Βιβλιοθήκη

Πάντα με γοήτευε ο τίτλος. Το Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου, πάει να πει μια εκλεκτή σειρά από δημοσιεύσεις και περιοδικές εκδόσεις που άφησαν το στίγμα τους στα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας. Πόσοι συγγραφείς που ίσως να χάθηκαν και άλλοι που πέρασαν και πάνε σήμερα προς τ’άστρα, δεν δημοσίευσαν στις καλαίσθητες εκδόσεις του Μπιλιέτου τους στίχους και τις ιστορίες τους. Ο καιρός του διαδικτύου σήμανε την αλλαγή για τον κόσμο του βιβλίου. Μια απέραντη κιβωτός από κείμενα, στίχους και βιογραφίες έφερε στις οθόνες μας όλη τη γνώση του κόσμου, όλο του το ψέμα. Την αλλαγή επαληθεύουν τα αναρίθμητα παλαιοβιβλιοπωλεία που αναλαμβάνουν να ξεκαθαρίσουν συλλογές και βιβλιοθήκες. Το επιβεβαιώνουν οι ντάνες των βιβλίων πλάι σε έναν κάδο, να περιμένουν την τρομερή τους μοίρα. Γράμματα που συνθλίβονται μες στις τερατώδεις πρέσες που εγκατέστησε για πάντα μες στις ζωές μας η κερδισμένη, βιομηχανική μας επανάσταση. Το Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου παρέμεινε ζωντανό, ένα μικρό νησί κάπου στην Παιανία της Αττικής να τυπώνει τα φύλλα του, να συνεχίζει την ιστορία του από το περιθώριο της ολοκαίνουριας εποχής μας. Και η ιστορία να συνεχίζεται, και τα βιβλία να γράφονται και οι μεταφράσεις να αλλάζουν το ύφος και την πρόσληψη και το Οκτασέλιδο να συνεχίζει την καλή λογοτεχνία, αυτήν που κερδίζει τον χαρακτηρισμό, όχι για το περιεχόμενο μα για την ευφυΐα του δημιουργού, την αισθητική που δίνει ζωή στις λέξεις και ρυθμίζει τα βήματα στον υπέροχο χορό τους.

Έτσι όπως το κατόρθωσε η Βάνια Σύρμου – Βεκρή στα επτά αφηγήματα του Samuel Beckett που συνθέτουν μια ζωή και κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία κάτω από τον παράξενο τίτλο «Κρατιέμαι σφιχτά από τους φράχτες». Το ξεχωριστό βιβλίο θα το αναγνωρίσετε από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του και ίσως από το βλέμμα του συγγραφέα που μας κοιτάζει από τον μετέωρο κόσμο του. Μοιάζει καρφωμένος σε έναν μεταιχμιακό κόσμο, σε μια ουδέτερη ζώνη, ανάμεσα στο φαντασιακό και το πραγματικό, φωτίζοντας ζώνες οπτικές και σκοτεινές. Σκηνές που διακόπτονται απότομα, γωνιές λήψης που εναλλάσσονται, πρόσωπα της ζωής και συμπτώσεις και αναμνήσεις, τίποτε δεν περισσεύει για τον μεγάλο λογοτέχνη που κατορθώνει και επιβάλλεται εποπτικά στο θέμα του. Η λιτή γραμμή της ζωής, η αδιαπραγμάτευτη ακολουθία της μοίρας, πάντα δωρική και πάντα αρχαϊκή να θυμίζει αίνιγμα και έκβαση ανίκητη. Κάπως έτσι στο «Κρατιέμαι σφιχτά από τους φράχτες» που δημοσιεύεται στο φύλλο υπ’αριθμόν 106 του Μπιλιέτου μια αίσθηση φθάνει ως τις καρδιές μας. Με τα περιορισμένα μέσα του χρώματος, με το λευκό και το πράσινο που εναλλάσσονται όπως η ζωή με τον θάνατο, όπως η νοσταλγία με εκείνο που απαραβίαστα σκεπάστηκε από λήθη, με τη σκιά του μεγαλώνει όσο αθροίζονται αποστάσεις και χρόνια. Καράβι ο κόσμος και το σώμα με τη μνήμη του να κρατιέται όρθιο, να πέφτει και να πεθαίνει, σαν την ελεγεία που ολοκληρώνεται. Ένας θάνατος αναλύεται στο συναίσθημα της ζωής που αφήνει πίσω του και ο γέρο θάνατος, που φθάνει πάντα την ώρα των προβάτων, ένας θάνατος γερασμένος με την ποδιά του να σέρνεται στ’αγριόχορτα, μαζεύοντας τις ψυχές που πέσανε μονάχες τους. Μια κρίση τελειωτική ετούτος ο θάνατος και τ’αντίθετό της, η ζωή που κρατιέται σφιχτά και θεμελιώνει ολόγυμνους, έκπτωτους θεούς, σαν τα γλυπτά του Ροντέν και σαν τους άλλους, που περνούν και χάνονται. Σαν εμάς. Είναι μαρτυρία της ζωής μας ο θάνατός της, μια σκηνή κάτω από τη λερωμένη λάμπα του χρόνου, είναι μια παγωνιά ασυνήθιστη που ο Beckett κατορθώνει να την καταστήσει μια θερμή, ζωντανή και μετέωρη δύναμη.

