Άλλαι Τέχναι

Πού είναι η βάση σου και πώς είναι ο χώρος σου αυτή τη στιγμή;
Αυτή τη στιγμή κατοικώ κάπου στην Ευρώπη, και ο χώρος μου είναι μια σκονισμένη γωνιά με σπασμένα μολύβια, μισοφαγωμένα μπισκότα σοκολάτας και το δέρμα του αρραβωνιαστικού μου, το οποίο χρησιμοποιώ όταν μου τελειώνει το χαρτί! Στην πραγματικότητα, το να μην έχω ένα στούντιο είναι καλό, γιατί έτσι γίνομαι πιο παρορμητική και δημιουργική. Με βολεύει αυτό, αφού έχω περισσότερες ιδέες κι έμπνευση όταν βρίσκομαι εκτός σπιτιού. Προς το παρόν, χρησιμοποιώ πολύ τον υπολογιστή για να ζωγραφίζω έργα στα οποία συνδυάζεται η παραδοσιακή με την ψηφιακή τέχνη.

Μπορείς να μας πεις λίγα λόγια για τα χρόνια που διαμορφώθηκε ο καλλιτεχνικός σου χαρακτήρας;
Η τέχνη υπήρχε πάντα στη ζωή μου. Μεγάλωσα σε ένα μικρό χωριό στην εξοχή, δίπλα στον ωκεανό. Οι πρώτοι μου πίνακες γεννήθηκαν ενώ ήμουν ξαπλωμένη στην πλάτη των αλόγων μας, κοιτάζοντας τον ουρανό, χωρίς κανένα φόβο πως θα πέσω κάτω. Είχα πάντα μαζί μου, μέσα στον σάκο μου, ένα μικρό σετ με ξυλομπογιές και ζωγράφιζα τα ζώα και τους ανθρώπους που συναντούσα. Αρχικά, προσπάθησα να τους χρησιμοποιήσω ως ζωντανές αναφορές, όμως γρήγορα κατάλαβα πως οι άνθρωποι, όπως και τα ζώα, το σκάνε. Σπάνια μένουμε για πολλή ώρα σε ένα μέρος και πολύ περισσότερο σε μία συγκεκριμένη στάση. Συνειδητοποίησα ακόμα πως δεν με ενθουσίαζε ιδιαίτερα εκείνη η αίσθηση στατικότητας που μου έβγαζε κάποιος όταν πόζαρε — δεν έμοιαζε αληθινό. Μια φορά, ήμασταν τότε επτά, η γειτόνισσά μου πόζαρε για μένα με μια επιτηδευμένη πριγκιπική πόζα και μ’ ένα αστείο χαμόγελο. Ήμουν απέναντί της με τις ξυλομπογιές στο χέρι, όταν τελικά της είπα: «Θέλεις καλύτερα να πάμε να φάμε δημητριακά;». Και αυτό ακριβώς κάναμε. Αργότερα εκείνη τη νύχτα ένιωσα γεμάτη έμπνευση. Μου πρόσφερε περισσότερα το απογευματινό μας κολατσιό από τη στημένη της πόζα. Μου αρέσει να απαθανατίζω πραγματικές στιγμές. Μπορεί να έχουν μικρή διάρκεια για να τις ζωγραφίζω, είναι όμως γνήσιες. Έτσι, άρχισα να στηρίζομαι περισσότερο στη μνήμη και στα συναισθήματα. Ρουφούσα τη ζωή γύρω μου και όταν ήμουν μόνη ζωγράφιζα.

Ήταν δημιουργικά τα χρόνια προς την ενηλικίωση;
Ω ναι, όσο τίποτα! Ίσως όχι με τον τυπικό τρόπο, αφού κανένας από τους γονείς μου δεν ήταν καλλιτέχνης. Με ενθάρρυναν όμως με τον τρόπο τους, ώστε να καλλιεργήσω μόνη μου τη δημιουργικότητά μου. Μου έμαθαν πολλά για τη ζωή, άρα έμμεσα και για την ίδια την τέχνη. Με άφησαν να είμαι ο εαυτός μου, ένα χαρούμενο περιπετειώδες παιδί, που έπρεπε να είναι και δυνατό. Κατάφερα να γνωρίσω τα πιο όμορφα μέρη του κόσμου, παραμένοντας σπίτι μου. Μεγάλωσα δίπλα στον ωκεανό, έχοντας φίλους τα μοσχαράκια. Είχα τον πιο όμορφο καμβά του κόσμου! Είχα μια υπέροχη οικογένεια, η οποία είδε την ομορφιά της ζωής, παρά τις όποιες δυσκολίες.

