Whaam!
“I don’t care! I ‘d rather sink than call Brad for help”, “that’s the way it should have begun, but it’s hopeless”, “so what?”, “oh, Jeff I love you too, but…” Τα κορίτσια του Ρόι Λίχτενσταϊν (Roy Lichtenstein) έχουν άποψη. Εμφανίζονται είτε στο πλευρό αντρών, είτε μόνα τους, δοσμένα συχνά σαν δραματικές φιγούρες που ταυτόχρονα εκπέμπουν ένταση και αυτάρκεια. Άλλωστε, τα λόγια τους είναι αρκετά για να κατανοήσουμε την αδυναμία που τους έδειχνε ο δημιουργός τους. O Λίχτενσταϊν φιλοτέχνησε τη συγκεκριμένη σειρά έργων την περίοδο 1962-1964, εποχή που γινόταν γνωστός στο ευρύτερο κοινό ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της ποπ αρτ, μαζί με καλλιτέχνες όπως ο Άντι Γουόρχολ, ο Τομ Βέσελμαν, Τζέιμς Ρόζενκουιστ.
Ταυτόχρονα παρουσιάζει και μια σειρά αντιπολεμικών έργων, με πιο γνωστό από όλα το Whaam! (1963). Η τέχνη του εμπνέεται από την κουλτούρα των κόμικς, της διαφήμισης, της κατανάλωσης. Τα χρώματα σε κατακλύζουν. Η παχιά μαύρη γραμμή των περιγραμμάτων και οι ορατές κουκίδες χρώματος (Benday dots) που γεμίζουν προσεκτικά το εσωτερικό των σχημάτων είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά του. Το έργο του, μέσα στη φαινομενική απλότητά του, αποτελεί ένα σχέδιο εκτελεσμένο με ακρίβεια χειρούργου, βασισμένο σε υπολογισμούς μαθηματικού. Τα συναισθήματα κυμαίνονται από τα πιο δραματικά στα πιο κωμικά. Την ίδια χρονιά το περιοδικό Life, διστακτικό μπροστά στη νέα τάση της τέχνης αναρωτιέται: «ο Ρόι Λίχτενσταϊν είναι άραγε ο χειρότερος ζωγράφος του κόσμου;»
Τα βασισμένα σε γνωστά αμερικάνικα κόμικς έργα του δεν είναι τα μόνα που θα δει ο τυχερός επισκέπτης της έκθεσης Lichtenstein: A Retrospective, που διοργανώνει η Tate Modern του Λονδίνου σε συνεργασία με το The Art Institute of Chicago. Στην Τate εκτίθενται συνολικά 125 έργα του Λίχτενσταϊν, πίνακες και γλυπτά, που καλύπτουν όλη την γκάμα της δημιουργικής του πορείας. Από τα έργα με άμεσες αναφορές σε κόμικς και στη διαφήμιση, στη σειρά με τους ποπ αρτ πίνακες-αφιέρωμα σε μεγάλους ζωγράφους, όπως Μονέ, Βαν Γκογκ, Σεζάν, Ματίς και φυσικά Πικάσο, η μεγάλη του επιρροή. «Ο Πικάσο ήταν πάντα μια τόσο τεράστια επιρροή, που όταν ξεκινούσα τη σειρά με τα καρτούν, σκέφτηκα πως απομακρυνόμουν από αυτόν. Ακόμη και τα καρτούν που έκανα βασισμένα στον Πικάσο τα έκανα σχεδόν για να απαλλάξω τον εαυτό μου από την επιρροή του. Δεν νομίζω πως τελικά σταμάτησε να ασκεί επιρροή επάνω μου, αλλά τουλάχιστον τα έργα αυτά δεν μοιάζουν με του Πικάσο. Ο ίδιος ο Πικάσο πιθανότατα να ξερνούσε κοιτάζοντας τα έργα μου», δηλώνει σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις πριν τον θάνατό του το 1997. Από τις χρωματισμένες στο χέρι κουκίδες μέχρι τη ζωγραφική σε ατσάλι. Από κολάζ μέχρι τα κεραμικά γλυπτά του. Από τα ήρεμα τοπία του, τους καθρέπτες, τα εργαστήρια του καλλιτέχνη, τους πίνακες με θέμα τη νεκρή φύση μέχρι τις απότομες, τέλεια αποτυπωμένες πινελιές του, η ρετροσπεκτίβα στον Λίχτενσταϊν μας καλεί να επανεκτιμήσουμε έναν από τους σπουδαιότερους αμερικάνους καλλιτέχνες που τόλμησε να πειραματιστεί, να εξελιχτεί και να πετύχει τη «σύζευξη οπτικής δύναμης με την πνευματική αυστηρότητα». Την έκθεση πλαισιώνει και to video installation Three Landscapes, «ένα υβρίδιο ταινίας, ζωγραφικής, πίνακα ανακοινώσεων, κόμικ στριπ και κινούμενου θεάματος», που για πρώτη φορά παρουσιάζεται στην Ευρώπη.
Στο Λονδίνο, στην Tate Modern, μέχρι 27 Μαΐου 2013. Γιατί το σημείο που μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε για τον Λίχτενσταϊν είναι πως ακόμη κι αν δεν είσαι φανατικός θαυμαστής, σίγουρα η έκθεσή του στην Tate θα σου προκαλέσει ευφορία. Και η αίσθηση της ευφορίας είναι πλέον φαινόμενο που σπανίζει.
