Χώροι Παρακμής και Γκραφίτι: Το Μαυσωλείο, Παρίσι

feature_img__xoroi-parakmis-kai-gkrafiti-to-mausoleio-parisi

By Κατερίνα Ομουρίδου Art Outside the Core Art Echoes 25 Ιούν 2014

Η σχέση ανάμεσα σε μια παρακμάζουσα δομή, όπως ένα πλοίο που σκουριάζει ή ένα κτίριο ξεχασμένο -ίσως επικίνδυνα κοντά στην κατεδάφιση- και στην τέχνη του Δρόμου είναι γνωστή, απαράμιλλα ελκυστική και ιδιαίτερα διδακτική, από τους τρόπους που το «φαίνεσθαι» μπορεί να πλαστεί και να αποδοθεί υπό ένα εντελώς καινούριο φως, έως τους τρόπους με τους οποίους η τέχνη συνομιλεί με τον χρόνο, δίχως να υπάρχει φραγμός στο αν απευθύνεται στο παρελθόν, στο παρόν ή στο μέλλον. Εξετάζοντας τη σχέση αυτή ταξιδεύουμε στο Παρίσι και σε ένα εγκαταλελειμμένο σουπερμάρκετ, το, τώρα πια, γνωστό ως «Μαυσωλείο» των Sowat και Lek. Θυμηθείτε τους.

Η παρακμή έχει επανειλημμένα υπάρξει κινητήριος δύναμη δημιουργικών παρορμήσεων και πονημάτων. Φυσικά, υπάρχει μια γοητεία στη φθορά, στα σημάδια που αφήνει ο, κατά τα άλλα, αόρατος χρόνος, αλλά και μια στοιχειώδης διαφορά ανάμεσα στη συγκεκριμένη παρακμή και την αποκρουστική φθορά-«σαπίλα». Είναι συναισθήματα όπως η νοσταλγία, το δέος της ματιάς στο παρελθόν, της απροσδόκητης μαγείας του περάσματος του χρόνου που συχνά συνοδεύουν ένα παρακμάζον αρχοντικό ή μια βιομηχανική αποθήκη του περασμένου αιώνα. Ουδεμία σχέση βέβαια με την τραγικά αδιάφορη έως απλά αηδιαστική παλαίωση των μοντέρνων κτισμάτων-τσιμεντένιων τεράτων, που δεν είχαν ταυτότητα στη διάρκεια της ακμής τους, πόσο μάλλον στην προχωρημένη «τρίτη» ηλικία της εγκατάλειψης. Όμως η Τέχνη του Δρόμου προσαρμόζεται, εξελίσσεται και εξωραΐζει, συχνά κόντρα σε στερεοτυπικές αντιλήψεις περί αισθητισμού. Πολλές φορές ειδικά, μεγαλουργεί, όχι απλώς εκμεταλλευόμενη το δέος που προκαλεί η παλαίωση, αλλά και τις τόσο λίγες ανάσες που απομένουν στα ετοιμόρροπα κτίσματα πριν την παύση της ύπαρξής τους.

Για αρχή, θα ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, στο Παρίσι, τον Αύγουστο του 2010. Οι Lek και Sowat αποτελούν πια μεγαθήρια της γαλλικής γκραφίτι σκηνής και συνεργάζονται με τη δημιουργική αφρόκρεμα της Γαλλίας, πέραν περιορισμών περί «γκραφιτάδων» και εικαστικών, όπως με τον Jacques Villeglé, θρύλο της μοντέρνας τέχνης, μετά από πρόσκληση του Κέντρου Pompidou. Aπροσδόκητα, καταφέρνουν να συνδυάζουν μέσω των συνεργασιών τους διαφορετικές τεχνικές, που όμως «δένουν» άκοπα με εντυπωσιακά αισθητικά αποτελέσματα. Αυτοί οι cool τύποι ανακάλυψαν το 2010 ένα εγκαταλελειμμένο σουπερμάρκετ στα βόρεια του Παρισιού, τόπος κατοικίας για πολλούς Ρομά και ναρκομανείς. Η κατεδάφιση του χώρου είναι επικείμενη, αλλά αυτό ενθαρρύνει τους καλλιτέχνες. Επί ένα χρόνο δουλεύουν παράνομα μαζί με άλλους 40 Γάλλους γκραφιτάδες, νέους και παλιούς στη σκηνή, σε άκρα μυστικότητα σε αυτό τον άσπιλο χώρο, χωρίς ίχνος μπογιάς ή «ταγκιάς», ένας καμβάς 430.000 τετ.μ. Το πρότζεκτ ονομάζεται Mausoleum (Μαυσωλείο, ένα όνομα-φόρος τιμής στην underground κουλτούρα που φθίνει κάτω από την εξάπλωση της ποπ αισθητικής) και είναι εντυπωσιακό.

