Βιβλιοθήκη

Ο Χρήστος Βακαλόπουλος γεννιέται στην Αθήνα το 1956. Το 1993 εγκαταλείπει την νεοελληνική πραγματικότητα, γίνεται σύννεφο και στοιχείο μιας σύγχρονης παράδοσης. Πώς αλλιώς να μιλήσει κανείς για τον θάνατο ενός στοχαστικού και στοχαζόμενου ανθρώπου, ενός κινηματογραφιστή που παρέμεινε πιστός στο όραμά του, αφήνοντας μερικά ξεχωριστά φιλμ για να θυμίζουν πως κάποτε πέρασε από ετούτα εδώ τα μέρη. Απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σεναριογράφος και σκηνοθέτης ενός ονειρικού, ελληνικού κινηματογράφου, άνθρωπος του ραδιοφώνου και της γραφίδας, ο Βακαλόπουλος αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι του. Σήμερα στέκει ξεχασμένος μες στα φιλμ και τις παλιές εκδόσεις της Εστίας. Μοιάζει να ακολουθεί μια αντίστροφη πορεία από εκείνη που σηματοδοτεί ο τίτλος της έκδοσης με κείμενα και συνεντεύξεις του, «Από το χάος στο χαρτί», διαγράφοντας μια τροχιά από την μαρτυρία ως την παράξενη επικαιρότητα της ολοκαίνουριας χιλιετίας μας. Πάνε τώρα τρεις δεκαετίες που ο Χρήστος επέστρεψε στο Χάος, κλείνοντας το μάτι σε μια εποχή που αναχωρεί γρήγορα, καθώς η Ελλάδα περνά από την παιδική της αθωότητα σε μια σκληρή ενηλικίωση.

Η έκδοση της Εστίας μετρά είκοσι και βάλε χρόνια από την πρώτη της εμφάνιση. Κοινωνία, τραγούδι, κινηματογράφος, η Ευρώπη της απελπισμένης ολοκλήρωσης που δεν θα έρθει ποτέ μονοπωλούν το ενδιαφέρον του Βακαλόπουλου. Κάθε τι παλιό περιέχει μια ιδέα έρωτα και συναρπάζει την γραφή του. Η τηλεόραση που ανθίζει την τελευταία δεκαετία του προηγούμενου αιώνα κουβαλά στους κόλπους της το καινούριο, γελά απολίτιστα με αυτήν εδώ την κοινωνία που χειροκροτεί μονότονα κάθε τι καινούριο και ευρωπαϊκό. Φόρμα και περιεχόμενο συγκρούονται στην περιεκτική γραφή του πρόωρα χαμένου στοχαστή που βρίσκει την συνέχειά του σε διεισδυτικές ματιές όπως εκείνη η μεταγενέστερη του Γιώργου Αριστηνού. Με άλλα λόγια ο Χρήστος Βακαλόπουλος αφήνει το στίγμα του, σημαδεύει με το αποτύπωμά του αυτόν τον μικρό, τον μέγα κόσμο που ζητά να βρει την μουσική μες στους κόλπους μιας συγκλονιστικής εποχής. Η τέχνη του μεταβάλλεται σε αντικείμενο ονειρικών διαλέξεων, ο κινηματογράφος του Χρήστου αποστρέφεται τις παστεριωμένες αλήθειες που παράγονται σε εκατοντάδες από την μικρή οθόνη.

γράφει ο Χρήστος Βακαλόπουλος ανάβοντας τα φώτα στο εσωτερικό αυτού εδώ του μαγαζιού που γυρεύει να πυκνώσει πέντε αιώνες διαφωτισμού σε μια και μόνο δεκαετία. Το εγχείρημα φαντάζει καταδικασμένο, ο Βακαλόπουλος φορά το πρόσωπο του Ορφέα και ανασύρει από παντού την αίσθηση της στιγμής, ένα είδος επιβεβαίωσης του προαισθήματος. Για την Ελλάδα που αναχωρεί προς έναν άλλον εαυτό, για την μεγάλη οθόνη που καταδικάζει το αφάνταστο για χάρη ενός αιώνα λογικής και ρεαλισμού. Για την Ελλάδα που επαφίεται στις αμφίβολες πρακτικές της εθνικής ψυχανάλυσης, για τον έρωτα και την ποίηση και την τέχνη. Ο Χρήστος Βακαλόπουλος καταθέτει στα κείμενά του την λαμπρή εκείνη αφαίρεση που αναδεικνύει την ουσία. Ανεπηρέαστος, πιστός στο κινηματογραφικό του όραμα, ανιχνευτής όλων των κρυμμένων τάσεων που κάνουν δειλά την εμφάνισή τους καθώς η κοινωνία μας μεταβαίνει από τις λανθάνουσες εποχές της στην αυγή του καινούριου αιώνα ο Χρήστος Βακαλόπουλος πασχίζει να εφεύρει πλάι σε άλλες, σπουδαίες δυνάμεις την ταυτότητα μιας χώρας, ενός έθνους. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως ο Βακαλόπουλος προσωποποιεί μια πνευματική μειοψηφία που μάχεται ένα επιφανειακά, θετικιστικό μοντέλο, όπως το τελευταίο διαμορφώνεται τις προηγούμενες δεκαετίες μες στους κόλπους της εγχώριας πραγματικότητας. Ένα δαιμόνιο του επιτρέπει να κοιτάζει μέσα από τις ρωγμές και τους φωτισμούς που ελάχιστα κρύβουν τις σκιές, τους κινδύνους που αργότερα θα επιστρέψουν για να σημαδέψουν το πρόσωπο μιας ολόκληρης χώρας. Ο Χρήστος Βακαλόπουλος είναι η πολύτιμη ρυτίδα στο εκμαγείο της Ελλάδος, ένας ήρωας μοναχικός και στοχαστικός.

