Οι Καλοί, της Hannah Kent
Η Kent, εκείνη τη στιγμή, ίσως να μη γνώριζε και η ίδια ότι μόλις είχε «συναντηθεί» με την ιστορία που θα αποτελούσε τη βάση για το δεύτερο μυθιστόρημά της. Και πραγματικά, πέρασε πολύς καιρός για να φτάσει σε αυτό. Προηγήθηκε η ολοκλήρωση και η έκδοση του πρώτου της βιβλίου και η ενθουσιώδης υποδοχή του από κριτικούς και κοινό. Τα «Έθιμα Ταφής» κέρδισαν πληθώρα βραβείων, μεταφράστηκαν σε 30 γλώσσες και επιλέχτηκαν από τον σκηνοθέτη Luca Guadagnino («Να με φωνάζεις με το όνομά σου») για να αποτελέσουν το θέμα της επόμενης ταινίας του με πρωταγωνίστρια τη Jennifer Laurence.
Mέσα στον πάταγο που προκάλεσε το ντεμπούτο της, με όλα τα βιβλιοφιλικά site, αναγνώστες και κριτικούς να πίνουν νερό στο όνομά της, αγόρασα και εγώ το πρώτο βιβλίο της Kent το οποίο,μυστηριωδώς, δε διαβάστηκε ποτέ. Ο λόγος (κι εδώ οι βιβλιόφιλοι θα με καταλάβουν, πιστεύω) παραμένει ομιχλώδης και διστάζω κάπως να αναφερθώστη ρομαντική και μεταφυσική άποψη ορισμένων από εμάς ότι με κάποιον παράξενο τρόπο, κάθε βιβλίο διαβάζεται όταν έρθει η ώρα του, την πιο κατάλληλη στιγμή για κάθε αναγνώστη (παρόλο που το πιστεύω ακράδαντα). Ωστόσο, όταν ξεκίνησα να διαβάζω το δεύτερο βιβλίο της Kent «Οι Καλοί», σκέφτηκα πως μη έχοντας διαβάσει τα «Έθιμα», θα το προσέγγιζα χωρίς τις υψηλές προσδοκίες που γεννιούνται από ένα δυνατό ντεμπούτο και χωρίς να παρεμβάλλονται οι συνεχείς συγκρίσεις που διαφορετικά θα ήταν μάλλον αναπόφευκτες. Με λίγα λόγια, θα είχα την ευκαιρία να εκτιμήσω την αξία του ως ένα αυτόνομο λογοτεχνικό έργο.
Βρισκόμαστε λοιπόν στην Ιρλανδία του 1825, σε μια φτωχή, αγροτική περιοχή. Εκεί η Νόρα, συντετριμμένη από τον ξαφνικό θάνατο του άνδρα της, απομένει ολομόναχη με τη φροντίδα του μικρού της εγγονού, του Μίχολ. Ο μικρούλης, ενώ ήταν υγιέστατος, τώρα δεν περπατάει, δεν έχει τον έλεγχο των άκρων του και δεν μιλάει παρά βγάζει άναρθρες κραυγές. Η μητέρα του, η κόρη της Νόρας, έχει πεθάνει κι ο πατέρας του τον άφησε με τους παππούδες του,αφού ο ίδιος δεν μπορούσε να τον φροντίσει. Η Νόρα, λόγω της φτώχειας και της σκληρής αγροτικής ζωής, νιώθει την απελπισία ως το μεδούλι και δεν βρίσκει βοήθεια από πουθενά. Ο γιατρός που συμβουλεύτηκε της έδωσε αόριστες εξηγήσεις, ο παπάς στον οποίο εκμυστηρεύτηκε το βάρος που κουβαλάει της συνέστησε υπομονή και προσευχή. Οι συγχωριανοί της μουρμουρίζουν ότι το παιδί προκαλεί ατυχίες, ασθένειες και συμφορές κι αρχίζει να πλανάται στον αέρα η υποψία ότι οι Καλοί, οι νεράιδες δηλαδή και τα ξωτικά έχουν πάρει το υγιές παιδί κι έχουν βάλει στη θέση του ένα τελώνιο που έλκει όλες τις συμφορές και τις κακοτυχίες στην κοιλάδα. Η Νόρα τότε αποφασίζει να πάρει στο σπίτι μια φτωχή νεαρή κοπέλα, την Μαίρη, για να τη βοηθήσει με τη φροντίδα του μικρού απέναντι στον οποίο η καρδιά της σταδιακά ψυχραίνεται, μέχρι που αρχίζει κι η ίδια να πιστεύει πως η ιστορία περί τελωνίου είναι αληθινή, αφού είναι και η μόνη λογική -στα μάτια της- εξήγηση. Και αυτήν την άποψη ενισχύει και η Νανς Ρόουτς, μια ηλικιωμένη μαμή και γιάτρισσα που θα προσπαθήσει να διώξει το τελώνιο με κάθε δυνατό τρόπο και να φέρει πίσω από τους Καλούς τον πραγματικό εγγονό της Νόρας.
