Art Outside the Core

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα ακούει στο όνομα της αιώνια άτακτης Madonna. Είναι η ίδια Madonna που, ακόμη και πριν από λίγο καιρό, τα έχωσε με το γάντι στην Lady Gaga γιατί την αντιγράφει. Και μετά, βγάζει την πρόμο εικόνα για το εξώφυλλο του καινούριου της άλμπουμ “Rebel Heart”.

Λίγο από φετιχισμό, μια δόση μαζοχισμού και λίγο… Sebatien Tellier. Ο κύριος Tellier είναι Γάλλος τραγουδιστής και πολυδιεργαστικός καλλιτέχνης, ο οποίος, το 2013, κυκλοφόρησε τον δίσκο του “Confection”, με ένα… γνώριμο μοτίβο:

Διαολεμένη σύμπτωση; Με το που έσκασε το εξώφυλλο της Madonna στις 6 Μαρτίου, έσκασε και η καυστική φωτό στο προσωπικό προφίλ του Tellier στο facebook, στην οποία της την «λέει» κανονικά.

Μια που την ανέφερα, ας περάσω μια βόλτα και από τα λημέρια της: η Lady Gaga έχει αυτοχριστεί καλλιτέχνης/πρωτοπόρα/επαναστάτρια/αντισυμβατική/φωνή της απελευθέρωσης των απανταχού ομοφυλοφίλων. Όλα τα παραπάνω, πρώτη και καλύτερη, τα διεκδίκησε με το σπαθί της και τα κέρδισε η προαναφερόμενη Madonna. Εξού και η αγανάκτησή της, όταν περίπου τριάντα χρόνια μετά από το δικό της μεγάλο μπαμ, έρχεται μια αρτίστα που κλέβει τίτλο των Queen για όνομα (ιεροσυλία) και ακολουθεί πιστά βήμα βήμα τον δρόμο που άνοιξε η ίδια η βασίλισσα της ποπ για την κορυφή. Και πάλι, δεν είναι αυτό που έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση. Γιατί, αν μη τι άλλο, το να μιμείσαι την Madonna είναι εν μέρει λογικό. Το να αντιγράφεις ευθέως όμως δουλειά της Zaz και να την λανσάρεις αποκλειστικά και μόνο ως δική σου καλλιτεχνική επινόηση, δεν είναι.

Το φαινόμενο «σε θαυμάζω και σε κλέβω, αλλά δε σου το αναγνωρίζω, γιατί κατά βάθος είμαι πολύ πρωτοπόρος» δεν είναι αποκλειστικότητα της ποπ. Σε παλαιότερη ραδιοφωνική εκπομπή του, ο Howard Stern έκανε ολόκληρο αφιέρωμα στους Led Zeppelin και στη συνήθειά τους να πλαγιαρίζουν οτιδήποτε τους αρέσει. Στην πλάτη τους κουβαλούν έναν τεράστιο αριθμό μηνύσεων περί πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς η γκάμα τους απλώνεται από τα πρώτα rhythm n’ blues βήματα καλλιτεχνών της Νέας Ορλεάνης μέχρι τον παράδεισο:

Οι Spirit ήταν μια progressive ψυχεδελική μπάντα από το Los Angeles της Καλιφόρνια. Το πρώτο τους άλμπουμ, “Spirit”, κυκλοφόρησε το 1968, ενώ με την κυκλοφορία του δεύτερου άλμπουμ τους, “The Family That Plays Together”, ξεκίνησαν περιοδεία με τους θρύλους Led Zeppelin. Οι ίδιοι έχουν δηλώσει πολλάκις, πόσο επηρεάστηκαν από τον jazz, σκληρό rock ήχο των Spirit –ο Jimmy Page πειραματίστηκε με το theremin , αφότου είδε τον τραγουδιστή των Spirit, Randy California να συνδέει το theremin στον ενισχυτή του στη διάρκεια των συναυλιών τους. Αυτό που δεν δήλωσαν είναι το πόσο ίδια είναι η εισαγωγή του “Stairway to Heaven” με το τραγούδι “Taurus”. Στα credits του, πλέον ύμνου, “Stairway to Heaven” δεν αναγράφεται πουθενά το όνομα των Spirit, ενώ η εν λόγω διαμάχη κρατεί χρόνια, με αποκορύφωμα τον χειμώνα του 2014, όταν το αίτημα των Led Zeppelin, να απορριφθεί η μήνυση που κατέθεσαν εναντίον τους οι συγγενείς του αποθανόντα Randy California, δεν έπεισε τον δικαστή και έτσι οι Zeppelin θα τρέχουν πάλι στα δικαστήρια.

