Λόγος + Τέχνη

Θα μας πείτε λίγα λόγια για την ιστορία του βιβλιοπωλείου και το πώς δημιουργήθηκε; 

Αυτή την στιγμή το λειτουργούμε εγώ και η αδερφή μου. Είμαστε η δεύτερη γενιά.Το βιβλιοπωλείο ιδρύθηκε το 1955 από τους αδερφούς Κωνσταντινίδη. Τον πατέρα μας Κώστα και τον θείο μας Βασίλη Κωνσταντινίδη. Ο αρχικός προσανατολισμός του βιβλιοπωλείου για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν οι θεωρητικές επιστήμες και οι ανθρωπιστικές σπουδές. Ήταν το βασικό βιβλιοπωλείο της Φιλοσοφικής. Αυτός ο χαρακτήρας διατηρήθηκε όλα τα χρόνια μέχρι και τη δεκαετία του '70 και του '80. Στη δεκαετία του '90, όταν αναλάβαμε πια εμείς σαν δεύτερη γενιά, ανοιχτήκαμε κάπως περισσότερο. Δηλαδή πήγαμε και σε άλλες αγορές. Το βιβλιοπωλείο πάντα είχε αγγλικά βιβλία, αφού αποφασίσαμε να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στο κομμάτι των αγγλικών, αλλά ήταν κυρίως των κλασσικών, δηλαδή τα Penguin Classics, τα Oxford Classics που είχαν σχέση κυρίως με τη φιλολογία. Ξεκινήσαμε από το κατάστημά μας στην Εγνατία, μέχρι που πήραμε τη μεγάλη απόφαση το 2005 να κατέβουμε στο κέντρο και να ανοίξουμε μαγαζί στην Παύλου Μελά. Το συγκεκριμένο κατάστημα ήταν μοιρασμένο πλέον σε αγγλικά κι ελληνικά βιβλία, με μεγάλη έμφαση πια στα αγγλικά όλων των κατηγοριών. Αυτόν τον χαρακτήρα τον διατηρήσαμε και στο τωρινό μας βιβλιοπωλείο στη Μητροπόλεως. «Ανοιχτήκαμε» ως βιβλιοπωλείο και γίναμε πιο εξωστρεφείς. Μπήκε περισσότερη μοντέρνα ελληνική λογοτεχνία και ξεκινήσαμε παράλληλα το κομμάτι των εκδηλώσεων, καθώς θέλαμε το βιβλιοπωλείο να αποκτήσει μεγαλύτερο κοινό. Να μην παραμείνει ακαδημαϊκά κλασσικό, όπως ήταν το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στα ξενόγλωσσα βιβλία, επειδή είναι ένα κομμάτι που στη Θεσσαλονίκη δεν υπάρχει, είναι κάτι στο οποίο δώσαμε μεγαλύτερη σημασία. 

Πώς αποφάσισαν ο πατέρας σας κι ο θείος σας να ανοίξουν βιλιοπωλείο;

Ο θείος μου ήταν καθηγητής φιλολογίας και είχε φροντιστήριο. Τα φροντιστήρια Κωνσταντινίδη ήταν από τα καλύτερα της πόλης για τις κλασσικές σπουδές και προετοίμαζε τους διαγωνιζόμενους για την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Όλα ξεκίνησαν με την ανάγκη να υπάρχει ένα βιβλιοπωλείο που να υποστηρίζει το φροντιστήριο. Στον πορεία εξελίχθηκε σε ένα μέρος της ακαδημαϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. 

Ο πατέρας σας είχε ιδιαίτερη σχέση με τα βιβλία; 

Ο πατέρας μου δεν θα έλεγα πως είχε μεγάλη σχέση με αυτά πριν την ίδρυση του βιβλιοπωλείου. Μετά έγινε ο υπερβιβλιοπώλης. Μετά από τόσα χρόνια ζώντας ανάμεσα στα βιβλία, όταν μιλούσαμε, διαπίστωνα πως είχε απίστευτη μνήμη πάνω σε λεπτομέρειες. Για παράδειγμα το βιβλιοπωλείο στην Εγνατία, πριν ανακαινιστεί, είχε παντού στοίβες από βιβλία. Δεν υπήρχε χώρος, περνούσες και μόνο με τον αέρα έπεφταν τα βιβλία. Του ζητούσαν ένα βιβλίο και πήγαινε στην αντίστοιχη στοίβα και το έβρισκε. Αλλά αυτό ήταν θέμα τριβής και μπορούσε να μιλήσει για τον οποιοδήποτε, χωρίς να είναι ο άνθρωπος ο οποίος μεγάλωσε με τα βιβλία. 

