμα της πόλης μετά την πτώση της ατομικής βόμβας. Εκεί δημιουργεί δεσμό με έναν Ιάπωνα αρχιτέκτονα (Εκείνος) που κρατά μόλις ένα εικοσιτετράωρο αλλά λειτουργεί ως καταλύτης στην ψυχολογία της, ανακαλώντας στη μνήμη της τον πρώτο έρωτά της με έναν Γερμανό στρατιώτη στα χρόνια του πολέμου. Ο έρωτας αυτός διακόπηκε βίαια με τη δολοφονία του στρατιώτη και τη διαπόμπευσή της. Τα τραύματα όμως ξεχνιούνται, όπως Εκείνος κι Εκείνη θα ξεχάσουν ο ένας τον άλλο ανάμεσα στις άλλες τους ερωτικές περιπέτειες κι όπως εκείνη λέει στον νεκρό από χρόνια Γερμανό εραστή της «Απόψε σε απάτησα με ένα ξένο, του είπα την ιστορία μας, σε ξεχνώ και σε ξέχασα».
4. The Way We Were (1973)
H Katie και ο Hubbell γνωρίζονται από τα φοιτητικά τους χρόνια, όταν εκείνη ήταν μια μαχόμενη Εβραία μαρξίστρια κι εκείνος ένας όμορφος κι επιπόλαιος νεαρός από πλούσια οικογένεια. Ξανασυναντιούνται κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και παντρεύονται παρά το γεγονός ότι πρεσβεύουν δύο τελείως αντίθετες απόψεις για τη ζωή. Όσο η καριέρα του Hubbell ως σεναριογράφου στο Hollywood εξελίσσεται και οι δυο τους μετακομίζουν στην Καλιφόρνια, η Katie συνειδητοποιεί την ματαιότητα της κοινής τους πορείας και τις αγεφύρωτες διαφορές όσον αφορά στη στάση τους απέναντι στη ζωή. Αγαπούν ο ένας τον άλλον, αλλά και οι δύο ξέρουν πως δεν υπάρχει καμία ελπίδα να συμβιώσουν αρμονικά μαζί. Η Katie αποφασίζει να εγκαταλείψει το γάμο αυτό μαζί με το αγέννητο παιδί τους.
5. Sophie’s Choice (1982)
Η ταινία αποτελεί προσαρμογή στη μεγάλη οθόνη του ομώνυμου μυθιστορήματος του William Styron. Η Sophie ζει στη Νέα Υόρκη του 1947 με τον χαρισματικό αλλά διαταραγμένο επιστήμονα Nathan. Εκείνος την έσωσε από το θάνατο, όταν εξαντλημένη από τις κακουχίες του στρατοπέδου έφτασε στην Αμερική, γι’ αυτό κι εκείνη νιώθει πως του χρωστά ευγνωμοσύνη παρότι η συμπεριφορά του είναι βίαιη κάποιες φορές. To ζευγάρι αποκτά φιλικές σχέσεις με έναν νεαρό συγγραφέα που μετακομίζει στον κάτω όροφο της κατοικίας. Εκείνος αρχίζει να ερωτεύεται την Sophie, η οποία δείχνει να ανταποκρίνεται στα αισθήματά του. Όμως, η Σόφι πιστεύει πως δεν έχει το δικαίωμα να κάνει την εκλογή ανάμεσα στην ευτυχία και τη δυστυχία εξαιτίας μιας άλλης εκλογής που αναγκάστηκε να κάνει στο παρελθόν. Όταν ήταν στο Άουσβιτς αναγκάστηκε να επιλέξει ποιο από τα δύο παιδιά της θα γλιτώσει τον θάνατο. Πιστεύοντας πως δεν αξίζει την ευτυχία και πως δεν έχει ελπίδα για μια νέα αρχή διαλέγει να ακολουθήσει τον Nathan στην αυτοκτονία, αφήνοντας τον νεαρό συγγραφέα απαρηγόρητο.
