Ανατρέποντας τους ακαδημαϊκούς κανόνες
Η Βιέννη του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού είναι γνωστή ως τόπος όπου ο πολιτισμός άνθιζε. Με προσωπικότητες όπως ο Sigmund Freud, ο Otto Wagner και ο Oskar Kokoschka, η πόλη υπήρξε μήτρα δημιουργικότητας και πρωτοποριακών ιδεών. Εκείνη την περίοδο ζούσε στη Βιέννη και ο Gustav Klimt. Έχοντας σπουδάσει πληθώρα τεχνικών στη σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών, ξεκινούσε την καλλιτεχνική του πορεία αναλαμβάνοντας μαζί με τα αδέρφια του μεγάλα ζωγραφικά έργα και τοιχογραφίες. Με πρώτα δείγματα της δουλειάς του τους πίνακες για το Μέγαρο Sturany της Βιέννης καθώς και κάποιες τοιχογραφίες για την οροφή των ιαματικών λουτρών του Κάρλσμπαντ, ο Klimt καθιερώθηκε και, το 1888, απέσπασε το Αυτοκρατορικό Βραβείο για τις τοιχογραφίες που έκανε στο Burgtheater. Ωστόσο, παρά τη γενική ευημερία ή ακριβώς λόγω αυτής και της αυστηρής κοινωνικής διαστρωμάτωσης που δημιουργούσε, η καλλιτεχνική παραγωγή έπρεπε να ακολουθεί αυστηρούς ακαδημαϊκούς κανόνες, και τα έργα χαρακτηρίζονταν ως ακριβά ή φτηνά, καλά ή κακά.
Κάπως έτσι, το 1897, προέκυψε η Απόσχιση. Η Απόσχιση, γνωστή ως Secession, είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα που έθιξε το θέμα της ελεύθερης δημιουργικής έκφρασης, χωρίς την ακαδημαϊκή ή κοινωνική λογοκρισία. Οι καλλιτέχνες άρθρωσαν λόγο κατά του ακαδημαϊσμού και απαίτησαν χώρο για πειραματισμό και ανοιχτούς ορίζοντες, επαφή δηλαδή με άλλους πολιτισμούς και τρόπους έκφρασης. Ο Klimt, ηγετική φιγούρα και πρώτος πρόεδρος του κινήματος, ξεκίνησε να μεγαλουργεί. Με έντονες επιρροές από την Άπω Ανατολή, άρχισε να ζωγραφίζει μαγικά τοπία, γεμάτα χρώματα, γεωμετρικά σχήματα και γυναικείες μορφές.
Η πρώτη υπεργυναίκα που ζωγράφισε ήταν η Παλλάδα Αθηνά, θεά της στρατηγικής και του πολέμου, δυναμική φιγούρα που ανακηρύχτηκε προστάτιδα της Απόσχισης.
Λίγο πριν τη δημιουργία της Απόσχισης, περίπου το 1894, σε συνεργασία με τον Matisse, ο Klimt ανέλαβε να εργαστεί για τους τοίχους και την οροφή της Μεγάλης Αίθουσας του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το έργο ολοκληρώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, όμως οι τρεις πίνακες που φιλοτέχνησε ο Klimt, η «Φιλοσοφία», η «Ιατρική» και η «Νομική», κυρίως λόγω του έντονου ερωτικού στοιχείου τους, θεωρήθηκαν από πολλούς προσβλητικοί και ο ίδιος κατηγορήθηκε ως πορνογράφος. Τα έργα δεν χρησιμοποιήθηκαν, και αυτή ήταν η τελευταία δημόσια ανάθεση που ανέλαβε. Μάλιστα, ο Klimt πλήρωσε για να επιστρέψουν στην κατοχή του. Τα συγκεκριμένα έργα καταστράφηκαν από τα SS στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σήμερα διασώζονται μόνο ασπρόμαυρες φωτογραφίες και μία αντιγραφή λεπτομέρειας της «Ιατρικής» (Υγεία).
Έμμεσος υποστηρικτής στο κίνημα της Απόσχισης στάθηκε η αστική τάξη της Βιέννης, με τον Klimt να αναλαμβάνει τη δημιουργία πορτραίτων αστών γυναικών. Στα πορτραίτα αυτά, ο Klimt αρχικά περιορίζεται σε απλή απεικόνιση, ενώ μετέπειτα εμπλουτίζει τις γυναικείες μορφές με ιδιαίτερα φορέματα και διάκοσμο από περίτεχνα μοτίβα. Μετά τον θάνατό του, βρέθηκε ένα ημιτελές έργο του που προτείνει ότι ίσως αρχικά ζωγράφιζε τις γυναίκες γυμνές και μετά κάλυπτε τα γυμνά σώματα με τα γνωστά διακοσμητικά του στοιχεία.
Η γυναίκα στα ανεξάρτητα έργα του Klimt ζει μέσα σε ονειρικά υδάτινα τοπία, έχει κυματιστά μαλλιά και ροδοκόκκινα μάγουλα. Με έντονη παρουσία του χρυσού, οι μορφές του Klimt είναι αιθέριες αλλά δυναμικές και ο χώρος που τις περιβάλλει εγείρει την αίσθηση ότι τις παρατηρείς μέσα από ένα καλειδοσκόπιο.
Ο Hundertwasser έχει δηλώσει πως, όταν δεν έχει έμπνευση, διαλέγει μία λεπτομέρεια από ένα πίνακα του Klimt και, μεγεθύνοντάς την, ξεκινάει το έργο του.
Από τα πρώτα ανεξάρτητα έργα του Klimt, η «Γυμνή Αλήθεια» εμπεριέχει τους στίχους του Schiller: «Αν δεν μπορείς να ευχαριστήσεις τους πάντες με τις πράξεις και την τέχνη σου, ευχαρίστησε μόνο λίγους. Το να ευχαριστήσεις πολλούς είναι κακό».
Το σύμπαν που δημιούργησε ο Klimt μέσα από την εργογραφία του παραμένει μέχρι σήμερα αριστουργηματικό και άξιο αναφοράς. Ο ίδιος έζησε μέχρι τα 55, οπότε απεβίωσε ξαφνικά, αφήνοντας πίσω του πλήθος ημιτελών έργων.