Ποιες είναι οι πρώτες σας αναμνήσεις από το βιβλιοπωλείο; 

Να κουβαλάω δέματα (γέλια). 

Έχετε κάποιες πιο ιδιαίτερες αναμνήσεις; 

Θυμάμαι, μικρός, όταν πήγαινα τα Σάββατα είχε πάρα πολύ κόσμο και πηγαίναμε και βοηθούσαμε. Εγώ τύλιγα βιβλία, μου άρεσε πάρα πολύ. Ένιωθα ότι κάτι έκανα, ήμουν μικρός, 10-12 χρονών. Αυτή ήταν μια πρώτη εμπειρία. 

Σας επηρέασε η ύπαρξη του βιβλιοπωλείου αναφορικά με τη δική σας σχέση με το βιβλίο; 

Αρχικά, όταν ήμουν μικρός είχε το αντίστροφο αποτέλεσμα. Δεν ασχολούμουν εγώ πάρα πολύ με το βιβλίο. Αλλά στην πορεία, σιγά σιγά και κυρίως τα τελευταία χρόνια το βιβλίο το αγάπησα κι έγινε κάτι παραπάνω από χόμπυ ή προϊόν. Αν δεις το βιβλίο σαν προϊόν έχεις χάσει την ουσία. 

Πόσο ανταγωνιστικός είναι ο χώρος του βιβλίου;

Όπως κάθε χώρος έτσι κι ο χώρος του βιβλίου είναι ανταγωνιστικός. Συνεχίζει να είναι και τώρα με την κρίση γίνεται περισσότερο ανταγωνιστικός μέρα με τη μέρα. Βλέπουμε βιβλιοπωλεία να κλείνουν καθημερινά, γιατί δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν κι αυτό δεν είναι καλό. 

Εσείς πώς το αντιμετωπίζετε αυτό σε σχέση με τα μεγάλα βιβλιοπωλεία-αλυσίδες; 

Τα μικρότερα βιβλιοπωλεία έχουν τα εξής πλεονεκτήματα. Πρώτον της οικειότητας και της προσωπικής σχέσης με τον πελάτη που είναι πάρα πολύ σημαντικό, της ενημέρωσης και του γεγονότος ότι ξέρουν πως ερχόμενοι σε εμάς, αυτό που θα τους προτείνουμε είναι αυτό που πραγματικά τους ταιριάζει. Είναι αυτό που εμείς θέλουμε να προτείνουμε και όχι ο εκδοτικός οίκος. Και για το βιβλίο που είναι ένα ιδιαίτερο «προϊόν», είναι κάτι πολύ σημαντικό. Επίσης προσπαθούμε να μην μένουμε στάσιμοι. Το λέμε πολύ συχνά, δεν πρέπει να σταματάς και να κάθεσαι και να περιμένεις. Διαφορετικά έχεις χάσει. Πάντα προσπαθούμε να πρωτοτυπούμε. Ακόμα και στο κομμάτι των εκδηλώσεων που κάνουμε, δεν θέλουμε να είναι -όσο περνάει από το χέρι μας- μία απλή εκδήλωση, να έρχονται δηλαδή ομιλητές και να λένε πόσο καλός είναι ο συγγραφέας και πόσο ωραίο είναι το βιβλίο, αυτό νομίζω πως είναι ξεπερασμένο. Θέλουμε να κάνουμε πάντα κάτι ξεχωριστό όπως συμβαίνει με τις παιδικές μας εκδηλώσεις, οι οποίες θεωρούμε ότι πάντα έχουν κάτι το διαφορετικό να προσφέρουν σε μικρούς και μεγάλους. 

