Art Outside the Core

Ο χαρακτήρας του «στριμμένου» καθηγητή Σνέιπ στο Χαριπότειο σύμπαν είναι εξαιρετικά καλογραμμένος και από τα βιβλία φαίνεται καλύτερα η έξτρα στάλα αγάπης και αδυναμίας που έτρεφε για εκείνον η δημιουργός του J.K.Rowling. O Σνέιπ σαν πιτσιρικάς ήταν λίγο παράξενος, λίγο μυστήριος και πολύ απόμακρος. Ο πατέρας Πότερ το κατάλαβε από την πρώτη στιγμή και φρόντισε να του κάνει τον βίο αβίωτο με όποιον τρόπο μπορούσε. Τα σχόλια για την εμφάνισή του, για τα περίεργα μαλλιά του, γιατί δεν είχε ποτέ φίλους – είναι να απορεί κανείς πραγματικά όταν σε «δουλεύει» μέχρι και ο μάγειρας της σχολής. Η μόνη που τον καταλάβαινε ήταν η μαμά του Πότερ, Λίλυ καθώς την αποξένωση και τη μοναξιά την βίωσε και εκείνη στο πετσί της μεγαλώνοντας σε μια συνηθισμένη οικογένεια και με τη καθημερινή και αφόρητη ζήλεια της μη μάγισσας αδερφής της. Έτσι η Λίλυ πήρε δειλά δειλά από το χέρι τον Σνέιπ και δώσε βόλτες στα ποτάμια και λουλούδια και χαρές και μαγικά κόλπα κάτω από την μύτη των ανθρώπων. Λες τελικά ο Σνέιπ να βρήκε και αυτός ένα ταίρι στον άχαρο τούτο κόσμο και να μη χρειάζεται πια να καίγεται στην μοναξιά και τη μοναχικότητά του; 

Γράψε λάθος Severus. Η Λίλι παντρεύεται τον Τζέιμς Πότερ, γεννιέται ο Χάρι και στο κάλεσμα του Βόλντεμορτ για την καταστροφή του κόσμου ο Σνέιπ σηκώνει σταθερά το χέρι. Αρκετά χρόνια μετά, ο Βόλντεμορτ νικήθηκε από το μωρό Χάρι το οποίο πλέον μεγάλωσε και φοιτεί στο Χόγκγουαρντς, όπου εκεί πια διδάσκει και ο Σνέιπ. Στη ταινία φαίνεται η ανείπωτη χαρά του για τον μικρό: Το βλέμμα του Ρίκμαν βροντοφωνάζει θυμό και δεν είναι στημένο το σκηνικό: Ο Σνέιπ στ’αλήθεια απεχθάνεται τον Χάρι. Είναι η φτυστή εικόνα του πατέρα του και οι μνήμες της ταλαιπωρίας του παρεθόντος είναι νωπές. Ο Χάρι όμως έχει και ένα ατού – και ευτυχώς για αυτόν γιατί χωρίς αυτό δεν πιστεύω να τα έβγαζε πέρα με τον καθηγητή του: έχει τα μάτια της μητέρας του και αυτό είναι αρκετό για να ξεπεράσει ο ίδιος ο Σνέιπ τη μαυρίλα της ψυχής του και να καταφέρει να βλέπει τον Χάρι ως κομμάτι της μοναδικής γυναίκας που αγάπησε. Γίνεται σκιά και προστάτης του μέχρι το τέλος, παίρνει την βαριά κατάρα της δολοφονίας Ντάμπλντορ επάνω του, για να μην καταδικάσει στην κόλαση που ο ίδιος γνώριζε καλά τον Μάλφοϊ και όλα αυτά (και άλλα τόσα) για να δολοφονηθεί εν ψυχρώ στο τέλος – ένα μεγάλο ευχαριστώ στη Ρόουλινγκ που σκότωσε μια και έξω, χωρίς καμιά κάθαρση την καρδιά και τη βάση της ίδιας της της ιστορίας. 

Η σκηνή όπου ο Σνέιπ θρηνεί με την νεκρή Λίλι στα χέρια του είναι αποκαρδιωτική, όμως η μια και μοναδική λέξη που τόσο μελαγχολικά ξεστομίζει ο Ρίκμαν στην παρακάτω σκηνή είναι η επιτομή του συναισθήματος και των 8 ταινιών συνολικά:

-«Πατέρα νιώθω έτοιμος να αναλάβω τον θρόνο. Τα μυαλά του Θορ πετάνε στο υπερπέραν, όλη μέρα αναλώνεται σε fist bumping με το στρατό σου. Εγώ είμαι μετρημένος και οργανωμένος για να σε υπερασπιστώ». 

