Ηπειρώτικο μοιρολόι, του Christofer King
*Γιατί ο κόσμος είναι δενδρί: Σημείωμα για το «Ηπειρώτικο μοιρολόι: Οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης» του Christofer King που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δώμα.
Έρχονται και φεύγουν τα Γυάλινα Γιάννενα του ποιητή. Χάνονται μες στον βυθό της λίμνης και ξανανεβαίνουν πάλι, σαν όραμα και οπτασία αναπάντεχη. Νύχτα στα Γιάννενα, κάτω από την σιωπή του χιονιού, μια ώρα που όλα φαντάζουν ιδανικά και αναντικατάστατα. Η νύχτα, τα Γιάννενα, η λίμνη και εσύ, καθώς διατρέχεις τους αιώνες σαν σφαίρα, γυρεύοντας όχι τις ρίζες μα τα φτερά που σε έκαναν άγγελο μια φορά και έναν καιρό. Η παζολινική βραδινή μυρωδιά της παγωνιάς έρχεται μαζί με τα Γιάννενα που στραφταλίζουν κάτω από την μεγάλη αφαίρεση, την φρόνηση που συγκρατείται, ποιος γνωρίζει σε τι εσχατιά.
Έτσι πέφτει η πρώτη νότα από το κλαρίνο. Και η ανεπανάληπτη ερημιά που στιγματίζει τις πριονωτές κορφές παίρνει τέλος. Το «Ηπειρώτικο μοιρολόι» ξυπνά και σεργιανά τα καλντερίμια, με βήματα ανοιξιάτικων φαντασμάτων. Πίσω από τις παγωμένες χαρακιές του κόσμου, η επικήδεια επωδός με το αρχαίο κάλλος στην καρδιά της, φορά το ρούχο του μοιρολογιού που αντηχεί στο Πωγώνι και την Ζίτσα. Ο Christofer King και οι εκδόσεις Δώμα παρουσιάζουν στην τρίτη του έκδοση του «Ηπειρώτικο μοιρολόι». Ημερολόγιο καρδιάς, καμωμένο από τους ήχους, τις δοξασίες, το οστινάτο της Ηπείρου είναι ένα γιασεμί που δεν μαραίνεται. Με τα κλειδιά και τις προσωπικότητές του, με την βαρύτητά του μες στην καρδιά της αιώνιας ζωής που σημαδεύει τις σπαρμένες πέτρες των μονοπατιών. Με τον δικό του αναλλοίωτο χαρακτήρα, αλώβητο από την αναγέννηση και τον διαφωτισμό, αφού μες στον κύκλο της ζωής που υπηρετεί τούτο το μουσικό είδος όλα ξαναγεννιούνται, λαμπρά και ανόθευτα. Η ζωή, ο έρωτας, ο θάνατος, η απώλεια, η ξενιτιά μπαίνουν στην σειρά και έτσι γίνονται οι λύπες του ηπειρώτικου τραγουδιού που αντέχονται με την τραχύτητά τους μέχρι σήμερα.
Ο King ξεκινάει από την προσωπική ενασχόληση για να ξεκλειδώσει τους κώδικες του ηπειρώτικου μοιρολογιού. Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης ο Jim Jarmous γράφει.
Ο Κρίστοφερ Κινγκ, βραβευμένος μουσικός παραγωγός και μανιώδης συλλέκτης δίσκων γραμμοφώνου, υποστηρίζει ότι η μουσική στην πρωταρχική της μορφή είναι ένα γιατρικό για τις πληγές της ψυχής – κάτι εξίσου απαραίτητο με τον αέρα και την τροφή. Σταδιακά η μουσική έπαψε να έχει αυτήν τη λειτουργία. Τα εύθραυστα πολιτισμικά οικοσυστήματα μες στα οποία η μουσική επιτελούσε το ιαματικό της έργο καταστράφηκαν.
Ο Christofer King γεννημένος το 1974 στην Βιρτζίνια των ΗΠΑ όπου έζησε μέχρι το 2021, μετακομίζει στην Ελλάδα. Επιστημονικό του πεδίο η Φιλοσοφία με σπουδές στο Radford University και στο Virginia Tech. Το 2002 βραβεύτηκε με Grammy για την δουλειά του ως μουσικού παραγωγού. Γράφει τακτικά στο Paris Review και στο Oxford American. Το 2022, σημειώνεται στο λιτό βιογραφικό σημείωμα, του απονεμήθηκε η ελληνική ιθαγένεια.