Μπορείτε να μου αναφέρετε 2-3 βασικές αλλαγές που μπορείτε να διαπιστώσετε ανάμεσα στο τότε και στο τώρα; 

Θα σας μιλήσω για την περίοδο που έζησα εγώ, όχι αυτή που ακούω. Όταν ξεκίνησα να πηγαίνω στο βιβλιοπωλείο έβλεπα πολύ νεαρό κόσμο να έρχεται να αγοράζει βιβλία. Ιδιαίτερα φοιτητές, αφού το βιβλιοπωλείο ήταν κυρίως πανεπιστημιακό. Έρχονταν φοιτητές κι αγόραζαν πολλά βιβλία και δεν το σκέφτονταν καθόλου. Είχαν πτυχιακή κι έπαιρναν 5-10 βιβλία. Αυτό δεν το βλέπουμε πια, σε καμία περίπτωση. Κι ένας από τους λόγους που κι εμείς αποφασίσαμε να κατέβουμε στο κέντρο είναι επειδή το πανεπιστημιακό βιβλιοπωλείο άρχισε να παίρνει την κατιούσα και αντιμετωπίζαμε πρόβλημα. Έτσι σκεφτήκαμε να ανοιχτούμε και σε άλλη αγορά… Αυτή ήταν η πρώτη διαφορά για την οποία μπορώ να μιλήσω. Γενικώς έβλεπα να μπαίνει κόσμος και να έχει το βιβλίο περί πολλού, για να το θέσω διαφορετικά. 

Εξαιτίας αυτού, το βιβλίο πέρασε μια περίοδο κάμψης και τώρα, έστω και σε μικρότερο βαθμό, αρχίζει και πάλι να αποτελεί ένα μικρό κομμάτι της φιλοσοφίας του Έλληνα. Μια βασική αιτία είναι το γεγονός πως εμφανίστηκαν νέοι τομείς στην ελληνική έκδοση, όπως το παιδικό βιβλίο, το οποίο παλιότερα ήταν σε «νηπιακό στάδιο» στην Ελλάδα. Τώρα πια υπάρχουν πολλές εκδόσεις και σήμερα πολλές οικογένειες αγοράζουν παιδικά βιβλία, κάτι που δεν το έβλεπες να συμβαίνει παλιά, αφού δεν υπήρχαν και πολλές επιλογές πέρα από τους κλασσικούς. 

Ένας από τους λόγους που παρατηρείται αυτή η κατιούσα στην πώληση των βιβλίων είναι και ο ερχομός του ηλεκτρονικού βιβλίου… 

Στην Ελλάδα αυτό εμφανίζεται σε ένα μικρό ποσοστό ακόμα. Πρώτον γιατί οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι το προωθούν, αλλά πολύ δειλά, μόνο και μόνο για να το έχουν ουσιαστικά και δεύτερον, γιατί οι συσκευές ανάγνωσης είναι για πολύ κόσμο ακριβές. Στην Αμερική έχει πιάσει πάρα πολύ, αλλά στην Ελλάδα καθώς και στην Ευρώπη το ποσοστό δεν είναι τόσο μεγάλο που να δικαιολογεί την πτώση των πωλήσεων των βιβλίων. Πιστεύω πως τη μεγαλύτερη ζημιά στα βιβλιοπωλεία την κάνουν οι online αγορές και αυτό αφορά κυρίως το αγγλικό βιβλίο. 

Ποια κατηγορία βιβλίων έχει την περισσότερη κίνηση; 

Η λογοτεχνία φυσικά. Το ελληνικό κοινό προτιμάει ξένη λογοτεχνία κι όσον αφορά στους Έλληνες είναι ορισμένοι που έχουν σταθερά το κοινό τους, όπως για παράδειγμα η Τριανταφύλλου ή ο Ζουργός.

Θα σας αναφέρω κάποιες κατηγορίες βιβλίων και θα ήθελα να μου πείτε, αν μπορείτε, 2-3 ονόματα που αυτή τη στιγμή κυριαρχούν στο χώρο της κάθε κατηγορίας αυτή την περίοδο. 

Βιβλία φαντασίας 

Ο Μάρτιν, ο Τόλκιν είναι κλασσικές επιλογές, αλλά ο Μάρτιν λόγω του “Game of Thrones”, σε πολύ μεγάλο βαθμό κυριαρχεί. 

