Από τη Μυθολογία στο Λόγο | Αυτή η εβδομάδα είναι "Φεστιβάλ"
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή και από το τι ακριβώς εκφράζει η ιδέα της «Ρωμαϊκής Ευσπλαχνίας». Τις ιστορικές ρίζες του θέματος αυτού μπορούμε να τις ανιχνεύσουμε σε μια από τις δεκάδες μικρές ιστορίες που έγραψε ο Ρωμαίος ιστορικός Βαλέριος Μάξιμος περί το 30-31 μΧ, κατά τα χρόνια της βασιλείας του Αυτοκράτορα Τιβέριου. Μια νεαρή Ρωμαία, η Πέρο, βλέποντας τον πατέρα της καταδικασμένο σε θάνατο από ασιτία και μην μπορώντας να βοηθήσει με κάποιον άλλο τρόπο, μπαίνει στην φυλακή όπου τον κρατούσαν δέσμιο, βγάζει το στήθος της και τον θηλάζει ανενδοίαστα και αποφασιστικά. Η μικρή αυτή ιστορία, ακροβατώντας μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, βρίσκει ποικίλες μυθολογικές αντανακλάσεις καθώς και πληθώρα εικαστικών προσεγγίσεων.Διάφορα ρεύματα και διάφορες εποχές εμπνεύστηκαν και μεγαλούργησαν με βασικό άξονα αναφοράς το μοτίβο αυτής της ιστορίας.
Αυτές οι εικαστικές προεκτάσεις -αν όχι ρίζες- του θέματος ήταν ο λόγος που με γοήτευσε η πυρηνική ιδέα της έκθεσης «Caritas Romana: 15 πράξεις αφοσίωσης», που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου και σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Σε επιμέλεια τουκαλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Ορέστη Ανδρεαδάκη και συντονισμό του Θάνου Σταυρόπουλου, η πολυσυλλεκτική αυτή έκθεση που φιλοξενείται στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στην Αποθήκη Β1 στο λιμάνι, συγκεντρώνει 15 σπουδαίους Έλληνες εικαστικούς, καθένας εκ των οποίων παρακολούθησε και από μία ταινία του Επίσημου Διαγωνιστικού Τμήματος. Εμπνεόμενοι από το θέμα του εκάστοτε φιλμ και πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της «Ρωμαϊκής Ευσπλαχνίας», φιλοτέχνησαν 15 έργα τέχνης που φωτίζουν με το δικό τους τρόπο την ουσία της ιστορίας και ανοίγουν νέες οπτικές του θέματος. Η έκθεση εγκαινιάστηκε το βράδυ του περασμένου Σαββάτου κι οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν με αλφαβητική σειρά είναι οι: Δημήτρης Αμελαδιώτης, Μπάμπης Βενετόπουλος, Ζωή Γιαμπουλντάκη, Δημήτρης Εφέογλου, Ηλίας Καφούρος, Αναστασία Μηνά, Ιωάννα Ξημέρη, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Νεφέλη Παπαδημούλη, Κώστας Παππάς, Βάλια Παπαστάμου, Αλεξάνδρα Πετρανάκη, Χαρά Πιπερίδου, Λυσίμαχος Πολυχρονίδης και Νάνα Σαχίνη. Περιλαμβάνει από ζωγραφικούς πίνακες μέχρι installations και κινείται από το χώρο του ωμού ρεαλισμού μέχρι τον πιο αφαιρετικό μινιμαλισμό όπως στα εξαίσια έργα της Νεφέλης Παπαδημούλη και της Χαράς Πιπερίδου.
Και κάπως έτσι, η βόλτα μου στην έκθεση γέννησε μια μακρόσυρτη ηχώ σκέψεων μέσα στο κεφάλι μου και φώτισε για μένα διάφορες πλευρές του θέματος που δεν είχα πριν αναλογιστεί. Αφενός πρόκειται αναμφίβολα για μια υπέροχη έκθεση. Άρτια οργανωμένη, σωστά στημένη κι ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη. Αφετέρου, κι επειδή όπως προείπα η ιστορία κινείται κάπου μεταξύ αλήθειας και μύθου, η «Ρωμαϊκή Ευσπλαχνία» πέρα από τις πραγματικές μυθολογικές της εκφάνσεις όπως είναι ο θηλασμός του Ηρακλή από την Ήρα (με την περίφημη εκτίναξη του γάλακτος και τη γέννηση του γαλαξία μας) έφερε στο μυαλό μου κι έναν ακόμα μύθο οικογενειακής ευσέβειας και αλληλεγγύης που ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Αυτή τη φορά όμως, προέρχεται από την ελληνική μυθολογία. Άλλωστε οι μύθοι των Ρωμαίων προέρχονται κατά βάση από τους Αρχαίους Έλληνες, παραλλαγμένοι βέβαια πάντοτε και καταλλήλως προσαρμοσμένοι στις αχανείς διαστάσεις της Αυτοκρατορίας και στην πανσπερμία των λαών που ζούσαν στην επικράτειά της. Έτσι κανείς δεν μπορεί να ξέρει με ποιο δαιδαλώδη τρόπο μπορεί να συνδέονται εννοιολογικά οι υποθέσεις.