Ο συγγραφέας της καινούριας έκδοσης από το Δώμα ξεκινάει την μελέτη του για την βιωμένη εμπειρία της ντόπιας παράδοσης από τις μικρές και τις μεγάλες αφορμές που ερέθισαν το πρόσφατα αναπαλαιωμένο αλά ιταλικά, μεράκι. Οι δίσκοι, οι αποκαλύψεις, όσα εφευρίσκει ο αγνός ερευνητής σηκώνοντας πέτρες και στίχους και ταυτότητες χρόνια κοιμισμένες με τα χώματα, όλα κατέχουν το μερίδιό τους στο προσωπικό χρονικό του King που με την τρίτη του έκδοση επαληθεύει το ενδιαφέρον που προέκυψε γύρω από αυτήν την μοναδική δουλειά. Έπειτα η αφήγηση περνά στην πλευρά της αίσθησης, της εμπειρίας που αποκομίζει κανείς από το ηπειρώτικο τοπίο, από τους ανθρώπους του που στέκουν ευτυχισμένοι, πάνω σε αυτόν τον προϊστορικό συλλογισμό, τον αρχαίο τσάμικο που κρατά ακόμη απαράλλαχτο το ρυθμό και την έντασή του. Τα πρόσωπα, τα καλντερίμια, το μεγάλο κλαδί της παραδοσιακής μουσικής που δεν κόπηκε από το βάρος του χιονιού και του χρόνου. Αεί καινός και προς χάριν ακμάζων γράφουν για τον γέρο Όμηρο που έδεσε για πάντα τούτες τις όχθες. Τούτο ταιριάζει αβίαστα στο θέμα και την ατμόσφαιρα της Ηπείρου που αναβιώνει μες στις σελίδες του βιβλίου. Βίος υπαίθριος, κόσμος λυγμικός και ανδροπρεπής η Ήπειρος πλάθεται ξανά μες στις σελίδες του Ελληνοαμερικανού συγγραφέα με αποκτημένη, σαν σπάνια συνείδηση, ολόκληρη την ηθική λιτότητα του τόπου. Αυτή μεταγγίζεται μες στην μουσική και από εκεί στα τραγούδια που εξυμνούν την ζωή στην στάνη, το χωράφι, το καλύβι, την ζωή μες στην αγάπη και την άλλη, με τον μικρό της ξενιτιάς τον θάνατο. Η γλύκα της ζωής από την μια και η υπενθύμιση της σκληρότητας αυτού εδώ του κόσμου που κουβαλά εκατονταετίες ήχων. Η λογική των πουλιών, η ζωή που καίγεται σαν το λιβάνι, η φωνή σου που επιστρέφει, όλα μπολιάζονται στο τραγούδι του βιβλίου που ισάξια διεκδικεί τον ρόλο ενός ταξιδιωτικού συγγράμματος ή μιας μουσικής μελέτης και ενός συναρπαστικού μυθιστορήματος. Είναι βαθμίδες που ανεβαίνει η ψυχή ώσπου να απαντήσει το «Ηπειρώτικο μοιρολόι» σε ολόκληρη την έκταση και την σημασία του. Μα δεν υπάρχουν λόγια που να μπορούν να υιοθετήσουν την αμεσότητα της μουσικής ή μια νύχτα με την δική της φωνή, νύχτα σαν αυτές του Christofer King στα χωριά αυτού του βόρειοδυτικού άκρου με την μακραίωνη ιστορία και το αδιάκοπο αεράκι που κουβαλά τόσα θαύματα και τόσα αλλάματα, καθώς τα λένε, του καιρού.
Οι εκδόσεις Δώμα και ο Christofer King παρουσιάζουν ένα βιβλίο που το ελληνικό, αναγνωστικό κοινό ήδη έχει ξεχωρίσει. Το ενταγμένο στις καρδιές των αναγνωστών, βιωματικό μυθιστόρημα μουσικής του Αμερικάνου δημιουργού, διεκδικεί και πάλι την προσοχή μας. Προικισμένο με ένα εξαιρετικό δείγμα ηπειρώτικης μουσικής ξαναφέρνει στο προσκήνιο την δροσιά μιας μελέτης καμωμένης δίχως επιστημοσύνη αλλά με μια αδιαφιλονίκητη αγάπη.
*στίχος δημοτικού τραγουδιού