Οι ηρωίδες αυτές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του βιβλίου. Ολόκληρη η πλοκή υφαίνεται γύρω από τις τρεις γυναίκες, μορφές εμβληματικές, που μοιάζει να αντιπροσωπεύουν τα διαφορετικά στάδια στη ζωή μιας γυναίκας: η Μαίρη, έφηβη,ελάχιστα αγγιγμένη από το άχθος της ζωής, προστατευτική και τρυφερή σαν μητέρα·η Νόρα, μεσήλικη, λυγισμένη από τα βάσανα και την ανθρώπινη μοίρα και τέλος η Νανς, με την πείρα και τη σοφία της ηλικίας, που φαντάζει όμως ξεπερασμένη στην ανατολή ενός νέου κόσμου. Είναι αυτές οι γυναίκες που θα κληθούν και θα προσπαθήσουν (απάνθρωπα ή γενναία) να βρουν μια λύση για να βοηθήσουν το μικρό αγόρι εκεί που όλοι οι άλλοι έχουν παραιτηθεί. Ως αναγνώστες, ακολουθούμε τις σκέψεις και τις λεπτές αποχρώσεις των συναισθημάτων τους, τις εσωτερικές τους μεταπτώσεις και τη μάχη που δίνουν μέσα τους για να παραμείνουν αληθινές απέναντι σε όσα πιστεύουν, ενώ οδεύουν αργά προς μια τραγική κορύφωση. Οι υπόλοιποι χαρακτήρες του βιβλίου περιφέρονται γύρω τους μονοδιάστατοι και θολοί, καθένας από αυτούς προβάλλοντας ένα στερεοτυπικό πρότυπο: ο ιερέας που υποτίθεται ότι είναι ενάρετος κι ακριβοδίκαιος αλλά που στην πραγματικότητα είναι άκαμπτος και απάνθρωπος, ο πατέρας του Μίχολ που δεν μπορεί να διαχειριστεί την ασθένεια του γιου του,οι χωρικοί που ζουν με τις προλήψεις,την άγνοια και το κουτσομπολιό.
Η Kent αγαπάει τις ηρωίδες της και όσο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες κι αν είναι, ο τρόπος που τις αντιμετωπίζει κάνει τον αναγνώστη, αν όχι να τις συμπαθήσει, τουλάχιστον να τις συναισθανθεί και να κατανοήσει τα κίνητρά τους. Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα σε έναν εχθρικό κόσμο όπου όλοι είναι έτοιμοι να σου αποδώσουν ευθύνες ακόμη και για το που δύει ο ήλιος: η Νόρα είναι ένοχη γιατί σίγουρα κάτι έκανε για να προκαλέσει τους Καλούς, η Νανς είναι ένοχη γιατί η γνώση στα χέρια μιας γυναίκας ισοδυναμεί με μαγεία, η Μαίρη για τη φτώχια και την άγνοιά της. Είναι λοιπόν «Οι Καλοί» ένα βιβλίο για τη γυναικεία φύση και τον γυναικείο ψυχισμό, για τη θέση της γυναίκας στον κόσμο; Αναμφισβήτητα, ναι. Είναι όμως και πολλά παραπάνω. Είναι ένα μυθιστορηματικό πανόραμα της ιρλανδικής φύσης, γεμάτο λυρικές εικόνες, όμορφες και συνάμα άγριες, που σκιαγραφούν ηλιοβασιλέματα, παγωμένα ποτάμια και περαστικά σύννεφα. Πρόκειται επίσης για μια καλοδουλεμένη έρευνα των αγροτικών κοινωνιών της εποχής εκείνης στην Ιρλανδία, επικεντρωμένη στις προλήψεις και τις δοξασίες τους και στον τρόπο που αυτές όριζαν τις ζωές των ανθρώπων. Είναι, τέλος, ένα βιβλίο για την ανθρώπινη απελπισία μπροστά στη μοίρα, για την τραγωδία, τον πόνο και την άγνοια. Όλα τα παραπάνω συνθέτουν το μωσαϊκό των «Καλών» που αξίζει κανείς να γνωρίσει, να βιώσει, να απολαύσει.
Εν αναμονή του επόμενου συγγραφικού εγχειρήματος της Kent που δικαιωματικά έχει μπει στη λίστα των πολλά υποσχόμενων της σύγχρονης λογοτεχνίας, ανυπομονούμε να τη γνωρίσουμε και από κοντά στην προσεχή της επίσκεψη στη χώρα μας.
Συγκεκριμένα, την Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2019 στο Public Συντάγματος στις 21:00, η Hannah Kent θα συζητήσει τα βιβλία της με την δημοσιογράφο–συγγραφέα Στέλλα Κάσδαγλη και τη μεταφράστρια των βιβλίων της Μαρία Αγγελίδου,
ενώ την επόμενη μέρα Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου στις 19:00, θα βρίσκεται στο Public Τσιμισκή και θα συνομιλήσει με τη δημοσιογράφο Λεμονιά Βασβάνη, θα απαντήσει στις ερωτήσεις του κοινού και θα υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων της.
-Η Hannah Kent γεννήθηκε το 1985 στην Αυστραλία.
-Είναι συν-ιδρύτρια και αρχισυντάκτρια του αυστραλιανού λογοτεχνικού περιοδικού Kill your darlings.
-Το μυθιστόρημά της «Οι Καλοί» βρέθηκε στη βραχεία λίστα για πέντε λογοτεχνικά βραβεία.
Οι Καλοί, της Hannah Kent
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Εκδόσεις Ίκαρος
σελ. 488
Photo Sources
- bibliagora.co.uk
- diastixo.gr
- www.abc.net.au
- www.nationalgeographic.com
- www.goodreads.com