Auditorium

Οι Paramounts από το Essex της Αγγλίας υπήρξαν ένα βραχύβιο beat pop συγκρότημα, που ξεκίνησε διασκευάζοντας Rhythm & Blues τραγούδια και προσπάθησε να ακολουθήσει τα χνάρια των Beatles χωρίς επιτυχία. Μοναδικό επίτευγμα του συγκροτήματος ήταν μια διασκευή του “Poison Ivy”, που κατάφερε να φτάσει στο νούμερο 35 του βρετανικού chart το 1964. Δυο χρόνια αργότερα καθώς δεν κατάφεραν να επιτύχουν τίποτα άλλο, διαλύθηκαν. Εκ των βασικών μελών του γκρουπ, ο πιανίστας και τραγουδιστής Gary Booker θα δημιουργήσει τον Απρίλιο του 1967 τους Procol Harum, στους οποίους σταδιακά θα προστεθούν και κάποια μέλη από το αρχικό γκρουπ των Paramounts. Η αρχική σύνθεση του γκρουπ όμως, αυτή που θα ηχογραφήσει τον κατοπινό τους ύμνο, ήταν διαφορετική, αποτελούμενη από μια ομάδα μουσικών που ο Booker είχε μαζέψει, θέλοντας αρχικά να κάνει solo καριέρα ως τραγουδοποιός.

Ανάμεσα τους ήταν ο οργανίστας Matthew Fisher, το Hammond του οποίου θα δώσει στο τραγούδι τον χαρακτηριστικό του ήχο και ο Keith Reid, στιχουργός, που θα αποτελέσει μέρος της μπάντας αν και δεν έπαιζε κάποιο όργανο, ούτε τραγουδούσε! Το συγκρότημα θα βαφτιστεί Procol Harum από τον manager τους, ο οποίος παρέφρασε το πιστοποιητικό γνησιότητας μιας γάτας Βιρμανίας! Η επιτυχία του συγκροτήματος στην πορεία, θα ανακινήσει διάφορες συζητήσεις σχετικές με την καταγωγή του ονόματός του. Συζητήσεις που ταίριαζαν με το πνεύμα της εποχής που αναζητούσε πιο εσωτερικά και περισσότερο φιλοσοφημένα νοήματα. Στην πραγματικότητα, παρά τις διάφορες ερμηνείες λατινικών εκφράσεων, το όνομα του συγκροτήματος δεν σημαίνει απολύτως τίποτα!

Βέβαια, τη συζήτηση γύρω από το όνομα του συγκροτήματος πυροδότησε και η στιχουργική τέχνη του Reid, ο οποίος πράγματι κινήθηκε σύμφωνα με τις επιταγές της ψυχεδέλειας, φιλοτεχνώντας σουρεαλιστικούς στίχους, που στην ουσία ούτε αυτοί σήμαιναν τίποτα ιδιαίτερο. Οι στίχοι του στο “A Whiter Shade of Pale” ειδικά, εξ αιτίας και της τεράστιας επιτυχίας του τραγουδιού, έχουν δημιουργήσει μια ολόκληρη «λογοτεχνική» διαμάχη σχετικά με τη σημασία των στίχων. Οι ερμηνείες για το νόημα του τραγουδιού είναι πάμπολλες. Κάποιοι βλέπουν μια αγωνιώδη προσπάθεια ενός ζευγαριού να διασωθεί από μια τρικυμία που όμως καταλήγει στον πνιγμό της γυναίκας, το πρόσωπο της οποίας αποκτά μετά θάνατον μια λευκότερη απόχρωση του χλωμού… Άλλοι σε αυτήν την απόχρωση βλέπουν το αποτύπωμα του θανάτου από ναρκωτικά και συγκεκριμένα από κοκαΐνη. Υπάρχει ακόμα η εκτίμηση ότι το τραγούδι περιγράφει την κοινή εμπειρία ενός ζευγαριού σε ένα ψυχοτροπικό ταξίδι, όπου η εύρεση της σημασίας των στίχων δεν έχει τόσο νόημα, όσο η υπερπήδηση των συμβατικών νοημάτων των λέξεων, των συμβόλων και των αντικειμένων. Τρέχα γύρευε δηλαδή…

Ο ίδιος ο Reid βέβαια έχει δώσει την πραγματική διάσταση των στίχων του, όσο και αν πολλοί αρνούνται να τη δεχτούν. Ο στιχουργός εμπνεύστηκε τον τίτλο, όταν κρυφάκουσε τη συζήτηση ανάμεσα σε ένα ζευγάρι σε κάποιο πάρτι, στη διάρκεια του οποίου ο «ενδιαφερόμενος» προσπαθώντας να ρίξει την κοπέλα που του άρεσε, ξεστόμισε αυτό που νόμιζε εκείνη τη στιγμή ως πιασάρικη ποιητική ατάκα: «You've turned a whiter shade of pale». Φαίνεται πως η ατάκα είχε αποτέλεσμα και ο Reid προσπάθησε να αποτυπώσει ακριβώς αυτό: πως ένα βράδυ διασκέδασης, μουσικής, αλκοόλ και ναρκωτικών καταλήγει σε sex ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα. Η αναφορά μάλιστα μέσα στο τραγούδι στην «Ιστορία του Μυλωνά» από το έργο του Geoffrey Chaucer «Ιστορίες του Καντέρμπερυ», παραπέμπει ευθέως στην απροκάλυπτη σεξουαλική συνεύρεση της νεαρής γυναίκας ενός ηλικιωμένου ξυλουργού με ένα εξ ίσου νεαρό αγόρι. Παρασυρμένος από το ψυχεδελικό πνεύμα της εποχής o Reid θα διανθίσει τους στίχους του με μια μυστικιστική πλην ακατάσχετη μπουρδολογία, η οποία όμως θα συνεπάρει τους ακροατές για δεκαετίες! Μάλιστα, ο τίτλος του τραγουδιού θα αποκτήσει νοηματική δυναμική από μόνος του και ο ίδιος ή παραλλαγές του χρησιμοποιείται πλέον για να δώσει έμφαση σε περιεχόμενα άσχετα με τη μουσική, όπως η δημοσιογραφία, η μαγειρική, η διαφήμιση, η κομμωτική, η διακοσμητική κ.λπ.

Όσον αφορά το μουσικό μέρος του τραγουδιού, η εισαγωγή και τα οργανικά μέρη που παίζονται με Hammond από τον Matthew Fisher, είτε θεωρηθούν κλοπή είτε «δάνειο» από έργα του Johann Sebastian Bach, προσδίδουν χωρίς αμφιβολία έναν συμπαγή όγκο μελαγχολίας που ταιριάζει απόλυτα με τον τίτλο του. Αυτή η διάχυτη μελαγχολία είναι που προσέδωσε στο τραγούδι τη φήμη του και αναπαρήγαγε την επιτυχία του, ως ένα κατά βάση ερωτικό τραγούδι απώλειας (από χωρισμό ή θάνατο). Σε αυτή την αντίληψη βασίστηκε και η σπαραξικάρδια ερμηνεία του τραγουδιού από την Annie Lennox, το 1995, που έδωσε νέα πνοή επιτυχίας στο τραγούδι.