Βιβλία μυστηρίου 

Ο Nesbo είναι νούμερο ένα αυτή τη στιγμή. Έπειτα είναι η Lackberg, o Philip Kerr, ο Stephen King. 

Ιστορικά μυθιστορήματα 

Από τους Έλληνες συγγραφείς ο Ζουργός είναι νούμερο ένα σίγουρα. Από τη διεθνή λογοτεχνία θα έλεγα ότι από τα καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα που διαβάσαμε τον τελευταίο χρόνο είναι το “All the Light We Cannot See” του Anthony Doerr και το “The Miniaturist” της Jessie Burton. 

Ρομαντικό μυθιστόρημα

Η Μαντά κυρίως, η Σόφη Θεοδωρίδου, η Γιώτα Φώτου. Στα διεθνή βιβλιοφιλικά ύδατα θα έλεγα πως επικρατεί μία τάση προς την Jojo Moyes, την Kate Morton, την Victoria Hislop αλλά και τον David Nicholls. 

Παιδικό βιβλίο 

Η γκάμα είναι πολύ μεγάλη εδώ. Ο Τριβιζάς είναι σταθερή αξία. Ό,τι βγάζει, όποτε το βγάζει, είναι πάντα σημαντικό. Επίσης δικό τους μεγάλο κοινό έχουν ο Αντώνης Παπαθεοδούλου και η Χριστίνα Καλαϊτζή. Στο ξενόγλωσσο παιδικό βιβλίο κυριαρχεί ο Eric Carle, η Julia Donaldson, o Oliver Jeffers.

Βιβλία τρόμου 

Ο Stephen King είναι αδιαμφισβήτητα ο άρχοντας των βιβλίων τρόμου. Από τους πιο ευπώλητους συγγραφείς τρόμου είναι ο Chuck Palahniuk και ο Richard Matheson.

Πείτε μου 5 βιβλία, τα οποία ο κόσμος ζητάει να αγοράσει ανεξαρτήτως εποχής. Μιλάμε δηλαδή για βιβλία τα οποία δεν χάνουν ποτέ την αξία τους.

To «Περηφάνεια και προκατάληψη» της Jane Austen. Μακράν.

Ο «Οδυσσέας» του James Joyce, αν και αρκετά δύσκολο βιβλίο.

Ζητάνε πολύ συχνά George Orwell και Dostoyevski, ειδικότερα το «Αδερφοί Καραμάζοφ»…

«Ο Πύργος» του Franz Kafka, το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Leon Tolstoy.

Θεωρείτε ότι είστε δεινός αναγνώστης; Το διάβασμα αποτελεί καθημερινή σας ενασχόληση; 

Θα το ήθελα αλλά δεν είναι εύκολο να γίνει αυτό. Νομίζω πως διαβάζω βιβλία όποτε βρίσκω τον χρόνο. Προσπαθώ να διαβάζω πιο συχνά για να είμαι ενημερωμένος, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο κι αυτό. Δίνω περισσότερο έμφαση στις νέες κυκλοφορίες, στις κριτικές για το κάθε βιβλίο. Δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στις κριτικές των αναγνωστών που είναι μεγάλη υπόθεση για εμάς. Δεν γίνεται να τα ξέρουμε όλα βέβαια. Έρχονται πολλοί και μας ρωτάνε αν έχουμε διαβάσει το εκάστοτε βιβλίο. Εκ των πραγμάτων αυτό δεν είναι εύκολο. Αλλά σίγουρα θα ήθελα να διαβάζω περισσότερο.

Τα 5 αγαπημένα σας βιβλία; 

Με τον κίνδυνο να ξεχάσω μερικά, έχω κάποια. Κάθε φορά που θέλω να φτιάξω την διάθεσή μου ανατρέχω σ’ αυτά. Πολύ αγαπημένο είναι το “Blind Assassin” της Margaret Atwood. Το “Atonement” του Ian McEwan. Το «Νορβηγικό Δάσος» του Haruki Murakami. Το “When We Were Orphans” του Kazuo Ishiguro. Και το “High Fidelity” του Nick Hornby.

Ποιά είναι η άποψή σας για τα βραβεία; Είναι αντικειμενικά; Τo βραβείo MAN BOOKER, το NOBEL PRIZE for Literature. 