Έχεις αποκτήσει και επίσημη εκπαίδευση;
Όχι, δεν έχω φοιτήσει στη Σχολή Καλών Τεχνών ούτε έχω παρακολουθήσει σχετικά σεμινάρια. Πιστεύω πως κάτι τέτοιο δεν θα μου ταίριαζε. Δεν με ενδιαφέρουν οι κανόνες στην τέχνη, μάλιστα πιστεύω πως οι κανόνες θα έπρεπε να απαγορευτούν σε κάθε μορφή τέχνης. Θεωρώ ότι οι καλλιτεχνικές σχολές δίνουν τη θαυμάσια δυνατότητα στους φοιτητές τους να δεχτούν διάφορες επιρροές, να εμπνευστούν και να αναπτύξουν το ταλέντο τους. Από την άλλη, νομίζω ότι πιθανώς να μην μπορούν να ωφελήσουν ορισμένους ανθρώπους και πιστεύω πως ανήκω σε αυτούς.

Έχεις επηρεαστεί από τη δουλειά άλλων καλλιτεχνών; Υπάρχουν συγκεκριμένα ονόματα και λόγοι;
Δύσκολη ερώτηση και δεν είμαι σίγουρη αν μπορώ να δώσω μια απάντηση. Μεγαλώνοντας αγαπούσα όλο και περισσότερο την τέχνη, γινόμουν ένα με αυτήν, με απορροφούσε. Θέλω να πιστεύω πως όλοι αντλούμε έμπνευση από κάθε μικρή λεπτομέρεια. Επομένως ναι, πιστεύω ακράδαντα πως έχω εμπνευστεί από τους ανθρώπους γύρω μου, από διάφορες εμπειρίες μου, ακόμα και από άλλους καλλιτέχνες. Όταν ήμουν μικρή λάτρευα τις επισκέψεις σε μουσεία, όπου είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω καλλιτεχνικά έργα. Τα έργα περασμένων εποχών ήταν η αρχική πηγή έμπνευσης. Ειδικότερα οι ιμπρεσσιονιστικοί πίνακες. Με είχαν συνεπάρει οι τολμηρές και ταυτόχρονα ρομαντικά εύθραυστες πινελιές, η έκφραση της ελευθερίας. Ήταν λες και κάποια μακρινά όνειρα είχαν μεταφερθεί στη σύγχρονη ζωή, και όταν κοιτούσα τους πίνακες δεν μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από πάνω τους. Μπορούσα να ξοδεύω ώρες ολόκληρες θαυμάζοντας τις πινελιές και την ατμόσφαιρα που απέπνεαν, κι ας μην συνειδητοποιούσα τι ακριβώς αναπαριστούσε κάθε πίνακας παρά μόνο ώρες αργότερα.

Πώς θα περιέγραφες το τελετουργικό που ακολουθείς, όταν είσαι σε δημιουργική φάση;
Συνήθως υπάρχουν δύο τρόποι. Άλλοτε, έχω μια ιδέα, όχι απαραίτητα μια ολοκληρωμένη εικόνα μες στο μυαλό μου, όπως μια διάθεση ή ένα συναίσθημα, που παίρνει μορφή στην πορεία. Αυτό με κινητοποιεί, έτσι που να θέλω να αποτυπωθεί στο χαρτί αμέσως, ίσως από φόβο μην μου ξεγλιστρήσει αυτή η ιδέα προτού της δώσω σάρκα και οστά. Στη δεύτερη περίπτωση, ξεκινώ να ζωγραφίζω όταν νιώθω έμπνευση και συναισθηματική φόρτιση, έτσι που η εικόνα χτίζεται σταδιακά μπροστά μου κι εγώ απλώς την αφήνω να εξελιχθεί. Τότε, ζωγραφίζω περισσότερο με το συναίσθημα παρά με το ίδιο το πινέλο, αφού δεν γνωρίζω πού θα οδηγηθώ — είναι μια περιπέτεια. Προχωράω βήμα βήμα, χωρίς να γνωρίζω ποιος είναι ο προορισμός, μέχρι τελικά να φτάσω σε αυτόν.

