Πάντα ο διάβολος, του Donald Ray Pollock
Ανοίγοντας το βιβλίο του Donald Ray Pollock βυθιζόμαστε σε ένα μοναδικό σύμπαν παρακμής, εκδίκησης και βίας με φόντο την Νότια Αμερική από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Μέσα από το μυθιστόρημα ζωντανεύουν μια σειρά από παράδοξους χαρακτήρες: ο Καρλ και η Σάντι, ένα ζευγάρι serial killers, που λυμαίνονται τις εθνικές οδούς αναζητώντας το επόμενο θύμα τους· o διεφθαρμένος εξουσιομανής σερίφης Μπόντεκερ· ο Ρόι, ένας περιπλανώμενος ιεροκήρυκας που χρησιμοποιεί μειοψηφίες ανθρώπων για να διαδώσει τον λόγο του Ευαγγελίου· ο συνοδοιπόρος του, ο ανάπηρος Θίοντορ με την κιθάρα του, και πλήθος άλλων ιδιαίτερων χαρακτήρων.
Αν και πρόκειται για μυθιστόρημα δίχως ιδιαίτερη αγωνία και έντονη πλοκή καταφέρνει να υπνωτήσει τον αναγνώστη, παρουσιάζοντας τις ζοφερές ιστορίες πολλών διαφορετικών χαρακτήρων, οι οποίες πλέκονται μεταξύ τους με τον πιο αναπάντεχο τρόπο σε ένα παιχνίδι τύχης που φαντάζει να έχει διοργανωθεί από τον ίδιο το διάβολο. Πρόκειται για σκοτεινούς, νοσηρούς, κατεστραμμένους χαρακτήρες με βαθειά ριζωμένες βίαιες αντιλήψεις, οι οποίοι πέφτουν θύματα των ίδιων των λανθασμένων επιλογών τους, ενώ παράλληλα μάχονται με τους προσωπικούς τους δαίμονες.
Η θρησκοληψία, οι δεισιδαιμονίες, η αμάθεια, οι προκαταλήψεις, οι δολοφονίες, η ιδεολογική πτώχευση και η ένδεια είναι εικόνες που δεν θα μπορούσαν να λείπουν από αυτή την αιματοβαμμένη αναπαράσταση του αμερικανικού Νότου και συνθέτουν ένα ανατριχιαστικό μυθιστόρημα για αναγνώστες με γερά στομάχια.
Αν κάτι ξεχωρίζει ιδιαίτερα στο «Πάντα ο διάβολος» είναι η λυρική, ατμοσφαιρική και παράλληλα αποστασιοποιημένη γραφή του. Ο συγγραφέας, με συνεχείς εναλλαγές αφηγητών, καταγράφει τις ιστορίες των χαρακτήρων του ξεδιπλώνοντας αριστουργηματικά τις πιο σκοτεινές ανθρώπινες πλευρές, ενώ παράλληλα σε ταξιδεύει στην «άσχημη» πλευρά του αμερικανού τοπίου. Ο Pollock διατηρεί σε όλο το βιβλίο ύφος κοφτό, αποστασιοποιημένο τοποθετώντας τους ήρωες του στο μικροσκόπιο από την ιδανική απόσταση, έτσι ώστε να προβάλει την έντονη ψυχοσύνθεσή τους δίχως να δώσει στον άγνωστη την ευκαιρία να δεθεί μαζί τους. Μία αστοχία η οποία ίσως αξίζει να επισημανθεί, όσον αφορά το μεταφραστικό κομμάτι, είναι η δικαιολογημένα άκομψη προσπάθεια της μεταφράστριας να αποδώσει στα ελληνικά τα έξυπνα λογοπαίγνια του Pollock.
Το «Πάντα ο διάβολος» είναι ένα εθιστικό ανάγνωσμα το οποίο παρόλο που δεν προσφέρει έντονες ανατροπές ή βαθειά ηθικά διδάγματα -ενώ οι χαρακτήρες του αν και αξιοσημείωτοι σύντομα θα γίνουν μία μακρινή ανάμνηση για τον αναγνώστη- θα χαρίσει σε όλους μία έντονη αναγνωστική εμπειρία και ένα νοσηρό ταξίδι στο παρελθόν πέρα από κάθε φαντασία.
Πάντα ο διάβολος, του Donald Ray Pollock
Μετάφραση: Βάσια Τζακανάρη
Εκδόσεις Μεταίχμιο
σελ. 376