Λόγος + Τέχνη

Η απεικόνιση, η αναπαράσταση και η ερμηνεία του γεγονότος στην τέχνη είναι ανεξάντλητη. Η μεθοδικότητα στον χρόνο και την επιτέλεση του εγκλήματος και η μαζικότητά του, ως προς τον αριθμό των θυμάτων αλλά και την εκούσια ή εξαναγκαστική συμμετοχή στην αποπεράτωση της εξόντωσης, διεγείρουν και αμφισβητούν την πολιτική και ηθική ύπαρξη του ανθρώπου. Στα παρακάτω τέσσερα μυθοπλαστικά έργα οι αφηγητές είναι απομακρυσμένοι από το ίδιο το γεγονός, ωστόσο η έννοια της εξόντωσης του «άλλου», του «διπλανού», γίνεται κομμάτι της ταυτότητάς τους και μία φρικώδης υπενθύμιση της ανθρώπινης υπόστασής τους.

Στο σύντομο αυτό μυθιστόρημα, δείγμα της nouveau roman, η αφηγήτρια-συγγραφέας, ανάμεσα σε άλλα, ανακαλεί στη μνήμη της μια Εβραία της οποίας τα ίχνη χάθηκαν απ’ όταν ανέβηκε στο τρένο. Ό,τι γνωρίζουμε για αυτό το πρόσωπο είναι ελάχιστο. Η μνήμη της αφηγήτριας είναι θολή όμως πασχίζει να ανασυνθέσει το πρόσωπο της γυναίκας, τις κινήσεις, τις επιθυμίες της. Το πορτρέτο της είναι εξαϋλωμένο, όμως η παρουσία της, με έναν παράδοξο τρόπο, ζωντανή στη μνήμη του αναγνώστη.

Για την «Ομορφάσχημη» του Καχτίτση ξαναγράψαμε στο Artcore. Η εμπειρία του Ολοκαυτώματος είναι απωθημένη αλλά παρούσα σε όλη τη ζωή της Εβραίας Γερτρούδης Στερν.

Το μυθιστόρημα «Μπερλίν» είναι η γερμανική εμπειρία της αφηγήτριας. Γνωρίζουμε όπως εκείνη περπατά στην πόλη τις stolpersteine (λίθοι μνήμης), επιγραφές σε διαμερίσματα οι οποίες αναγράφουν το όνομα του Εβραίου ιδιοκτήτη τους και το στρατόπεδο στο οποίο εκτελέστηκε. Η αφηγήτρια σε ένα επεισόδιο της διήγησής της επισκέπτεται ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το Ολοκαύτωμα πάντοτε θα επανέρχεται σαν ναυτία, διότι στους τόπους των εγκλημάτων ο χρόνος έχει κυλήσει αλλά το γεγονός είναι ακόμη εκεί.