Βιβλιοθήκη

Η προμετωπίδα του βιβλίου «Η σημασία των πραγμάτων» της Μάρτα Ριβέρα Ντε Λα Κρουθ είναι παρμένη από ένα υπέροχο ποίημα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ηχεί ως εξής: «Τόσα πράγματα! Λίμες, πόρτες, χάρτες, ποτήρια, καρφιά, μας υπηρετούν σαν υπάκουοι σκλάβοι, τυφλά και τόσο παράξενα σιωπηλά». Παραθέτω εδώ τους επόμενους δύο στίχους του ποιήματος, που η Ντε Λα Κρουθ δεν έχει συμπεριλάβει, και παραδίδω με αυτόν τον τρόπο ένα από τα μυστικά του μυθιστορήματος: «Θα επιζήσουν πέρα απ’ τη λήθη μας, δίχως να ξέρουνε καν πως έχουμε υπάρξει».

Είναι μια πικρή αλήθεια: τα πράγματα, τα ατέλειωτα πράγματα που μας περιστοιχίζουν, θα ζήσουν περισσότερο από εμάς. Αν όμως τα ίδια τα πράγματα δεν έχουν συνείδηση πως έχουμε υπάρξει και ακόμα περισσότερο πώς έχουμε υπάρξει, είναι όμως σε θέση να πούνε μια ιστορία σε όποιον στήσει αυτί για να την ακούσει. Πόσο μάλλον όταν τα αντικείμενα αυτά είναι άπειρα, ποικίλα, ετερόκλητα και στοιβαγμένα μέσα σε ένα σπίτι, ο ενοικιαστής του οποίο μόλις αυτοκτόνησε.

Οποία ταραχή, μια αυτοκτονία μέσα στο δικό του σπίτι! Ο Μάριο Μένκελ, ιδιοκτήτης του σπιτιού μέσα στο οποίο έλαβε χώρα το τραγικό αυτό γεγονός, και παράλληλα ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας, δεν μπορεί να το χωνέψει. Σε τι έφταιξε εκείνος, να περνάει τώρα τέτοια ψυχική ταλαιπωρία; Εκείνος, που είναι ο πιο ντροπαλός, ο πιο εσωστρεφής, ο πιο ταπεινός και ήσυχος άνθρωπος που περπάτησε ποτέ στους δρόμους της Μαδρίτης! Και να πρέπει τώρα να τακτοποιήσει όλα αυτά τα παράξενα πράγματα, να πρέπει να ξανανοικιάσει το σπίτι, να βγει από την καθημερινότητα του που με τόση τάξη είναι οργανωμένη…

Ο Μάριο Μένκελ είναι ένας χαρακτήρας που γίνεται αμέσως συμπαθής στον αναγνώστη. Είναι φτιαγμένος από την ίδια στόφα που έχουν φτιαχτεί αγαπητοί ήρωες της λογοτεχνίας, όπως ο Περέιρα του Αντόνιο Ταμπούκι και αρκετές από τις περσόνες του Φερνάντο Πεσσόα: αποπνέει την αίσθηση ενός πλάσματος, που έχει κλειστεί στο καβούκι του, έχει χάσει κάθε ελπίδα να βγει από εκεί, και απλά ζει την ήσυχη, μοναχική καθημερινότητα του. Δεν έχει φυσικά το βάθος και τις διαστάσεις που έχουν δοθεί σε άλλους ήρωες, αντανακλά όμως τις ιδιότητες αυτές με τρόπο απλό και καθαρό.

Πώς θα μπορέσει λοιπόν ο Μάριο Μένκελ να βγει από το καβούκι του, να ξεπεράσει τη ντροπή, τους φόβους και, τελικώς, την παραίτηση του; Συγγραφέας ενός και μοναδικού, μα εξαιρετικά πετυχημένου βιβλίου, ο Μάριο είναι καθηγητής δημιουργικής γραφής σε ένα δυσθεώρητο πανεπιστήμιο της Μαδρίτης. Μαζί με τη συνάδελφο του, Μπεατρίθ Μιγιάρες, με την οποία είναι σιωπηλά ερωτευμένος χρόνια, θα προσπαθήσουν να ξετυλίξουν το νήμα της παράξενης ιστορίας του αυτόχειρα ενοικιαστή, Φερνάντο Μοντάλβο. Ποιος ήταν άραγε αυτός ο άνθρωπος και γιατί μάζεψε όλα αυτά τα πράγματα στο σπίτι του; Βήμα-βήμα, ο Μάριο και η Μπεατρίθ θα ανακαλύψουν μία συναρπαστική σειρά γεγονότων που θα τους οδηγήσει, όχι μόνο στη λύση του μυστηρίου, μα και στην αλλαγή της ίδιας της ζωής τους.

Η Ντε Λα Κρουθ στήνει ένα μυθιστόρημα που ρέει αβίαστα χρησιμοποιώντας υλικά που γνωρίζει καλά. Η ίδια είναι καθηγήτρια δημιουργικής γραφής στη Μαδρίτη, μεταφέρει λοιπόν την πανεπιστημιακή ατμόσφαιρα ρεαλιστικά, ενώ δεν παραλείπει την εύστοχη ειρωνεία και το δηκτικό χιούμορ. Μέσα στο βιβλίο παρελαύνουν πολλοί χαρακτήρες, οι οποίοι είναι όμορφα σχεδιασμένοι, ας είναι μόνο το περίγραμμα τους. Αίσθηση προκαλεί η φανταστική Άννα-Λίβια Στσέρνι, μια ογδοντάχρονη κυρία που μαθαίνει τραγούδι και εμφανίζεται όχι μόνο για να δώσει πληροφορίες για τον Μοντάλβο, αλλά και επιπλέον χρώμα στη διήγηση της Ντε Λα Κρουθ.

Το γεγονός ότι η συγγραφέας έχει ασχοληθεί με τα κινηματογραφικά σενάρια είναι εμφανές στο μυθιστόρημα της. Πρόκειται για ένα βιβλίο, στο οποίο η πλοκή κρατά τον κύριο ρόλο, οι εικόνες τρέχουν και μπορεί κανείς εύκολα να το φανταστεί ως ταινία που παρακολουθεί διαβάζοντας την. Δε δίνεται χώρος στους χαρακτήρες να αναπτυχθούν εις βάθος, δεν γίνεται ο αναγνώστης μάρτυρας συναρπαστικών ή πρωτότυπων σκέψεων. Κάτι τέτοιο όμως δε φαίνεται να ήταν μέσα στις προθέσεις της Ντε Λα Κρουθ. Αν ο στόχος της ήταν να διηγηθεί μια ιστορία, η οποία κυλά εύκολα, ενώ δημιουργεί και μια ευχάριστη αγωνία για την εξέλιξη της, ο στόχος επετεύχθη.