Λόγος + Τέχνη

Ανάμεσα στους φίλους της Κατερίνας ήταν ο Νικόλας Άσημος κι ο Παύλος Σιδηρόπουλος. Όμως αυτοί έφυγαν νωρίς και την άφησαν μόνη, όπως παραπονέθηκε κάποτε. Ηθοποιός από μικρή κι αργότερα ποιήτρια, με γοήτευσε, όπως έχουν τη δύναμη να με γοητεύουν πάντα αυτά τα πλάσματα που δε βρήκαν τόπο, για να χωρέσουν πουθενά, που η όξινη αδιαφορία των μαζών, για τον ευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης, λιώνει τα συκώτια τους περισσότερο από όλο το αλκοόλ που καταναλώνουν. Ήταν Τετάρτη 6 Οκτωβρίου του ‘93 που τα ραδιόφωνα μετέδιδαν την είδηση του θανάτου της γνωστής ηθοποιού και ποιήτριας. Την είχαν βρει τρεις μέρες πριν, είχε αυτοκτονήσει με υπνωτικά χάπια και αλκοόλ. Ήταν 53 ετών.

Η Κατερίνα Γώγου γεννήθηκε στη Αθήνα, στις 1 Ιουνίου του 1940. Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με την ηθοποιία. Σίγουρα θα την θυμάσαι σε ταινίες όπως «Μια τρελή, τρελή οικογένεια», «ο Τρελός τα ‘χει τετρακόσια», «Γάμος αλλά ελληνικά» και αρκετές άλλες, συνολικά 18 ταινίες. Μάλιστα για τον ρόλο της στο «Βαρύ πεπόνι» είχε βραβευτεί με το βραβείο α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1977. Σχεδόν 30 χρονών ήταν, όταν άρχισε να ασχολείται με την ποίηση. Μια μορφή ποίησης πρωτοποριακή για την εποχή, καθαρά συνειρμική, δυναμική και, όπως χαρακτηρίστηκε συχνά, «αναρχική». Βαθιά ανθρώπινη και ειλικρινής, ξεγυμνωμένη από τα καθημερινά «δήθεν», αν χωράει κάπου και η δική μου γνώμη.

Έκανε μια κόρη με το σκηνοθέτη Παύλο Τάσιο, με τον οποίο είχε παντρευτεί, την Μυρτώ. Έζησε στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη και τρέφονταν κυρίως με αλκοόλ, τσιγάρα και ναρκωτικά. Κάθε της ποιητική συλλογή, έξι μετράω να έχει εκδώσει εν ζωή, είναι ένας λιθοβολισμός στην κοινωνία, στον εαυτό της, σε εμάς όλους, που απλά παρακολουθούμε.

Τέλος με τα βιογραφικά στοιχεία νωρίς, νωρίς σήμερα. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις ένα ποιητή, και να αναγνωρίσεις κομμάτια σου μέσα στα δικά του κομμάτια, από το να διαβάσεις το έργο του… διάβασε λίγη από την ψυχή της Κατερίνας λοιπόν…

Tο πρώτο της βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1978. Μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε και στην Αμερική το 1983.

Αποσπάσματα:

Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά,

Που κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών.

Εξάρχεια Πατήσια Μεταξουργείο Μετς.

Κάνουν ό,τι λάχει.

………..

Όλο ταξιδεύουν οι φίλοι μου

Γιατί δεν τους αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή.

Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα

Γιατί τους ρημάξατε το κόκκινο

Γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα

Γιατί η δικιά σας μόνο για γλείψιμο κάνει.

Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα

Στα χέρια σας. Στο λαιμό σας.

Οι φίλοι μου.

Πρώτη έκδοση το 1980

Αποσπάσματα:

Θα ‘ρθει καιρός πού θ’ αλλάξουν τα πράματα.

Να το θυμάσαι Μαρία.

Θυμάσαι Μαρία στα διαλείμματα εκείνο το παιχνίδι

Που τρέχαμε κρατώντας τη σκυτάλη

-μη βλέπεις εμένα-μην κλαις. Εσύ είσ’ η ελπίδα

άκου θάρθει καιρός

Που τα παιδιά θα διαλέγουνε γονιούς

δε θα βγαίνουν στην τύχη

δε θα υπάρχουν πόρτες κλειστές

με γυρμένους απέξω

Και τη δουλειά

θα τη διαλέγουμε

δε θα ‘μαστε άλογα να μας κοιτάνε στα δόντια.