Νομίζω πως κανένα βραβείο δεν είναι αντικειμενικό. Από τη φύση της, όλη η διαδικασία της βράβευσης ενός καλλιτέχνη έχει μέσα της υποκειμενικά κριτήρια ως επί το πλείστον. Νομίζω ότι αρκετές φορές οι κριτικές επιτροπές προσπαθούν να συγκεράσουν απόψεις, αλλά δεν τα καταφέρνουν και πέφτουν θύματα κάποιων πολιτικών marketing πιθανόν. Σε όλα τα βραβεία συμβαίνει αυτό. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι παντελώς αναξιόπιστα. Μας δίνουν πάντα πολύ ωραίες επιλογές και τις περισσότερες φορές τα διαγωνιζόμενα βιβλία είναι καταπληκτικά το καθένα με τον τρόπο του.

Οι συγγραφείς των βιβλίων εναρμονίζονται με την κοινωνία; Δηλαδή γράφουν, προσπαθώντας να αντικατοπτρίσουν στα έργα τους αυτό που παρατηρούν ή προσπαθούν να την παραποιήσουν ώστε να την κάνουν να δείχνει καλύτερη ή χειρότερη; Είναι κάτι που το έχω σκεφτεί πολλές φορές διαβάζοντας ένα βιβλίο. 

Αυτό εξαρτάται καταρχήν από τον ίδιο τον συγγραφέα και την επιθυμία του να εντάξει ή όχι την κοινωνία στο έργο του. Γενικά το fiction όπως υποδηλώνει και το όνομά του, δεν σημαίνει απαραίτητα πως ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά αναπόφευκτα τα θεμέλια και για το πιο τρελό science-fiction βιβλίο απορρέουν από το περιβάλλον του συγγραφέα όπως και να ‘χει.. Οπότε ανάλογα με το τι έχει στο μυαλό του ο κάθε συγγραφέας, τι παραστάσεις έχει μέσα του, τι τον καίει την περίοδο που γράφει, αυτό θα προβάλλει μέσω των βιβλίων του, ελπίζοντας ότι η κοινωνία θα ανταποκριθεί.

Ποιά είναι τα μελλοντικά σχέδια για τα βιβλιοπωλεία Κωνσταντινίδης; 

Σε πρώτη φάση, αυτό στο οποίο θέλουμε να δώσουμε έμφαση στο επόμενο χρονικό διάστημα είναι η ιστοσελίδα μας, το www.kbooks.gr. το οποίο είναι το μεγαλύτερο ελληνικό ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, γιατί υπάρχουν πάνω από 4 εκατομμύρια τίτλους. Δεν υπάρχει άλλο ελληνικό βιβλιοπωλείο με τόσους τίτλους στη database του, κυρίως δε όσον αφορά στους αγγλικούς. Είναι μια φοβερή προσπάθεια, την οποία θέλουμε να επικοινωνήσουμε ακόμα περισσότερο, γιατί δίνεται η δυνατότητα σε όλους να πάρουν βιβλία από εκεί σε καλές τιμές και σε μικρό χρόνο, αφού επικοινωνούμε απευθείας με Αγγλία και παίρνουμε τα βιβλία μας. Θέλουμε λοιπόν να αναπτύξουμε περισσότερο την ιστοσελίδα μας, επειδή πιστεύω πολύ στο ίντερνετ. Άλλωστε ήμασταν το πρώτο ξενόγλωσσο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, όταν ξεκινήσαμε πριν από δέκα χρόνια. Άλλο σχέδιο είναι να μπορέσουμε να αναπτύξουμε το βιβλιοπωλείο, να ανοιχτεί δηλαδή και ο πάνω όροφος και να κάνουμε ένα πολύ ωραίο πρότζεκτ στο πατάρι το οποίο ελπίζουμε να γίνει άμεσα και θα έχει σχέση με τη νεολαία. Και τέλος σκοπεύουμε να κλείσουμε πανηγυρικά τον εορτασμό των εξήντα χρόνων μας με μια εκδήλωση έκπληξη στο τέλος της χρονιάς.

Βιβλιοπωλείο Κωνσταντινίδης

Μητροπόλεως 92, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 256173

Συνέντευξη: Ελένη Μαρκ