Πολυεπίπεδο, με εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, δύσκολη πρόσβαση και ρεαλιστικές πιθανότητες τραυματισμού. Χρειάζεσαι φακό και προσοχή για να εισέλθεις αλλά και να περιπλανηθείς στο εσωτερικό του. Δεν είναι απλά οι τοίχοι το θέαμα όταν περιπλανιέσαι στο Μαυσωλείο. Τα installations του χώρου είναι πολυμορφικά, πλαστικές ταινίες και σελοφάν καταλαμβάνουν ολόκληρες αίθουσες, γραπώνονται στο χώρο και διαταράσσουν τις αντιλήψεις περί προοπτικής και πραγματικότητας.

Ο Sowat, ειδικός στα παιχνίδια φωτός και σκιάς, δημιουργεί εντυπωσιακά ασπρόμαυρα murals με την χαρακτηριστική καλλιγραφική τεχνική του και μη, ο Lek εξαπλώνεται μεγαλειωδώς και παρανοϊκά στο χώρο, η ομάδα τους δημιουργεί μανιασμένα και μοναδικά. Ένας από τους αγαπημένους Γάλλους καλλιτέχνες της εγγράφουσας, ο Gilbert1, γράφει στους τοίχους του Μαυσωλείου “CreerC’estResister, ResisterC’estCreer” (Το να Δημιουργείς είναι Αντίσταση, Η Αντίσταση είναι Δημιουργία), θυμίζοντας ότι ο δημιουργικός δρόμος δεν είναι πάντα και εύκολος.

Το μυστικό έμεινε κρυμμένο ως το 2012, οπότε και εκδόθηκε το λεύκωμα που αφηγείται την πορεία του Μαυσωλείου και το εκπληκτικό βίντεο (κάθε φορά που το βλέπω μου προκαλεί ρίγη) που καταγράφει τη δημιουργική διαδικασία. Το Μαυσωλείο έχει κριθεί πια ακατάλληλο για επισκέπτες, αλλά οι Sowat και Lek αναπαρήγαγαν κάποια από τα έργα του Μαυσωλείου σε ένα (φυσικά) εγκαταλελειμμένο διαμέρισμα του Παρισιού, όπου δημιούργησαν ένα είδος έκθεσης για την προώθηση του λευκώματος και του βίντεο. Συγκέντρωσαν αντικείμενα που βρήκαν στο Μαυσωλείο, όπως παιχνίδια, και τα εξέθεσαν σε διάδραση με τα έργα τους για να θυμίσουν τα «πρόσωπα» του χώρου, όπως αυτά ορίστηκαν από τις εκάστοτε λειτουργίες του (σουπερμάρκετ, κατοικία, μουσείο). Στο ίδιο πνεύμα, εξέθεσαν και πινακίδες, επίσημα έγγραφα και οδηγίες προς τους εργαζόμενους που βρήκαν στο Μαυσωλείο.

Η ιδεολογία πίσω από το πρότζεκτ και η περαίωση του το καθιστούν ιστορικό στην κουλτούρα της γκραφίτι σκηνής, το πρώτο γραφίτι μουσείο που όμοιό του δεν θα μπορούσε ποτέ να στηθεί σε έναν εσωτερικό χώρο, ένα όραμα για το αύριο της τέχνης αυτής. Ωραία τα λόγια, χαρακτηριστικές οι φωτογραφίες, αλλά, όπως συχνά συμβαίνει, η κινούμενη εικόνα εντείνει τα συναισθήματα. Απλά, δείτε το βίντεο.