-«Λόκι… Είσαι υιοθετημένος». 

Και μια ζωή στην απ’ έξω και πάντα να χάνεται στη σκιά του Θορ και πάντα να νιώθει παραγκωνισμένος. Και φυσικά χαμένος στην άγνοια για την καταγωγή του. Όσο να πεις προκλήθηκε. Από εκεί και μετά φτάνει μια πονηρή ματιά του Tom Hiddleston για να σου δείξει πόσο πανούργος είναι, αυθεντικό παιδί της δολοπλοκίας. Όπως όμως φάνηκε στο sequel, δεν είναι και αναίσθητος γιατί μπορεί να τα ‘χει μαζεμένα στον πατέρα και τον αδερφό του, όταν όμως μαθαίνει για τον άδικο χαμό της μητέρας του δεν διστάζει να βάλει στην άκρη τα προσωπικά πανούργα σχέδιά του ώστε να πάρει εκδίκηση στο όνομά της. 

Ο πρωταγωνιστής Άλεξ στο «Κουρδιστό Πορτοκάλι» είναι γεννημένος κακός. Κάνει όποια βίαιη πράξη του έρχεται στο μυαλό χωρίς ίχνος συμπόνοιας και τύψεων. Για μεταμέλεια ούτε λόγος. Δεν έχει καμιά δικαιολογία που να τον κάνει κάπως συμπαθή στο κοινό. Εδώ υπάρχει μια ειδοποιός διαφόρα με το βιβλίο: ο Burgess στο τέλος του πονήματός του παρουσιάζει τον Άλεξ γερασμένο, μετανιωμένο και πιο σοφό. Ο Κιούμπρικ από την άλλη του άλλαξε τα φώτα – κυριολεκτικά. Στην ταινία ο Άλεξ συλλαμβάνεται και υποβάλλεται σε θηριώδη πειράματα ως τιμωρία για «να στρώσει». Ο κοινωνικός ιστός κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να τον «φτιάξει». Του επιστρέφει τη βία που ο ίδιος απλόχερα χάριζε προ συλλήψεως μέχρι να πάρει το μάθημά του και να επιστρέψει σωστός πολίτης πια στην καθημερινότητα. Μόνο που ο Άλεξ, αν ήταν ένας αιμοσταγής κακούργος όταν συλλήφθηκε, μετά την απελευθέρωσή του μετατράπηκε σε ωμό κτήνος. Στα αγγλικά ο όρος clockwork’ αναφέρεται σε μια τεχνητή κόπια ενός πρωτότυπου που πλέον δεν υφίσταται ή δεν λειτουργεί. Η έκφραση ‘A Clockwork Orange’ μιλάει για κάτι τελείως άχρηστο και παράξενο που δεν έχει λόγο να υπάρχει εξ αρχής. 

Αυτό που ήθελε να τονίσει ο Κιούμπρικ είναι ο επαναλαμβανόμενος κύκλος της βίας στη πολιτισμένη σύγχρονη κοινωνία. Όποιο μαύρο πρόβατο ξεφύγει από την αγέλη, διώκεται και τιμωρείται με τα ίδια μέσα που ακολούθησε και εκείνο για να προκαλέσει πόνο. Μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο βίας χωρίς σταματημό και κυρίως χωρίς αποτέλεσμα. Γιατί το μόνο που κατάφερε η σωφρονιστική αυτή τακτική είναι να ωθήσει ακόμη περισσότερο στην τρέλα το απολωλός πρόβατο… Και να κάνει τον (κάθε) Άλεξ μετά από την βίαιη τιμωρία του να αναπολεί τις παλιές καλές μέρες της καταστροφής που προξενούσε.. Και να ξεκινάνε τα πράγματα πάλι από την αρχή με πιο πιθανή την ίδια, αν όχι χειρότερη κατάληξη.

Και πώς τελικά περιμένεις να φτιάξεις μια καλή κοινωνία, όταν για μέσο επιλέγεις να έχεις το ίδιο πράγμα που προσπαθείς να εξαλείψεις;