Ο μύθος που μου ήρθε στο μυαλό αφορά φυσικά τον Δία και τον πατέρα του, τον Τιτάνα Κρόνο και προέρχεται στο μεγαλύτερό του μέρος από τις εξιστορήσεις του Ησιόδου. Όταν ο Κρόνος έλαβε προειδοποίηση από τη Μητέρα Γαία πως ένα από τα παιδιά του θα του κλέψει το θρόνο, άρχισε τρομαγμένος να καταπίνει ζωντανό κάθε μωρό που γεννούσε η γυναίκα του. Η σύζυγος του Κρόνου, η Τιτανίδα Ρέα, στην απεγνωσμένη της προσπάθεια της να ξεφύγει από το δολοφονικό μένος του άντρα της και να προστατέψει το επερχόμενο παιδί της, κατέφυγε στην Κρήτη, όπου γέννησε ένα πλάσμα που έμελλε να γίνει ο βασιλιάς θνητών κι αθανάτων. Ήταν ο Δίας, ο πιο σπουδαίος μεταξύ των σπουδαίων. Ψηλά στο βουνό του Ψηλορείτη, σε μια σπηλιά της κορυφής της Ίδας, το Ιδαίο άντρο, η Ρέα έκρυψε το μωρό από την αιμοσταγή μανία του Κρόνου κι ανέθεσε τη φύλαξή του στις περίφημες τροφούς. Κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της γιαγιάς του Γαίας και των Νυμφών, ο Δίας μεγάλωνε φυλακισμένος από τον έξω κόσμο θηλάζοντας το γάλα της Αίγας Αμάλθειας, τρώγοντας νέκταρ και μέλι από το κέρας της και απολαμβάνοντας την αμβροσία που του έφερναν τα περιστέρια κι οι αετοί. Στην είσοδο της σπηλιάς, μια ομάδα φιλοπόλεμων δαιμόνων, οι Κουρήτες χόρευαν τελετουργικά πολεμικούς χορούς, χτυπώντας τις ασπίδες τους και πνίγοντας με αυτόν τον τρόπο στον απόκοσμο ήχο τους το κλάμα του μικρού βρέφους, για να μην φτάσει ποτέ στ’ αυτιά του πατέρα του.
Και αυτή η λαμπρή ιστορία -που ευθέως παραπέμπει στην λύκαινα και το δρυοκολάπτη που φύλαξαν το Ρωμύλο και το Ρέμο- αντανακλά όχι μόνο τον άκρατο ανθρωπομορφισμό των αρχαιοελληνικών θεοτήτων αλλά και κάτι πολύ σπουδαιότερο· τα κοιτάσματα της ψυχικής ευγένειας που κρύβουν ανάλογα θέματα της μυθολογίας. Από τη «Ρωμαϊκή ευσπλαχνία» και τους τροφούς του Δία, τις Νύμφες και τους πολεμοχαρείς Κουρήτες, η μυθολογία είναι το πιο ανόθευτο, το πιο γνήσιο προϊόν της προαιώνιας κουλτούρας μας. Ένα σπάνιο αμάλγαμα που συμπυκνώνει το πανανθρώπινο φαντασιακό κι εκφράζει τις αλήθειες που δεν μπορούν να ειπωθούν με κανέναν άλλο τρόπο. Και γι’ αυτόν ακριβώςτο λόγο, το θέμα που νοηματοδοτεί τα 15 σπουδαία έργα τέχνης της έκθεσης καθώς και τα υπόλοιπα 15 έργα τέχνης που θα παιχτούν στις κινηματογραφικές αίθουσες, αποτελεί μια εξαιρετικά κρίσιμη ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω στη σημασία της αλληλεγγύης και της βοήθειας. Εκεί που γεννάται ο υπέρτατος νόμος της Κοινωνίας: η κάθε ατομική ενέργεια να μετουσιώνεται σε συλλογικό αγαθό. «Ένας για όλους κι όλοι για έναν» που έγραφε κι ο Δουμάς.
Caritas Romana: 15 ΠράξειςΑφοσίωσης
Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Β1 – Λιμάνι Θεσσαλονίκης
Διάρκεια: 3 Νοεμβρίου – 2 Δεκεμβρίου 2018
Ώρες λειτουργίας: 3-11/11/2018: 10:00 – 22:00 (Είσοδος Ελεύθερη)
Από την Τρίτη 13 Νοεμβρίου η έκθεση θα είναι ανοικτή
Τρίτη – Τετάρτη, Παρασκευή – Κυριακή: 10:00 -18:00 και Πέμπτη: 10:00 – 22:00
Επικοινωνία: 2310 378400 | 2310 593270
βενσερέμος κι εις το επανιδείν
