Βιβλιοθήκη

«Είσαι δικός μου, εσύ». Ο Erri De Luca βγαίνει στα ανοιχτά της μεταφυσικής Νάπολης. Το παλιό βασίλειο διαθέτει ξεπεσμένη δόξα, τριγύρω η πορνογραφία του καιρού, στοχαστικοί νέοι, παλιές πληγές, κάλπικοι έρωτες. Και στο φόντο η Ιταλία που συνεχίζει με τις τύψεις της να εξομολογείται, να συγκεντρώνεται στις πλατείες της πίστης, όλοι να κοιτούν το ολομόναχο άστρο που μπορεί ακόμη και μιλά με τους  θεούς. Πεθαμένες τοιχογραφίες, προφήτες και έρωτες, ολόκληρη η Ιταλία ριγάει κάτω από τα δυο της μάτια μα δεν το λέει. Για αυτήν την δουλειά έχει τον Erri de Luca στο έξοχο,  βιβλιαράκι των εκδόσεων Κέλευθος σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου. Η ιστορία φωτίζει το αριστοκρατικό πια συναίσθημα της συνενοχής μας και βουτάει στο άγνωστο. Ερωτεύεται στην πρύμνη παράφορα, παρακαλάει για αναταραχές, βάζει το χέρι της, κοιτάζει μισάνοιχτα χείλη, ξύνει το καλοκαίρι και βρίσκει χιλιάδες στρώματα ζωής. Στο βιβλιαράκι αυτό κοιμούνται μερικές σπουδαίες εικόνες, οι στίχοι ρίχνουν άγκυρα στον λαιμό, πουθενά στεριά, χωρίς σκιά με όλα ξεπουλημένα. Η Ιταλία είναι που πνίγεται στο πέλαγος, μια ζωή δίχως συμμετρία, μονάχα σπασμοί από τότε που αγάπησε βαθιά τον εαυτό της. Είναι ο θνητός χωροχρόνος μες στον οποίο η χώρα υφαίνει την μοίρα της, στα μάτια ενός παιδιού. Χρονικό η αγάπη του και τα κορίτσια με αμάνικο φουστάνι ανάμεσα σε νεαρούς ζωγράφους. Ο Erri de Luca αγαπάει μονάχος του, η φωνή του ακούγεται καλύτερα, δυνατότερα από την μόδα των φλύαρων ιστοριών με το αληθινό, δήθεν σασπένς. Καθώς πέφτει η ομίχλη και οι ζαριές μπερδεύονται, κάτω από την μύτη του ήλιου στήνονται μελωδικά δράματα. Μια χώρα βγάζει πάνω από το δέρμα της την κληρονομιά, αφήνει ίχνη , κάνει τον καιρό σοφότερο.

«Τέλος καλοκαιριού σε ένα νησί του Τυρρηνικού Πελάγους, στα μέσα της δεκαετίας του ΄50. Ένας έφηβος της μεταπολεμικής γενιάς, που βγαίνει για ψάρεμα σαν να ασκείται σε τέχνη, συναντιέται με ένα κορίτσι μεγαλύτερό του, σημαδεμένο από ένα μυστικό και από την βαθιά θλίψη για τον πατέρα της που έχασε στον πόλεμο. Μπορεί οι μεγάλοι να μην μιλάνε πια για το παρελθόν, αλλά το αγόρι το νιώθει πάνω του νωπό και διψάει για μια απάντηση». Με τι ευκολία έρχεται στην επιφάνεια το βαρύ φορτίο, η κληρονομιά της καταστροφής που πρέπει η μια γενιά να κληροδοτήσει στην επόμενη. Ο καινούριος άνθρωπος χτίζεται πάνω στην σωρό του παλιού, εκείνου που αναμετρήθηκε με την σειρά του, που έχασε και πάει. Κάθε φορά στην απάντηση που δεν δίνεται φτιάχνεται ένα ομοίωμα του ανθρώπου του μέλλοντος, εκείνης της υπόθεσης που πρέπει κάθε φορά να διαβάσει τα ίχνη, να ανακαλύψει από την αρχή τις γραφές, να γίνει αθάνατη. Στα ανοιχτά, εκεί ακριβώς εκτυλίσσονται σκηνές από μια χαμένη τέχνη, εκείνη της ανθρώπινης επαφής που ο de Luca μεταφράζει έτσι απρόσμενα φυσικά, στο «Είσαι δικός μου, εσύ». Είναι άλλο πράγμα, βαθύτερο από την έννοια εκείνη η λειτουργία που κάνει αδέρφια σου τα όνειρα και τα έργα, είναι η εμπειρία, η πρώτη όψη των πραγμάτων που αναδύεται ασημένια από τα βάθη σου.

Η Άννα Παπασταύρου μεταφράζει μοναδικά, δίχως να κάνει τίποτε λιγότερο από το να αφηγείται μια ιστορία πίσω από την παρουσία του καπνού και του ίσκιου, την τρυφερή ομίχλη που κρύβει τον αρμό του χρόνου. Η Δέσποινα Παπαγιαννοπούλου επιμελείται την έκδοση και ο Κέλευθος φέρνει στα ράφια των ελληνικών βιβλιοπωλείων μια ιστορία που γυρεύει να πάρει πίσω τα παιδικά χρόνια που στερήθηκε η ιστορία. Όσα αποκαλύπτονται στο «Είσαι δικός μου, εσύ», με τα σύντομα δισύλλαβα αυτοχείρων κοριτσιών στον τίτλο, έρχονται με τον αιώνιο άνεμο. Την σταθερή συναλλαγή της ιστορίας με τις γενιές την  κάνει κομμάτια το ποίημα, η εικόνα, το τραγούδι που ανθίζει μες στην ελάχιστη αιχμή της ζωής. Μια ανθρώπινη τέχνη, ένα χαμένο επάγγελμα είναι εκείνο που αφηγείται ο Erri de Luca στην υπέροχη έκδοση του Κέλευθου. Στο βάθος ενός άπιαστου πελάγους και έπειτα από τόσες ανακωχές ξυπνά το πανόραμα της ζωής. Κάπως έτσι είσαι δικός μου, εσύ και η μαγεία επιστρέφει έπειτα από τόσες ανακωχές.

Ο Erri de Luca γεννήθηκε στην Νάπολη του 1950. Πολιτικά ενταγμένος στον χώρο της ακροαριστεράς. Συγγραφέας, μεταφραστής, ποιητής, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και ηθοποιός. Εργάστηκε σε διάφορες δουλειές, αυτοδίδακτος σε αρχαίες γλώσσες, αλπινιστής με πολλές διακρίσεις, εργάτης στην Φίατ, οδηγός φορτηγού. Το 2013 του απονεμήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας και χαρακτηρίστηκε από τον ιταλικό τύπο «συγγραφέας της δεκαετίας». Σε αυτά τα ελάχιστα που συνοδεύουν τις συστάσεις του Erri de Luca περιλαμβάνεται το υλικό που εμψυχώνει ετούτο το μικρό βιβλίο. Η Νάπολη συνεχίζει να συναρπάζει. Στα φιλμ του Sorrentino, στο ξεχωριστό βιβλίο νησί του Erri de Luca.