Ποιο είναι το μέσο που χρησιμοποιείς συνήθως;
Αυτή η ερώτηση με χαροποιεί ιδιαίτερα, επειδή θα ήθελα να απαντήσω: «τα πάντα!» Ζωγραφίζω με χρώματα ακουαρέλας, με φιλιά, με συναισθήματα, με ξυλομπογιές, με εμπειρίες ζωής, με κοχύλια από την παραλία. Το μέσο δεν είναι απλώς ένας τύπος χρώματος, και δεν μου αρέσει να αυτοπεριορίζομαι. Έχω ζωγραφίσει με όλα τα διαθέσιμα μέσα και μου είναι δύσκολο να επιλέξω ένα αγαπημένο. Κάθε μέσο είναι ξεχωριστό στην έκφρασή του. Επειδή δυσκολευόμουν πολύ να διαλέξω, άρχισα να τα αναμειγνύω. Έτσι, όταν ζωγραφίζω σε φυσικό καμβά, ανακατεύω τις μπογιές και τα χρώματα και, τελευταία, τα ολοκληρώνω ψηφιακά στον υπολογιστή μου.

Έχεις κάποια αγαπημένα χρώματα;
Ω, αγαπώ τα χρώματα. Κάτι που μου λένε συχνά είναι ότι η τέχνη μου τους μπερδεύει συναισθηματικά, επειδή μπορώ να ζωγραφίσω ένα ωμό θέμα με χρώματα που είναι τόσο χαρούμενα, δυνατά, ζωντανά. Συνήθως χρησιμοποιώ έντονα χρώματα, αλλά μου αρέσουν και οι ουδέτεροι τόνοι. Εξαρτάται. Σίγουρα, έχω επηρεαστεί από τα έντονα χρώματα της παιδικής μου ηλικίας. Όλα γύρω μου ήταν τόσο φωτεινά: το γρασίδι ήταν τόσο πράσινο, ο ωκεανός τόσο μπλε… Ακόμα και σε περιόδους θλίψης και δακρύων, τα χρώματα δεν ξεθώριαζαν ποτέ.

Η αφήγηση ιστοριών είναι ένας καλός τρόπος καταγραφής και διάδοσής τους στις επόμενες γενιές. Γιατί πιστεύεις πως είναι σημαντικό αυτές οι ιστορίες να ειπωθούν και να μοιραστούν;
Η αφήγηση ιστοριών είναι ουσιώδης για την ίδια τη ζωή. Πού θα ήμασταν σήμερα αν δεν μαθαίναμε από το παρελθόν; Δεν μιλάω μόνο για την έμπνευση που μπορεί να μας προσφέρει, αλλά και για τη δυνατότητα να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος, ώστε να μην τα επαναλάβουμε. Είναι σημαντικό τόσο να μιλάμε για μια εποχή που δεν θέλουμε να ζήσουμε ξανά, όσο και το να φυλάξουμε σαν θησαυρό, να αναδείξουμε και να μοιραστούμε αυτό που κάποτε ήταν αγαπητό και μαγικό και, πιθανώς, να μην είναι δυνατόν να βρεθεί στο ίδιο σχήμα και μορφή σήμερα. Σημαίνει τόσο πολλά. Μπορεί να είναι ένα βιβλίο ιστορίας, ένας γονιός που μοιράζεται τα παιδικά του όνειρα με το παιδί του προτού αυτό κοιμηθεί, αλλά μπορεί να είναι και παραμύθια ή κόσμοι που έχουν εξερευνηθεί και αξίζει να μιλήσεις γι' αυτούς. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ανατροφή των παιδιών. Πρέπει να τους επιτρέπεται να ονειρεύονται, να αναρωτιούνται για τον κόσμο, να νιώθουν έκπληξη αλλά και να τρομάζουν. Δεν είναι ρεαλιστικό το να είσαι ατρόμητος, να βλέπεις μόνο τη μία όψη του κόσμου. Περιστρέφεται άλλωστε για ένα συγκεκριμένο λόγο. Δεν μπορούμε να καλύψουμε τα μάτια των παιδιών μας, πιστεύοντας πως μπορούμε να τα προστατέψουμε. Πρέπει να τους διδάξουμε πώς να ζήσουν στον κόσμο που ζούμε κι εμείς, ενώ ταυτόχρονα να τα αφήνουμε να ονειρεύονται πώς ΘΑ ΗΘΕΛΑΝ να είναι ο κόσμος αυτός. Έτσι διαμορφώνονται οι γενναίες καρδιές, τα παιδιά που ονειρεύονται κι εξερευνούν, κι επιδιώκουν όλα αυτά να μην παραμείνουν απλώς όνειρα. Τα παιδιά που θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο, να αφήσουν την ατραπό του καλού. Ξέρω πως υπάρχουν άνθρωποι που δεν τους αρέσουν τα παραμύθια ούτε τα παιδικά βιβλία, επειδή δεν είναι ρεαλιστικά. Αλλά ποιός λέει πως δεν είναι; Ποιοί είμαστε εμείς που θα πούμε στα μικρά αυτά ανοιχτόμυαλα ανθρωπάκια με τις μεγάλες καρδιές πως κάποια πράγματα δεν είναι μαγικά; Πως δεν μπορούν να αλλάξουν;

