Άλλαι Τέχναι

Στην «Άγρια Αχλαδιά», ο Ceylan φτιάχνει ένα αργόσυρτο φιλμ για τη ζωή στην τουρκική επαρχία, μια ζωή που κυλάει αργά αλλά όχι άσκοπα. Χωράφια με αγριαχλαδιές, τζάμια επαρχειακών καφενείων θολωμένα απ' την πρωινή δροσιά, χρωματιστές μπουγάδες, μπλεγμένα μαλλιά κοριτσιών, ένα φιλί που διαρκεί. Όλα είναι ποιητικά στο κινηματογραφικό σύμπαν του Ceylan και όλα βρίσκουν την τέλεια θέση τους στο κάδρο. Αυτός ο καταγεγραμμένος φιλμικά θρίαμβος των μικρών πραγμάτων είναι και ο προσωπικός θρίαμβος του σκηνοθέτη, που τον τοποθετεί επάξια ανάμεσα στους κορυφαίους κινηματογραφιστές της γενιάς του, κάνοντας εμφανή την καλλιτεχνική αναλογία με τον κουρδικής καταγωγής ομόλογό του Yılmaz Güney. Το σχόλιο του Ceylan στην κοινωνική ζωή της Τουρκίας, όπου αυτό υπάρχει, είναι φευγαλέο και διακριτικό και δεν περιέχει κανένα στοιχείο ελιτισμού. Η νεορεαλιστική καταγραφή των Akın Aksu και Ebru Ceylan που συνυπογράφουν το σενάριο, δεν αφήνει περιθώρια για διδακτισμούς και υποδείξεις. Η Τουρκία του σήμερα είναι αυτό που είναι και το φιλμ τη μεταφέρει στην οθόνη ακριβώς όπως τη βιώνουν οι ήρωές του μέσα από τις αισθήσεις τους, διηθημένη μέσα από τις μικρές νίκες και τις μεγάλες ματαιώσεις της ζωής έξω απ’ το σινεμά.

Η ταινία ξεκινά με τον νεαρό Σινάν να επιστρέφει με το πέρας των σπουδών του στο πατρικό του σπίτι, στην τουρκική επαρχία του Τσανάκαλλε, όπου μια σειρά από οικογενειακές και κοινωνικές συνθήκες του δημιουργούν δυσφορία και τάσεις φυγής. Η αποκάλυψή του ότι θέλει να παρατήσει την μελλοντική του καριέρα σαν καθηγητής και να αφιερωθεί στη συγγραφή, δημιουργούν αναστάτωση στην κλειστή κοινωνία και φέρνουν στην επιφάνεια ερωτηματικά για τη σχέση του με τον επίσης καθηγητή πατέρα του. Όταν ο Σινάν έρχεται αντιμέτωπος με την πιο τραυματική στιγμή της ενηλικίωσης, τη συνειδητοποίηση ότι μεγαλώνοντας «κουβαλάμε» τους γονείς μας εν είδει χρησμού, μέχρι να ωριμάσουν μέσα μας τα συναισθηματικά και κοινωνικά φορτία που φέρουμε από το μεγάλωμα μαζί τους, αντιμετωπίζει την αναπόφευκτη με οιδιπόδειους όρους σύγκρουση με τον πατέρα του με αξιοπρέπεια και σύνεση. Τα λόγια στον πατέρα του είναι χαρακτηριστικά της αποξένωσής του από όλα αυτά που θεωρούσε εαυτό, αυτής της αβάσταχτης, με υπαρξιακούς όρους, μοναξιάς, που τον κάνει να ξαναγυρνά πίσω στο πατρικό του. «Ξέρεις, μερικές φορές, τα πράγματα που βλέπω σε μένα, σε σένα ή ακόμα και στον παππού, μου θυμίζουν τις άγριες αχλαδιές. Δεν ξέρω. Παραμορφωμένοι, αταίριαστοι, μοναχικοί». Το πραγματικά γοητευτικό σινεμά του Ceylan, χαμηλόφωνο και συνάμα μεγαλοφυές, σκύβει πάνω από τις οικογενειακές σχέσεις με σεβασμό και περίσκεψη, χωρίς διάθεση να ξεσκεπάσει και να εκθέσει τους ήρωές του, αφήνοντας για το τέλος με χαρακτηριστική κινηματογραφική οικονομία, μια τελευταία πράξη τραγικής ειρωνείας και απονομής πραγματικής οικογενειακής δικαιοσύνης.

Το soundtrack που ντύνει μουσικά τις απέραντες εκτάσεις στην επαρχία του Τσανάκαλλε και τα χιονισμένα περίχωρα από τα Στενά των Δαρδανελλίων, είναι η “Passacaglia and Fugue in C minor, BWV 582” του Μπαχ, μια μουσική που γεφυρώνει λειτουργικά το χάσμα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση που ενυπάρχει πολιτισμικά στο γεωγραφικό χώρο των Δαρδανελλίων, εφόσον αποτελούν τη δεύτερη επαρχία (με πρώτη εκείνη της Κωνσταντινούπολης) της Τουρκίας που εκτείνεται σε δύο διαφορετικές γεωγραφικές ηπείρους (Ευρώπη/Ασία). Η κινηματογράφηση δίνει λύσεις στα αφηγηματικά κενά και συχνά ξεπερνά σε δεξιοτεχνία την κύρια αφήγηση, παρασέρνοντας τον θεατή σ’ ένα παιχνίδι χρωμάτων και υφών, από τα καλυμένα με χιόνι δεμάτια με άχυρα, στα πανάρχαια πέτρινα πηγάδια του Τσανάκαλλε. Άγρια αχλαδιά, άγριο και συναρπαστικό σινεμά από τον Nuri Bilge Ceylan («Κάποτε στην Ανατόλια» 2011, «Χειμερία Νάρκη» 2014), τον δεξιοτέχνη του τουρκικού νεορεαλισμού και καλλιτεχνικό επίγονο του –επίσης βραβευμένου στις Κάννες- Yılmaz Güney («Ο Δρόμος» 1982, «Η Ελπίδα» 1970), που έφερε μια νέα πνοή στο νέο τουρκικό αφηγηματικό σινεμά. Το σινεμά όπως μας αρέσει.

Άγρια Αχλαδιά, του Nuri Bilge Ceylan
Είδος: δράμα
Διάρκεια: 188’