Και λέμε πάλι, γιατί κοντεύει να τους γίνει συνήθεια πια. Οι περιπτώσεις δε, στις οποίες έχουν καταδικαστικές εις βάρος τους αποφάσεις, αποτελούν πλειοψηφία. Για παράδειγμα, στο “Lemon Song”, τη σήμερον ημέρα, είναι αδύνατον κάποιος να εντοπίσει τους ήχους του “Killing Floor” από τον Howlin’ Wolf ή ακόμη και να ξέρει ποιος ήταν ο Howlin’ Wolf. Το ίδιο ισχύει και για το “Babe I’m Gonna Leave You”, εμπνευσμένο από το ομότιτλο (!) τραγούδι της Anne Bredon ή το “Whole Lotta Love” από το “You Need Love” του Willie Dixon. Και αυτά είναι μόνο κάποια ενδεικτικά παραδείγματα.

Και στις Εικαστικές Τέχνες, όπου τα δημιουργήματα είναι πιο εμφανή, οι περιπτώσεις αυτές δεν λείπουν. Αγαπημένο παιδί στην κατηγορία αυτή είναι ο αμφιλεγόμενος Damien Hirst. 

Οι περιπτώσεις που στοιχειώνουν τον Hirst είναι εκπληκτικά πολλές. Βασικότερη όλων, αυτή που αφορά στο έργο του “For The Love Of God”, που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό. Το «στραφταλιζέ» ανθρώπινο κρανίο είναι επηρεασμένο από τον John LeKay και το δημιούργημά του, “Spiritus Callidus #2”. Δεν είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται το όνομα του LeKay, όταν παρατηρούμε έργα του Hirst. Το ίδιο συνέβη ξανά με το “In Nomine Patris”, που θυμίζει έντονα το δημιούργημα του LeKay “This Is My Body, This Is My Blood”, αλλά και με το “Hymn” που φέρνει στον νου το “Yin and Yang” του Lekay. 

«Δηλαδή θέλεις να μας πεις πως οι προαναφερόμενοι (και άλλοι τόσοι) δεν άξιζαν την επιτυχία τους; Δεν ήταν ταλέντα και περιορίστηκαν σε αντιγραφές;» 

Σε καμία περίπτωση. Το ταλέντο και η συμβολή κάθε καλλιτέχνη δεν κρίνεται μόνο από αυτό. Είπαμε: στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση. Όμως, όπως σήμερα πολλά υποσχόμενοι μουσικοί, εικαστικοί και γενικότερα δημιουργικά πλάσματα πατούν στα βήματα των παλαιοτέρων, εμπνέονται από αυτούς, τους αναφέρουν συνεχώς ως πρότυπα και αρκετοί καταφέρνουν μέχρι και να προχωρήσουν την τέχνη τους λιγάκι παραπέρα, έτσι και οι ίδιοι οφείλουν να δίνουν την αναγνώριση, όπου εκείνη χρειάζεται και απαιτείται. Η προσωπική ματαιοδοξία επεμβαίνει σχεδόν πάντα ως ανασταλτικός παράγοντας. Εκείνοι που ήταν γεννημένοι πρωτοπόροι μετρώνται κυριολεκτικά στα δάχτυλα του ενός χεριού. Αυτό δεν σημαίνει πως οι υπόλοιποι υπολείπονται ταλέντου. Σημαίνει πως υπολείπονται συναδελφικότητας. Άλλωστε, όπως φαίνεται, οι ανώριμοι καλλιτέχνες πλαγιαρίζουν. Οι ώριμοι καλλιτέχνες κλέβουν. 

(Τι εννοείς, αυτό είναι απόφθεγμα του T.S. Eliot; Μόνη μου το σκέφτηκα μόλις.)