6. Out of Africa (1985)
Η ταινία είναι βασισμένη στα απομνημονεύματα της βαρόνης Κάρεν Μπλίξεν από τα χρόνια που έζησε στη φυτεία της, στην αποικιακή Αφρική. Τα γραπτά της ξεχειλίζουν από νοσταλγία για τη χώρα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει. Η ταινία αποτυπώνει την αγάπη της βαρόνης για την Αφρική μέσω της υπέροχης κινηματογράφησης των τοπίων, αλλά δίνει περισσότερο βάρος σε μία άλλη καταδικασμένη της αγάπη, αυτή για έναν Αμερικανό τυχοδιώκτη και κυνηγό άγριων θηρίων. Οι διαφορετικές αντιλήψεις τους για τη ζωή και την κοινωνία δε θα τους επιτρέψουν να μείνουν μαζί και το οριστικό τέλος θα έρθει, όταν το αεροπλάνο του συντρίβεται κάπου στην Αφρική.
7. Νύφες (2004)
Το καλοκαίρι του 1922, το υπερωκεάνιο King Alexander μεταφέρει στην Αμερική, εκτός των άλλων επιβατών, 700 νύφες που προορίζονται να παντρευτούν πρόσωπα που δεν έχουν δει παρά μόνο σε φωτογραφίες. Μία από τις νύφες παίρνει στα χέρια της την μοίρα της και το σκάει με τον βαφτισιμιό του καπετάνιου. Μια άλλη νύφη, η Χάρω, μην αντέχοντας τη μοίρα της που την χώρισε από εκείνον που αγαπούσε και την οδηγεί να παντρευτεί κάποιον άγνωστο, πέφτει στη θάλασσα. Η Νίκη πηγαίνει στο Σικάγο για να παντρευτεί έναν άντρα στη θέση της αδερφής της που δεν άντεξε και γύρισε πίσω. Ένας Αμερικανός φωτογράφος δείχνει ενδιαφέρον για τις νύφες και έμπρακτη συμπόνοια για τα προβλήματά τους. Ο φωτογράφος και η Νίκη ερωτεύονται κι εκείνος την παρακαλεί να φύγει μαζί του. Όμως, όταν το πλοίο φτάνει στον προορισμό του, εκείνη αποφασίζει να θυσιάσει τη δική της ευτυχία για να μη ντροπιάσει την οικογένειά της και να μην καταστρέψει την τύχη των ανύπαντρων αδελφών της. Δίνουν το πρώτο και μοναδικό τους φιλί, γνωρίζοντας πως δεν θα ξαναειδωθούν ποτέ.
8. Anna Karenina (2012)
Το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Λέων Τολστόι έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στον κινηματογράφο και τον ρόλο της Καρένινα έχουν υποδυθεί ηθοποιοί όπως η Greda Garbo, η Vivian Lee, η Sophie Marceau. Η νέα, ριζοσπαστική σκηνικά προσέγγιση του έργου είναι πολύ ενδιαφέρουσα και επιτυγχάνει να μεταφέρει τον στοχασμό του λογοτεχνικού έργου πάνω στον παράφορο έρωτα. Η Άννα, μια γυναίκα της υψηλής κοινωνίας παντρεμένη με τον Καρένιν, ερωτεύεται τον νεαρό Βρόνσκι και για χάρη του εγκαταλείπει σύζυγο και παιδί. Η κατακραυγή της πουριτανικής αριστοκρατίας, η κοινωνική απομόνωση, η στέρηση του παιδιού της, η άρνηση του Καρένιν να της δώσει διαζύγιο, η λιποψυχία του Βρόνσκι, φέρνουν την ηρωίδα σε ένα τραγικό αδιέξοδο με μόνη επιλογή τον θάνατο. Η Άννα λέει στον Βρόνσκι: «Πρέπει να πεθάνω, πριν αρχίσεις να με μισείς».