Και πάντα μες σε εκείνη τη «γη τη σπαρμένη ερείπια» οι έρωτες, και εμείς με το τραύμα, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι. Και όλο να τραβούμε για τις ερημιές, και όλο να επιστρέφουμε σε εκείνο το θησαυρό τον κεκρυμμένο εν τω αγρώ, στα σύνεργα που φυλάξαμε για όταν σημάνει η απώλεια της δυνατότητας. Τότε που πεθαίνει το «εγώ» και λάμπει το μεγάλο ερώτημα που έθεσε ο Beckett. Για την τραγωδία του παιχνιδιού της ζωής, για τις αυθαιρεσίες της που μας κρατούν δέσμιους και μας συντρίβουν, για τον ανεύθυνο αυτοκράτορα χρόνο που μας κυκλώνει και μας παρασέρνει ως το τέλος της διαδρομής. Το σούρουπο που φθάνει στις σελίδες του Μπιλιέτου μοιάζει δίχως φεγγάρι, δίχως άνεμο, έτσι όπως διέσωσε για πάντα ο Albert Camus το τοπίο της παντοτινής του πατρίδας. Γράφει για μια ώρα που τριγύρω πετούν τα αόρατα, μεθυσμένα χελιδόνια του, για την ώρα που όλα ξαναγίνονται ότι δεν ήταν ποτέ, όταν τα πανωφόρια της φαντασίας για λίγο σαλεύουν και ήσυχα, ήρεμα, ανακουφιστικά όλα γυρνούν στην προτέρα κατάσταση. Και μια ιστορία τελειώνει παίρνοντας μαζί της τις αναμνήσεις και τους έρωτες και τις ολοζώντανες αισθήσεις που μείνανε όρθιες, να τρυπούν την κακοφορμισμένη πληγή του βίου σου. Όλα θα τα σφραγίσει η τύχη και όλα θα τα πνίξουν τα άνθη που σαλεύουν ολομόναχα, υποταγμένα στις εποχές, τη φωνή εκείνου του ανθρώπου, απόμακρου, σαν μακρινό πορτραίτο, θα την πάρει το ελαφρύ το θρόισμα που δίνει κίνηση στην μετέωρη ιστορία του Samuel Beckett. Κάπου ξυπνάνε υποψίες γοητείας από μια ιστορία που δεν κρατιέται από πουθενά. Και όμως η ζωή κρατιέται όρθια, ορμά και μπαίνει μες στο πιο βαθύ της στοιχείο, αγγίζοντας με τα ακροδάχτυλα την ομορφιά που τρέμει στον ορίζοντα και πέφτει τόσο ειρηνικά, κάτι σαν δειλινό, σαν βελούδινο ύφασμα.

Μην γυρέψεις κλειδιά και κρίσεις στις ιστορίες του Beckett. Μονάχα ένα ερώτημα που παραμένει ζωντανό και ακμαίο, μια τρυφερότητα ανίκητη σαν το νερό, μια νοσταλγία, το δραματικό λεξιλόγιο του σώματος που «κρατιέται σφιχτά από τους φράχτες» εκείνη την κρίσιμη ώρα, όταν όλα επιστρέφουν για μια στιγμή, με άγρια βιαιότητα, με ενεργητικότητα άγρια πριν η νύχτα βουλιάξει μες στον εαυτό της, έτσι ειρηνικά και ήσυχα, έτσι όπως τελειώνει ανεξήγητα από τη μια στιγμή στην άλλη μια ιστορία, δημοσιευμένη στο Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου. Σε μετάφραση Βάνιας Σύρμου – Βεκρή. Με ένα πρόσωπο, σαν άλυτο γρίφο, με μια μνήμη μαύρο φως. «Κρατιέμαι σφιχτά από τους φράχτες».