Το φθινόπωρο, του Luca Ricci
Ένας άντρας, επιστρέφοντας από τις διακοπές του Αυγούστου, βρίσκεται εγκλωβισμένος στον κουρασμένο γάμο του. Η σύζυγός του, η Σάντρα, είναι ακόμη όμορφη, μα εκείνος δεν κατορθώνει πια να νιώσει πόθο γι’ αυτήν. Κατά τη διάρκεια ενός μοναχικού περιπάτου του σε μια υπαίθρια αγορά της Ρώμης, γοητεύεται από έναν παλιό τόμο σχετικά με τους καλλιτέχνες της Μονμάρτρης, μένοντας υπνωτισμένος από την εικόνα της Ζαν Εμπιτέρν, της συντρόφου του ζωγράφου Αμεντέο Μοντιλιάνι, την οποία και ερωτεύεται κεραυνοβόλα. Κόβει τη σελίδα, τη διπλώνει με προσοχή και την κουβαλάει για μέρες στην τσέπη του. Τα πάντα μοιάζουν να συμβαίνουν μονάχα στο μυαλό του, ώσπου η Σάντρα προσκαλεί ένα βράδυ για δείπνο μια ξεχασμένη ξαδέρφη της, την Τζέμα. Ο αφηγητής διαπιστώνει τότε την εκπληκτική ομοιότητα της κοπέλας με τη Ζαν. Και η εμμονή αρχίζει να εξαπλώνεται πλέον μοιραία στην πραγματικότητα, ενόσω το φθινόπωρο τυλίγει τα πάντα ολόγυρα στην αιώνια πόλη με το αδυσώπητο και διάφανο φως του.
Ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς λογοτέχνες μας ταξιδεύει με την αριστοτεχνική του πρόζα στην φθινοπωρινή Ρώμη, όπου «όλα τελειώνουν και μόνο το φθινόπωρο παραμένει αιώνια νέο σαν τα πιο λυπημένα ποιήματα» («Της εξοχής» – Τάσος Λειβαδίτης). Έτσι λοιπόν τελειώνει και το πάθος του μεσήλικα πρωταγωνιστή για τον ήρεμο γάμο του. Ο ήρωας που μας συστήνει ο Luca Ricci είναι ένας συγγραφέας εγκλωβισμένος στην άτονη ρουτίνα του. Η καθημερινότητά του φαντάζει νωθρή, δίχως ανατροπές, ενώ παράλληλα ο γάμος του καταρρέει στο γκρεμό της φθοράς και της συνήθειας.
Με όμορφο εικονοπλαστικό λόγο και πολλαπλές μεταφορές και παρομοιώσεις για την φύση και το ανθρώπινο σώμα, ο συγγραφέας μας καθιστά συμμετέχους στη μίζερη πλέον ζωή του πρωταγωνιστή αλλά και στο ταξίδι του προς την παράνοια του έρωτα, ενώ συγχρόνως μας προβληματίζει αναφορικά με τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα και τα μέσα που επικαλείται το άτομο προκειμένου να ξεφύγει από καταστάσεις που δεν το ικανοποιούν. Μέσα από το μυθιστόρημα προβάλλονται σημαντικές αλήθειες για το γάμο αφού ο συγγραφέας επιλέγει να μην προβάλλει μία εξιδανικευμένη εικόνα της έγγαμης συμβίωσης αλλά ένα ρεαλιστικό πορτραίτο της φθοράς των ανθρωπίνων σχέσεων. Ο συγγραφέας, επίσης, φέρνει στο επίκεντρο το ζήτημα της «κρίσης» της μέσης ηλικίας και το πώς αυτή μπορεί μερικές φορές να τυφλώσει τους ανθρώπους και να τους οδηγήσει σε πράξεις ασύμβατες με τη λογική και το χαρακτήρα τους. Αυτό που ξεχωρίζει στο μυθιστόρημα είναι το σκοτεινό πρόσωπο που επιλέγει ο συγγραφέας να δώσει στον έρωτα. Το ερωτικό συναίσθημα παρουσιάζεται σαν μία σκοτεινή δύναμη που φθείρει την ψυχή και διαλύει τη λογική του πρωταγωνιστή οδηγώντας τον σε ένα τραγικό τέλος. Ένα όμορφο, θλιβερό ανάγνωσμα που ισορροπεί ανάμεσα στο ρεαλισμό και το σουρεαλισμό, που μας θυμίζει ότι μερικές φορές οι ερωτικές χίμαιρες λήγουν άδοξα και γνωρίζουν την πτώση σαν τα φθινοπωρινά φύλλα.
Το φθινόπωρο, του Luca Ricci
Μετάφραση: Δήμητρα Δότση
Εκδόσεις Μεταίχμιο
σελ. 288