Άλλαι Τέχναι

Ο Man Ray ήταν Αμερικανός visual artist, που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στη Γαλλία. Η συνεισφορά του στα κινήματα του Dada και του Σουρεαλισμού ήταν ιδιαίτερα σημαντική, αν και ο δεσμός μαζί τους ανεπίσημος.

Είναι από τους πρώτους καλλιτέχνες των οποίων τα έργα στη φωτογραφία εκτιμήθηκαν περισσότερο από εκείνα στη ζωγραφική. Με τον τρόπο αυτό, η συνεισφορά του ήταν καθοριστική στην επανεκτίμηση της φωτογραφίας ως μορφής τέχνης. Για παράδειγμα, το 1998 η φωτογραφία του “Noire et blanche” (1926) έφτασε την τιμή ρεκόρ των 550.000 δολαρίων στον οίκο Christie’s.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Man Ray δεν αποκάλυψε πολλά στοιχεία για την οικογένεια του ή τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Μάλιστα, αρνούνταν να παραδεχτεί ότι είχε άλλο όνομα πέρα από αυτό.

Γεννήθηκε το 1890 ως Emmanuel Radnitzky στη Νότια Φιλαδέλφεια (Πενσυλβανία). Ήταν το μεγαλύτερο παιδί μιας οικογένειας Ρωσοεβραίων μεταναστών. Η οικογένειά του άλλαξε το όνομά της το 1912. Η επιλογή του νέου επιθέτου έγινε από τον αδερφό του Man Ray, ως αντίδραση στις εθνικές διακρίσεις της εποχής και το αντισημιτικό κλίμα που επικρατούσε.

Ο πατέρας του δούλευε σε εργοστάσιο ενδυμάτων, ενώ παράλληλα διατηρούσε από το σπίτι μια μικρή επιχείρηση ραπτικής. Στην επιχείρηση αυτή, είχε αναθέσει στα παιδιά του να τον βοηθούν από μικρή ηλικία. Η μητέρα του Man Ray σχεδίαζε τα ρούχα της οικογένειας και δημιουργούσε κομμάτια patchwork από κουρέλια υφάσματος.

Παρόλο που ο Man Ray επιθυμούσε να μη σχετίζεται άλλο με το background της οικογένειάς του, η επιρροή της είναι εμφανής στα έργα του. Μανεκέν, συσκευές σιδερώματος, ραπτομηχανές, βελόνες, καρφίτσες, υφάσματα και άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με την ραπτική, εμφανίζονται σχεδόν σε κάθε μέσο της δουλειάς του.

Ο Man Ray επέδειξε καλλιτεχνικές και μηχανικές ικανότητες ήδη από την παιδική ηλικία. Μόλις τελείωσε το σχολείο, παρότι είχε πάρει υποτροφία για σπουδές στην αρχιτεκτονική, προτίμησε να δοκιμάσει την τύχη του ως καλλιτέχνης. Οι γονείς του, παρά την απογοήτευσή τους για την επιλογή του, συμφώνησαν να διαμορφώσουν τα δωμάτια του σπιτιού έτσι που ο Man Ray να έχει το δικό του στούντιο. Έμεινε με τους γονείς του για τέσσερα χρόνια, δουλεύοντας σταθερά και εντατικά για να γίνει επαγγελματίας ζωγράφος. Κέρδιζε το εισόδημά του ως εμπορικός καλλιτέχνης και τεχνικός εικονογράφησης σε διάφορες εταιρείες στο Μανχάταν.

Πήρε ορισμένα μαθήματα στην National Academy of Design και την Art Students League, όμως η πραγματική καλλιτεχνική εξέλιξή του άρχισε το 1912, όταν μπήκε στη Σχολή Ferrer. 

Οι πρώτες του σημαντικές φωτογραφίες χρονολογούνται το 1918. Ο Man Ray εγκατέλειψε τη συμβατική ζωγραφική για να ασχοληθεί με το κίνημα Dada. Ανέπτυξε μοναδικές μηχανικές και φωτογραφικές μεθόδους δημιουργίας εικόνων. Για παράδειγμα, για την εκδοχή της “Rope Dancer” το 1918 συνδύασε μια τεχνική αεροβόλου με ζωγραφική με στυλό. 

Μετά τη Νέα Υόρκη, που τη θεωρούσε ήδη αρκετά Dada, έμεινε στο Μονπαρνάς στο Παρίσι. Εκεί γνώρισε τους σουρεαλιστές. Ήταν πια διακεκριμένος φωτογράφος, και πολλοί σημαντικοί άνθρωποι της τέχνης πόζαραν στο φακό του όπως οι James Joyce, Gertrude Stein, Jean Cocteau, Bridget Bate Tichenor και Antonin Artaud.

Ο Man Ray ήταν αυτοδίδακτος στη φωτογραφία. Το 1922, άνοιξε το δικό του στούντιο και έγινε ο αγαπημένος φωτογράφος της avant-garde. Ήδη από το 1919, ο Man Ray πειραματίζεται εντατικά και αποκτά εμπειρία σε διάφορες τεχνικές φωτογραφίας (montage sandwich, διπλή έκθεση, κολάζ). Το 1921, δημιουργεί τα πρώτα του photogrammes (“rayographies”/”rayogrammes”) και εκθέτει τις πρώτες του φωτογραφίες. Με τη βοηθό και ερωμένη του Lee Miller, εφηύρε τη φωτογραφική τεχνική του solarization.

Γνωρίζει την Alice Prin, ή αλλιώς “Kiki”, που γίνεται η σύντροφος και μούσα του. Είναι εκείνη που πόζαρε ως μοντέλο στο “Noire et blanche” και “Le violon d’Ingres”. Από το 1922, ο Man Ray δουλεύει παράλληλα ως φωτογράφος μόδας για τα περιοδικά Vogue και Vanity Fair.

Αναγκάστηκε να γυρίσει στις ΗΠΑ εξαιτίας του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Έζησε στο Λος Άντζελες από το 1940 ώς το 1951, όπου επικεντρώθηκε στη ζωγραφική. Όμως ξαναγύρισε στο Μονπαρνάς, όπου έμεινε μέχρι και τον θάνατό του (1976), καθώς εκεί πίστευε ότι βρίσκεται πραγματικά το σπίτι του. Στον τάφο του είναι χαραγμένο: “unconcerned but not indifferent”.