Οι άνθρωποι-σκέψου!-θα μιλάνε με χρώματα

κι άλλοι με νότες

Να φυλάξεις μοναχά

σε μια μεγάλη φιάλη με νερό

λέξεις και έννοιες σαν κι αυτές

απροσάρμοστοι-καταπίεση-μοναξιά-τιμή-κέρδος—εξευτελισμός

για το μάθημα της ιστορίας.

………………..

Η μοναξιά… δεν ανοίγει τα πόδια της με πνιχτά γελάκια

βοϊδίσο βλέμμα

 κοφτούς αναστεναγμούς

κι ασορτί εσώρουχα.

Η μοναξιά.

Έχει το χρώμα των Πακιστανών η μοναξιά

και μετριέται πιάτο-πιάτο

μαζί με τα κομμάτια τους

στον πάτο του φωταγωγού.

Στέκεται υπομονετικά όρθια στην ουρά

Μπουρνάζι – Αγ. Βαρβάρα – Κοκκινιά

Τούμπα – Σταυρούπολη – Καλαμαριά

Κάτω από όλους τους καιρούς

με ιδρωμένο κεφάλι.

πουλιέται κι αγοράζεται λεφτό λεφτό ανάσα ανάσα

στα σκλαβοπάζαρα της γης – εδώ κοντά είναι η Κοτζιά

ξυπνήστε πρωί.

Ξυπνήστε να τη δείτε.

Είναι πουτάνα στα παλιόσπιτα

το γερμανικό νούμερο στους φαντάρους

και τα τελευταία

ατελείωτα χιλιόμετρα ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ-ΚΕΝΤΡΟΝ

στα γατζωμένα κρέατα από τη Βουλγαρία.

Κι όταν σφίγγει το αίμα της και δεν κρατάει άλλο

που ξεπουλάν τη φάρα της

χορεύει στα τραπέζια ξυπόλυτη ζεμπέκικο

κρατώντας στα μπλαβιασμένα χέρια της

ένα καλά ακονισμένο τσεκούρι.

Η μοναξιά

η μοναξιά μας λέω. Για τη δική μας λέω

είναι τσεκούρι στα χέρια μας

που πάνω από τα κεφάλια σας γυρίζει γυρίζει γυρίζει γυρίζει.

………………..

Πάει. Αυτό ήταν.

Χάθηκε η ζωή φίλε

μέσα σε κίτρινους ανθρώπους

βρώμικα τζάμια

κι ανιστόρητους συμβιβασμούς

Άρχισα να γέρνω

σαν εκείνη την ιτιούλα

που σου χα δείξει στην στροφή του δρόμου.

Και δεν είναι που θέλω να ζήσω .

είναι το γαμώτο που δεν έζησα.

Και ούτε που θα σε ξαναδώ.

μου διογκώνει το Εγώ μου…

Ποιανής σελήνης έκλειψη

ποιου φεγγαριού η χάση

μαζί σηκώνει μέσα μου

άμπωτη και παλίρροια δίδυμες αδερφές μου…

πώς με κοιτ…

Πώς σκύβει έτσι πάνω στο στόμα μου να δει

αν ανασαίνω ο Καρυωτάκης…

Πρώτη έκδοση το 1988

Αποσπάσματα:

Έπρεπε

αν ήθελα ακόμα να σωθώ

αν ήθελα ακόμα να ζήσω

να βρω έναν τρόπο να μοιάζω μ' αυτούς

ή κάτι τέλος πάντων

να τους εξευμενίσω

*

Με βάραινε και το παλτό

με βάραινε και το μυαλό

και στάθηκα στη σιωπή

ν' ακούσω τη σιωπή μου

Τα ποιήματά της, κι αν αυτοκτόνησε, αυτά είναι ακόμα ζωντανά. Όπως και η φωνή της, αν θέλεις να την ακούσεις να απαγγέλει κάποια ποιήματά της, στο LP «Στο δρόμο» από το soundtrack της ταινίας «Παραγγελιά» (1980). Σκεφτόμουν πόσο επίκαιρα μοιάζουν, σαν να γράφτηκαν μόλις χθες όλα αυτά. Ο φίλος μου με διόρθωσε… δεν είναι τα έργα επίκαιρα… οι άνθρωποι παραμένουνε πάντα ίδιοι… θα την αλλάξουμε τελικά την ζωή Μαρία;