Τί αγαπάς και τί θεωρείς ως μεγαλύτερη πρόκληση, όντας καλλιτέχνης;
Η ζωγραφική είναι κάτι που «κυλάει» εύκολα σε αυτούς που αγαπούν αυτό που κάνουν, αλλά δεν είναι μόνο αυτό που χαρακτηρίζει τους καλλιτέχνες. Η ζωγραφική δεν είναι απλώς μια «δουλειά». Είναι ένα κομμάτι του εαυτού τους, ο μεγαλύτερος πόθος τους. Είναι ένας τρόπος να διαμορφώσουν τη φωνή τους και να μιλήσουν. Πολλά πράγματα που δεν μπορούν να τα βάλουν σε λέξεις, μπορούν να τα ζωγραφίσουν. Μου αρέσει που είμαι καλλιτέχνης, είναι ένα από αυτά τα πράγματα στη ζωή που με κάνουν πραγματικά ευτυχισμένη, πιο ολοκληρωμένη, πιο ανθρώπινη. Μακάρι όλοι οι καλλιτέχνες να μπορούν να ζουν κάνοντας αυτό που αγαπούν. Και αυτό είναι μεγάλη πρόκληση, καθώς πρόκειται για μία από τις πιο δύσκολες αγορές. Ταυτόχρονα όμως είναι ένα από εκείνα τα επαγγέλματα μέσα στα οποία γεννιέσαι, και που δεν γίνεται ποτέ απλώς μια δουλειά. Αντιθέτως, πρόκειται για πάθος. Οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να παραμερίσουν τα πάθη τους προκειμένου να επιβιώσουν. Αυτό είναι κάτι για το οποίο εύχομαι να διαφέρω.

Έχεις κάποια ιδέα του τι ακριβώς θέλεις να πετύχεις με τη δουλειά σου και προς ποια κατεύθυνση θα ήθελες να εξελιχθεί στο κοντινό μέλλον;
Προκαλώ τον εαυτό μου κάθε φορά που παρουσιάζω ένα έργο μου στο κοινό. Ακούγεται αφελές, αλλά είμαι εξαιρετικά εσωστρεφές και συναισθηματικό άτομο και όταν ζωγραφίζω βάζω όλο μου το είναι στον καμβά. Ακόμα και αν ο πίνακας μπορεί να μην αφορά εμένα ή τη ζωή μου, νιώθω πως είμαι υπεύθυνη γι’ αυτόν. Λες και οι χαρακτήρες που δημιουργώ να εξαρτώνται από μένα. Αρχικά ένιωθα πως τους εκθέτω, αλλά τώρα νιώθω διαφορετικά. Παρόλο που είμαι υπερβολικά ντροπαλή και νιώθω άβολα όταν βρίσκομαι μέσα σε κόσμο, χαίρομαι να μοιράζομαι κάτι με άλλους. Δεν τους παραδίδω το έργο μου, τους κάνω συμμέτοχους. Κάτι σύμφωνα με το οποίο έχω ζήσει όλη μου τη ζωή. Ελπίζω να αποκτήσω περισσότερη αυτοπεποίθηση με τον καιρό και να ανοίγομαι πιο εύκολα όσον αφορά την τέχνη μου. Ελπίζω να μείνω για πάντα αληθινή στο όραμά μου που, είτε είναι αποδεκτό από τον κόσμο είτε όχι, για μένα είναι εντάξει. Με άλλα λόγια, πιστεύω ότι δεν πρέπει να σε ενδιαφέρει αν θα αρέσεις στους υπόλοιπους, αρκεί να είσαι αληθινός και να αγαπάς τον εαυτό σου. Μου αρέσει το ότι παραμένω πιστή στις αξίες μου και ζωγραφίζω επειδή το αγαπώ, αλλά κατανοώ επίσης πως δεν θα το αγαπήσουν όλοι κι ότι φυσικά δεν θα αρέσω σε όλους. 