9. Tabu (2012)
Πορτογαλική ταινία γυρισμένη σε ασπρόμαυρο φιλμ, φόρος τιμής στο βουβό εξπρεσιονιστικό φιλμ του 1931 “Tabu, a story of the south seas“. Τη δεκαετία του 1960 στην Αφρική, λίγο πριν το ξέσπασμα του Πορτογαλικού Αποικιακού Πολέμου, η παντρεμένη Aurora ερωτεύεται τον εξερευνητή Gian-Luca Ventura. Εκείνη οδηγείται μέχρι το έγκλημα για να προφυλάξει το μυστικό τους ενώ ο Ventura εγκαταλείπει εκείνη και την Αφρική. Το έγκλημα και ο καταδικασμένος έρωτάς της θα αποκαλυφθούν μόνο μετά τον θάνατό της.
10. The Great Gatsby (2013)
Η νουβέλα του F. Scott Fitzgerald μεταφέρεται ακόμη μια φορά στο σινεμά, ως μια πολύβουη πολύχρωμη εξτραβαγκάντζα. Πίσω από την αστραφτερή επιφάνεια του πλούτου και των πάρτυ κρύβεται η μελαγχολική φιγούρα του υπέροχου Gatsby. Πιστός στον έρωτά του για μία γυναίκα που γνώρισε πριν χρόνια αλλά ήταν πολύ φτωχός για να την κερδίσει, ο Gatsby έφερε τα πάνω κάτω και υλοποίησε με φαντασμαγορικό τρόπο το αμερικανικό όνειρο για να γίνει αντάξιός της. Προσπαθεί να επαναφέρει το κοινό τους παρελθόν, όταν ήταν ερωτευμένοι και εκείνη δεν είχε ακόμη παντρευτεί κάποιον άλλον με τη διαφορά ότι ο Gatsby είναι αποφασισμένος να την κρατήσει για πάντα κοντά του αυτήν τη φορά. Ο Gatsby ποτέ δεν θα γίνει αντάξιός της. Αντιπροσωπεύει τη νέα τάξη πραγμάτων, το «νέο χρήμα» που οι ξιπασμένοι αριστοκράτες θα αντιμετωπίζουν πάντα με καχυποψία. Ο Gatsby είναι ένας συγκινητικός και τραγικός ήρωας που αντιπροσωπεύει με τον πιο δυνατό τρόπο την έννοια του θύματος της ερωτικής χίμαιρας. Μπορεί να παρασύρεται σε ύποπτες δραστηριότητες, αλλά τα αισθήματά του παραμένουν αδιάφθορα. Είναι αφελής γιατί πιστεύει στη δύναμη της πρώτης αγάπης και παιδαριώδης, αφού εντυπωσιάζεται από όσα «γυαλίζουν» και καλύπτει την αγαπημένη του με σωρούς μεταξωτών ρούχων για να της αποδείξει όσα πέτυχε. Μα περισσότερο από όλα, ο Gatsby είναι ένας αθεράπευτα ρομαντικός που προδώθηκε από τον ίδιο του τον εαυτό, αφού δεν κατάλαβε πως η γυναίκα για την οποία έκανε τα πάντα, δεν υπήρξε ποτέ ερωτευμένη μαζί του. Ήταν απλά μια μικρόψυχη, κενή, βαριεστημένη αριστοκράτισσα που ήθελε να πάρει μέσα από τον Gatsby την επιβεβαίωση που επιζητούσε, ενώ εκείνος οδηγήθηκε στον θάνατο. «Σκέφτηκα τον θαυμασμό του Γκάτσμπι όταν παρατηρούσε το πράσινο φως στην άκρη της αποβάθρας της Ντέιζι. Είχε έρθει από τόσο μακριά, και το όνειρό του φαινόταν τόσο κοντά, που ήταν σχεδόν αδύνατο να μην το αρπάξει. Δεν είχε καταλάβει όμως ότι βρισκόταν ήδη πίσω του».
Content Sources
- http://www.provoles.gr/movie's_06-07/070209.htm
- http://www.hortiatis570.gr/movies/item/236
- http://en.wikipedia.org
