Βιβλιοθήκη

Η υπόθεση του βιβλίου εκτυλίσσεται σε ένα ξενοδοχείο της Κόστα Μπράβα. Ο Ούντο Μπέργκερ επιστρέφει με την όμορφη αρραβωνιαστικιά του στο τουριστικό θέρετρο που έκανε διακοπές μικρός. Όπως κάποιοι επιλέγουν να έχουν τα βιβλία τους στις διακοπές, ο πρωταγωνιστής μας προτιμά ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής που αναπαριστά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ονομάζεται Τρίτο Ράιχ. Και ενώ οι συνθήκες είναι ιδανικές για το νέο ζευγάρι στο πρώτο τους ταξίδι, ο Ούντο δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να αφήσει το δωμάτιό του για τις χαρές του ήλιου και της θάλασσας της Καταλονίας. Το καθημερινό ημερολόγιο που γράφει μας εξηγεί τους λόγους και μας δίνει και τη φόρμα του βιβλίου. Όλα διαδραματίζονται όπως στην πραγματική ζωή… μέρα με τη μέρα.

Το Τρίτο Ράιχ δεν είναι για τον Ούντο Μπέργκερ απλά ένα παιχνίδι. Ο μικρόκοσμος του παιχνιδιού καθορίζει και τον τρόπο που βλέπει τον «μακρόκοσμο». Αναρωτιέσαι αν το παιχνίδι καθορίζει την πραγματικότητα ή συμβαίνει το αντίθετο. Ο Μπολάνιο δημιουργεί ένα ψηφιδωτό σχέσεων που σε προκαλεί να το ερμηνεύσεις συμβολικά. Κάθε χαρακτήρας του βιβλίου θα μπορούσε να είναι μία από τις αντιμαχόμενες πλευρές του μεγάλου πολέμου. Και ενώ μία τέτοια ερμηνεία δεν μπορεί να αποδειχθεί άστοχη, θεωρώ ότι η προσοχή του συγγραφέα στρέφεται στη βάση της κοινωνίας, δηλαδή στο άτομο. Στον τρόπο που οι ιδέες, εξουσιάζοντας την σκέψη ενός και μόνου ανθρώπου, τον «οδηγούν» να μετατρέψει στο μυαλό του ένα τουριστικό θέρετρο σε σκηνικό πολέμου και διπλωματίας. Τον απασχολεί το χρονικό της τρέλας με λίγα λόγια ή καλύτερα το χρονικό της παρανόησης.

Ο συγγραφέας του Αλεξανδρινού Κουαρτέτου Λώρενς Ντάρελ έγραφε: «Ο έρωτας είναι μια ατυχής σειρά παρανοήσεων». Ας αλλάξουμε τη λέξη έρωτας με τη λέξη τέχνη. Η επόμενη στιγμή μας βρίσκει μετέωρους και μπερδεμένους όσον αφορά τα έργα που αγαπήσαμε. Μία σειρά δηλαδή αλλεπάλληλων σφαλμάτων τόσο από την πλευρά των προθέσεων -γιατί και ο δημιουργός κατά κανόνα δεν πετυχαίνει να εκφράσει ακριβώς αυτό που σκέφτεται- όσο και από την πλευρά του δέκτη που βγάζει τα δικά του συμπεράσματα (αναλογιστείτε πόσες φορές έχετε τσακωθεί με τους φίλους σας για το τι εννοεί ο στίχος και μόνο ενός τραγουδιού). Συνακόλουθα σκεφτείτε τη σύγχυση που φέρνει όλη αυτήν η παρανόηση σε κοινωνικό επίπεδο γιατί σε κάθε περίπτωση η τέχνη αποτελεί το βασικότερο παράγοντα που διαμορφώνει την κουλτούρα. Και όπου κουλτούρα ας εννοήσουμε τον άμεσο τρόπο που σκεφτόμαστε, τον αέρα που αναπνέουμε.

Αν η τέχνη λειτουργεί και με αυτόν τον τρόπο τότε είναι πιθανό η κουλτούρα που δημιουργείται να είναι αυτό που αποκαλούν οι ψυχολόγοι σχιζοφρένεια. Ο Μπολάνιο φαίνεται να λέει: Πόσους Ούντο Μπέργκερ μπορεί να αντέξει μια κοινωνία πριν καταλήξει να γίνει ένας πολιτισμός δεισιδαιμονιών; Γιατί τι είναι πραγματικά ο Ναζισμός και ο ρατσισμός αν όχι μια δεισιδαιμονία; Κάπου εδώ έρχεται η επιστήμη. Δυνατή, φωτεινή και παρά τις αναθεωρήσεις της, ακλόνητη. Προσφέρει πέραν πάσης αμφιβολίας την αλήθεια στον Ούντο Μπέργκερ και του λέει για παράδειγμα: Δεν υπάρχει Άρια φυλή, υπάρχουν άνθρωποι που τυγχάνουν σωστής και λάθος παιδείας και τον λυτρώνει από την πλάνη του και εμάς από το Τρίτο Ράιχ. Όχι το βιβλίο, το ιστορικό Τρίτο Ράιχ. Το βιβλίο αξίζει να το διαβάσεις γιατί έχει το δηλητήριο της τέχνης και της παρανόησης.

Ένα σημείο που μας άρεσε λίγο περισσότερο