Η δουλειά σου έχει ως επίκεντρο τα παιδιά. Τί είναι αυτό που σε ελκύει σε αυτά;
Όλοι υπήρξαμε παιδιά. Δεν υπάρχει πιο αυθεντική πηγή έμπνευσης από την έκφρασή τους. Ζουν στον ίδιο κόσμο με μας, αλλά τον βλέπουν διαφορετικά. Δεν τους φαίνεται ακόμα τόσο κατεστραμμένος. Δυστυχώς, όταν οι άνθρωποι μεγαλώνουν, έχουν την τάση να ξεχνούν αυτό που κάποτε είχαν δει, αυτό που κάποτε γνώριζαν. Είναι πια κατάκοποι, πληγωμένοι, υποψιασμένοι. Ξεχνούν εκείνο το αίσθημα αγνότητας. Πως η χαρά ήταν το ξεκαρδιστικό γέλιο στον αγρό με τον πρώτο σου έρωτα, ενώ τρώγατε μαζί τα «δανεισμένα» μπισκότα από το βάζο της γιαγιάς. Πως η θλίψη έμοιαζε σαν να έπαιρνε την ψυχή σου μακριά, αληθινή, σπαραξικάρδια, αλλά μετά ένα απαλό φύσημα του αέρα στο μάγουλο ήταν αρκετό για να σου θυμίσει πόσο αγαπάς να χορεύεις στη βροχή και να κοιμάσαι πάνω στην κοιλιά του μπαμπά σου, έτσι που να μην μπορείς να συγκρατήσεις το γέλιο μέσα στα δάκρυά σου. Είναι τόσο σημαντικό να μην χαθείς μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας, τα ξεπερασμένα αθλητικά παπούτσια και τις ραγισμένες καρδιές. Δεν είμαι σίγουρη πως αυτά που ζωγραφίζω είναι πάντα παιδιά. Δεν είμαι σίγουρη αν πρόκειται καν για ανθρώπους.

Νιώθεις την ανάγκη να εξηγείς τη δουλειά σου στον κόσμο, προκειμένου να την κατανοήσει; Πόσο σημαντικό είναι αυτό για σένα;
Παλιά το έκανα. Ήμουν μικρό κορίτσι, ζωγράφιζα πολύπλοκους πίνακες κι ένιωθα την ανάγκη να τους εξηγήσω. Τώρα όχι. Κάποιες φορές, ελπίζω πως ο θεατής θα δει αυτό που βλέπω κι εγώ. Όμως, η τέχνη είναι σαν τη ζωή: τόσο προσωπική, τόσο ιδιαίτερη. Κανείς δεν μπορεί να δει ακριβώς αυτό που βλέπει κάποιος άλλος. Η ματιά μας επηρεάζεται από την προσωπικότητα, τις εμπειρίες μας, τη συναισθηματική μας κατάσταση, τη φαντασία μας… Θέλω αυτοί που βλέπουν τα έργα μου να νιώθουν ό,τι τους βγει να νιώσουν. Δεν πιστεύω πως η τέχνη μπορεί να γίνει απόλυτα κατανοητή, καθώς είναι ιδιαίτερα προσωπική. Και υπάρχουν πολλοί τρόποι να τη βλέπει και να την αισθάνεται κάποιος. Θεωρώ πως η τέχνη μιλάει, φωνάζει. Αλλά δεν είμαι σίγουρη πως λέει τα ίδια πράγματα σε όσους την παρατηρούν.

Μπορείς να συνοψίσεις τη δουλειά σου για εμάς σε μία πρόταση;
Δεν νομίζω πως είναι για όλους, αλλά πιστεύω πως είναι αυθεντική κι έτσι θα παραμείνει.

Επισκεφτείτε την Προσωπική Ιστοσελίδα της.

Συνέντευξη: Άννα Πριγκιπάκη