Βιβλιοθήκη

Παρόλ’ αυτά, προλαβαίνοντας να κοιτάξουμε ξωπίσω, σε εκείνα που σε λίγο θα δωρίσουμε στην λησμονιά, ανθρώπους και πράγματα, διακρίνουμε ένα κομμάτι της συλλογικής μας ταυτότητας που ήδη βαθαίνει. Ένα μέρος του εθνικού μας εαυτού περνά στην αθανασία, πλουτίζοντάς μας με το βάρος της ανθρώπινης εμπειρίας, του καλλιτεχνικού αποτελέσματος. Ο Μίκης Θεοδωράκης μονοπώλησε πριν από μερικούς μήνες με την αποδημία του τα μέσα και τις τέχνες. Άνθρωποι από κάθε μετερίζι του πολιτισμού, φορείς της εκτελεστικής εξουσίας και συνοδοιπόροι, φίλοι και προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας κατάθεσαν τις απόψεις τους και οριοθέτησαν το φαινόμενο Θεοδωράκη. Τον Έλληνα μουσουργό που όπως και ο χρυσοχόος Δούκας του Αnjou, πριν την καταστροφή του δώρισε ολόκληρη την περιουσία του στους πένητες. Κάπως έτσι και ο Μίκης όλων μας, χάρισε το έργο του σε αυτήν εδώ την γενιά και σε όσες θα ακολουθήσουν μετά από εμάς. Παρέδωσε την σκυτάλη της ιστορίας και το αποτύπωμα του πνεύματός του στον πανταχού ελληνισμό, κληροδότησε στίχους και μουσικές για να κατευθύνουν τις κρίσιμες στιγμές τον πολιτισμό και την θέλησή μας.

Υιοθετώντας τις ίδιες τέλειες φόρμες, τις πλέον πρωτοποριακές, όπως σχολιάζει ο Γιώργος Μανιώτης στον πρόλογο του «Ανατομία της μουσικής» του Μίκη Θεοδωράκη, αυτές στις οποίες βασίστηκαν τα πιο στέρεα δείγματα της μουσικής πρωτοπορίας, αρθρώνει έναν δεσμό που έλειπε ανάμεσα στον λαό και την τέχνη του. Ο συγγραφέας Μίκης παραθέτει τις πηγές, τις εμπνεύσεις, τις αφορμές, το τεχνικό υπόβαθρο αλλά και την ιδεολογική βάση επί της οποίας δομείται το σπάνιο και ανεξάντλητο έργο του. Στίχοι ποιητών που παρέμεναν κλειδωμένοι σε ανθολογίες και συλλογές, μοιραίοι μες στα χαρτιά τους συναντούν την εμπνευσμένη ενορχήστρωση, αυτή που έρχεται για να αναδείξει την ομορφιά ενός Έλληνα Θεού. Σφυρηλατημένη ανάμεσα στα παλαιά και τα καινούρια πλήθη της ιστορίας, η μουσική του Θεοδωράκη, όπως εξηγεί ο ίδιος στερεώνει και θεμελιώνει τους δεσμούς με την ιστορία και την μνήμη. Υψώνει στην πλέον τιμητική θέση ετούτο το πολύ που αναλογεί στο μεγαλείο της ψυχής και της ματιάς του, καθιερώνει ένα μέτρο για τον ελληνικό κοσμοπολιτισμό που πάντα εξέφρασαν οι πιο εμβληματικές μορφές της νεοελληνικής τέχνης, ανταποδίδοντας στις μεγάλες μάζες το δώρο της ποίησης. Εκείνης που γράφεται από τις πράξεις και την δόξα των ηρώων, μικρών και μεγάλων, αυτής που μιμείται τον Bartok τάσσοντας τον εαυτό της πλάι στις Καρυάτιδες και όσους φυλάνε σήμερα Θερμοπύλες. Μια αγρύπνια και την ίδια στιγμή μια μουσική επαγρύπνηση για εκείνους τους προδότες και τους εφιάλτες που πάντα φθάνουν, σπιλώνοντας στο όνομα του λαού ένα όραμα συλλογικό, μια θέληση που διατρέχει σαν φλέβα και σαν ρεύμα υπόγειο τον πυθμένα της ταυτότητάς μας. Εκείνον που συμπληρώνουν με γράμματα αρχικά τα θεμελιακά εφόδια της συνείδησης. Ο Μίκης αποκαλύπτει μέσω της προσωπικής μαρτυρίας τα όρια και την θέληση που γύρεψε να εκπληρώσει η μουσική του, παραδίδει ένα ολόκληρο εγχειρίδιο για να νιώσει κανείς σε όλη του την ένταση την στράτευση του έργου του.

Ο Γιώργος Μανιώτης υπογράφει τον πρόλογο της έκδοσης που δημοσιεύεται από την Σύγχρονη Εποχή αρκετά χρόνια πριν. Stravinsky, Καλομοίρης, Debussy, Mahler, Θεοδωράκης, Bartok. Ρεύματα μιας μουσικής που προσφέρεται στον λαό και αφηγείται τον εαυτό και τους σταθμούς του, τις ιστορίες του τις πιο πικρές, την θέλησή του την πιο στέρεη. Ο Μίκης Θεοδωράκης ερμηνεύει μέσω της γραφής τα έργα του και αφήνει τον πλούτο της έμπνευσής του να ντύσει τις σελίδες του βιβλίου που σήμερα, περισσότερο από ποτέ, θα μπορούσε να χαρακτηρίσει ως μια έκδοση επίκαιρη μα και αναγκαία. Κυρίως επειδή καλούμαστε να αποτιμήσουμε το έργο του Μ. Θεοδωράκη και να το τοποθετήσουμε οριστικά μες στην συνείδησή μας. Και ακόμη, επειδή η ομολογία του ίδιου του συνθέτη έρχεται σαν μετάληψη μιας ατμόσφαιρας που κουβαλούμε και που σήμερα αντίκειται στα ήθη μιας νέας, τεχνολογικής αυτήν την φορά διεθνούς. Η «Ανατομία της μουσικής» συνιστά την ομολογία πίστεως ενός ανθρώπου που αφοσιώθηκε στο έργο του και εξολοκλήρου το δώρισε στον λαό. Ο ίδιος έφυγε με την ευλογημένη αφέλεια των υψηλών ιδανικών, αιώνια λυρικός και ρομαντικός, για να συναντήσει τους στίχους του Neruda, όπως παραθέτονται στην πρώτη σελίδα της έκδοσης που παρουσιάζει ετούτο το σημείωμα. Το πρώτο του 2022. Καλή χρονιά λοιπόν.