Άλλαι Τέχναι

Γεννημένος στην Αμερική στις 22 Δεκεμβρίου του 1960 από φτωχή οικογένεια με μια μητέρα όμως που αγαπούσε βαθιά την τέχνη, ζούσε ή μάλλον επιβίωνε στις φτωχογειτονιές του Brooklyn, κάποιες φορές μάλιστα διανυκτερεύοντας σε παγκάκια ή χαρτόκουτα, πουλώντας t-shirts ζωγραφισμένα απ' τον ίδιο ή χειροποίητες καρτ ποστάλ. Street artist, πριν από την εισαγωγή του όρου στην ιστορία της τέχνης, ψέκαζε με σπρει αινιγματικές επιγραφές στους τοίχους δρόμων του Μανχάταν παρέα μ' έναν κολλητό του και το ψευδώνυμο SAMO. Λίγα χρόνια αργότερα, ο δρόμος του θα διασταυρωθεί μ' εκείνον του Andy Warhol, ο οποίος θα πιστέψει με πάθος στο ταλέντο του και θα τον τραβήξει απ' τα μαλλιά προς την δόξα. To 1980 είναι η χρονιά που ο Basquiat θα εκτοξευτεί σαν πυροτέχνημα στην εικαστική σκηνή της πόλης με αποτέλεσμα όλοι να μιλάνε για το μαύρο χαμίνι από το Brooklyn, που προκαλεί ρίγη καλλιτεχνικής συγκίνησης στους κριτικούς και στο εκλεπτυσμένο φιλότεχνο κοινό της εποχής. Οι εκθέσεις του σε πασίγνωστες γκαλερί συνοδεύονται από μεγάλη επιτυχία και ένα άρθρο στο περιοδικό Artforum με τον τίτλο The radiant child θα τον κάνει γνωστό σε όλον τον κόσμο.

Τα έργα του είναι πολύ δύσκολο να τα αγνοήσεις. Η ζωγραφική του είναι δυναμική, εσωτερική, βίαιη και μυσταγωγική σαν τελετουργία με έντονα, λαμπερά κι εκρηκτικά χρώματα, αδρές γραμμές, ισχυρές αντιθέσεις και πολύ συχνά έχοντας ως κυρίαρχο κεντρικό θέμα τον άνθρωπο. Με στοιχεία που ενίοτε παραπέμπουν στην πρωτόγονη ζωγραφική, τη ζεστασιά και την καλλιτεχνική παράδοση της αφρικανικής ηπείρου και άλλοτε στη σουρεαλιστική απουσία συνοχής του θέματος και τη συνύπαρξη ετερόκλητων φαινομενικά μοτίβων όπως ακόμη και στην μικτή τεχνική του συνθετικού κυβισμού και του dada, (αφού ο ίδιος χρησιμοποιούσε και λόγο ή κολλάζ στα έργα του), ο Basquiat καταφέρνει να δημιουργήσει ένα καθαρά δικό του, προσωπικό στιλ που θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό πολλούς μεταγενέστερους καλλιτέχνες, τόσο street artists όσο και αμιγώς εικαστικούς. Η ζωγραφική του αποτελεί ένα πνευματώδες μανιφέστο που αναφέρεται στην πάλη για ζωή και δημιουργία με έντονα τα στοιχεία του χιούμορ και του αυτοσαρκασμού. Η προβολή της ανθρώπινης μορφής στα έργα του Basquiat, που γίνεται κυρίως με την αναπαράσταση ανθρώπινων κρανίων, έχει τη βάση της σε βιώματα της παιδικής του ηλικίας, όταν μια βαριά εγχείρηση τον είχε καθηλώσει για καιρό στο κρεβάτι και η μητέρα του τού χάρισε έναν τόμο της ανθρώπινης ανατομίας για να περνάει την ώρα του.

Ο Basquiat βέβαια δεν ξέχασε ποτέ ποιος είναι και από πού έρχεται, ασχέτως της φήμης και των χρημάτων που κέρδισε με την επιτυχία του και της συνεργασίας του με τον αναμφισβήτητα μεγάλο καλλιτέχνη και επιχειρηματία Andy Warhol. Σαρκαστικός απέναντι σε πίνακες σύμβολα της παγκόσμιας καλλιτεχνικής ιστορίας, δημιουργώντας για παράδειγμα τη δική του βερσιόν της Μόνα Λίζα και ζωγραφίζοντας με κοστούμια Armani καταλερωμένα από τα χρώματα και τις μπογιές, ο Basquiat έφτυσε στα μούτρα το σύστημα που τον ανέδειξε και τον στήριξε, καταδεικνύοντας με τον πιο γλαφυρό τρόπο ότι είσαι πραγματικά επιτυχημένος, μόνο όταν παραμένεις αυθεντικός.

Μετά τον θάνατο του Warhol, ίσως και εξαιτίας αυτού, ο Basquiat βυθίστηκε στη μελαγχολία και τα ναρκωτικά, με αποτέλεσμα να βρεθεί νεκρός στις 12 Αυγούστου του 1988 στο στούντιό του στη Νέα Υόρκη. Εκτός από εικαστικός, υπήρξε μουσικός αλλά και ηθοποιός. Ο πρόωρος θάνατός του ενεργοποίησε την μυθοποίηση της μορφής και του έργου του με διάφορες ιστορίες να κυκλοφορούν γύρω από τη ζωή του. Η ρετροσπεκτίβα του πριν λίγα χρόνια στο Παρίσι συγκέντρωσε απίστευτο πλήθος κόσμου με την ουρά αναμονής να αγγίζει τις τρεις ώρες (μεγαλύτερη κι από αυτήν του Βατικανού, αν και προσωπικά προτιμώ τα έργα του Basquiat, ίσως γιατί δεν τα πάω και τόσο καλά με τις προγονολατρείες – αντιφατικό αν σκεφτεί κανείς ότι σπούδασα αρχαιολογία). Όπως και να 'χει, αν ο Basquiat ήταν ένας μεγάλος καλλιτέχνης ή ένας εντυπωσιακός κομήτης, θα φανεί στο μέλλον. Είναι αρκετά νωρίς ακόμη για μια συνολική και ψύχραιμη αποτίμηση της δουλειάς του. Ένα όμως είναι σίγουρο. Υπήρξε ένας πολύ λαμπερός νέος.

Επίσης δες: https://artsy.net/artist/jean-michel-basquiat