Πριν από μερικούς μήνες ένα φριχτό έγκλημα έκοψε την ανάσα μας. Η αντίδραση της κοινής γνώμης δεν είχε να κάνει τόσο με το απεχθές της πράξης, με την σκληρότητα ή την απανθρωπιά της. Η σκληρή μοναξιά στοίχισε την ζωή σε κάποιον νεαρό, Γάλλο χορευτή. Μια από τις ερειπωμένες επαύλεις του Πειραιά ενσάρκωσε το αποχαιρετιστήριο σκηνικό εκείνου του νεαρού που σύμφωνα με τις αστυνομικές εκθέσεις επέζησε για μέρες πριν εγκαταλείψει τον μάταιο αυτόν κόσμο. Ένας τέτοιος χορευτής είναι και ο Χρήστος Βακαλόπουλος, σκιά πλάι στον κίνδυνο που μας κατοικεί, ένα περιπλανώμενο και οξυδερκές πνεύμα που πρόλαβε με την έκταση και την ένταση του έργου του να χαρακτηρίσει μια κρίσιμη εποχή. Ένας από μηχανής Θεός που αμφισβητεί την τραγωδία της εποχής μας τριάντα και βάλε χρόνια τώρα, καταθέτοντας κείμενα σταθμούς, φωτίζοντας με την χάρη μιας πανέξυπνης αφαίρεσης όλους εκείνους τους νεωτερισμούς που μας κατακλύζουν.

Από το Χάος ως το Χαρτί μεσολαβούν οι ασθματικοί ήχοι μιας κοινωνίας που θεραπεύεται και ασθενεί και κυλά διαρκώς προς το μέλλον. Ο Βακαλόπουλος συνιστά τον κρυμμένο θησαυρό εν των αγρώ, τον θησαυρό που μάχεται με σθένος αυτό το επιβλητικό ιερό της κατανάλωσης, το φετίχ της εμπορευματοποίησης που θεμελιώνει η τηλεόραση. Κάπως έτσι θα μπορούσε κανείς να πει πως ο Χ. Βακαλόπουλος στάθηκε απέναντι σε μια μορφή ολοκληρωτισμού σταλάζοντας ιώδιο και λέξεις επάνω στις πληγές που αφήνουν οι δεκαετίες. Καμία φυσική παραμόρφωση, μονάχα οι δίχως περιστροφές τοποθετήσεις ενός βαθύτατα πνευματικού ανθρώπου που λείπει περισσότερο από ποτέ σήμερα, αρνούμενος την πιστή απεικόνιση. Στο επίκεντρο της παρατήρησής του ο νεοελληνικός διαφωτισμός που διασχίζει τους δέκτες μας, που μιλά με λέξεις άριστες, που διαθέτει μια ραγισμένη σχέση με κάθε τι λαϊκό, γυρεύοντας μονάχα να καθορίσει το σχήμα του και να πανηγυρίσει τις μικρές και τις μεγάλες κατακτήσεις του. Ο Χρήστος Βακαλόπουλος στοιχίζεται σήμερα πλάι σε εκείνους που αρνήθηκαν ετούτη την φαιδρά αύρα του καιρού του. Η ματιά του πλουτισμένη από την αίσθηση της στιγμής λείπει σήμερα τόσο από την ελληνική πραγματικότητα. Οι εκδόσεις της Εστίας κάπως διορθώνουν την έλλειψη αυτή, με το άθροισμα των κειμένων και των διατυπώσεων ενός πνευματικού ανθρώπου που κυκλοφορούν στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Παλιοί, αιώνια καινούριοι τίτλοι, χρονικά που αποκαλύπτουν ένα μοναχικό παιδί, πάντα ικανό να ξεχωρίζει καθαρά τους ήχους του καινούριου.