Ξαφνικά, το σώμα μου αναφλέγεται
σαν μετεωρίτης που διασχίζει το σκοτάδι
του στερεώματος· χιονάτες φλόγες
με τυλίγουν και παίρνω το σχήμα
της αστραπής: ένα ασημένιο ψάρι
που χάνεται πέρα μακριά.
Είμαι γνήσιος γιος των χιονισμένων βουνών,
φρουρός της αιώνιας μοναξιάς.
Καραδοκώ πίσω απ’ τα πέτρινα
κύματα των γκρεμών
σ’ αυτήν την ουρανομήκη στέπα.
[...]
Από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης κυκλοφορεί ο τόμος «Από τον Λιόπαρδο του χιονιού στον Μαγιακόφσκι» του Κινέζου ποιητή Jidi Majia (γεν. 1961) σε μετάφραση από τα Αγγλικά του Γιώργου Μπλάνα (2019, σ. 341). Το βιβλίο περιλαμβάνει μεγάλο μέρος από το έργο του Majia και είναι αντιπροσωπευτικό για όποιον θελήσει να γνωρίσει τον πολυπράγμονα ποιητή.
Ο Majia κατάγεται από από τη μειονότητα των Nuosu εντός της κινεζικής επικράτειας και είναι εκπρόσωπος της κουλτούρας της κοινότητας στην Κίνα και διεθνώς.
Ενσωματώνει στην ποίησή του παραδοσιακά στοιχεία από τις δοξασίες των Nuosu, όπως τη φυσιολατρία και τον παγανισμό, και τα συνδυάζει με την κομμουνιστική παιδεία. Το πνεύμα του Majia είναι ενωτικό (εάν λάβει κανείς υπόψη τον παρεμβατισμό του κινεζικού κράτους στις μειονότητές του) και αισιόδοξο καθώς πιστεύει στη ζωτικότητα της ύπαρξης που τροφοδοτείται από το φυσικό περιβάλλον και τη σχέση μας με αυτό. Ο Majia πιστεύει στις ουμανιστικές αξίες και στη δύναμη της συλλογικότητας. Θεωρείται διεθνιστής ποιητής με πολλές συμμετοχές σε λογοτεχνικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Αντιλαμβάνεται την ποίηση ως διάλογο και του ποιητές-καλλιτέχνες ως μία ενιαία, παγκόσμια κοινότητα. Η ποίησή του είναι βιταλιστική ακόμη κι όταν μελαγχολεί για τα δεινά του κόσμου ή νοσταλγεί την πατρίδα του.
Δεν είμαι βέβαιος πότε συνέβη: άρχισες να ζεις
με αναμνήσεις, αν και δεν μπορούσες να θυμηθείς
πράγματα που έγιναν μόλις χτες. Θυμόσουν, όμως,
πράγματα πολύ παλιά και μακρινά, σαν κεριάπου τρεμοσβήνουν μέσα στο σκοτάδι – έπαιζες κρυφτό
στη σοφίτα· η αδελφή σου φώναζε: Φτου και βγαίνω!
Έβγαζες κιτρινισμένες φωτογραφίες και μιλούσες
για τα νιάτα σου – σε μια απ’ αυτές κρατούσεςτο βαλιτσάκι με φάρμακα, που είχες πάντα μαζί σου
όταν επισκεπτόσουν τους αρρώστους και τους φτωχούς.
Δεν χρειαζόμαστε όλοι έναν σκοπό στη ζωή μας;Σ’ αυτό το ερώτημα εσύ έδινες μια πολύ
προσωπική απάντηση: Κανείς δεν μπορεί
ν’ απεμπολήσει το δικαίωμά του στη μνήμη.
Πολλά ποιήματα είναι αφιερωμένα σε προσωπικότητες (όχι μόνο της λογοτεχνίας). Ο ποιητής είναι συνομιλητής και απευθύνει τον λόγο είτε σε συγχρόνους του ποιητές και καλλιτέχνες είτε γεφυρώνει διανοητικά τη σύγχρονη εποχή με έργα του παρελθόντος, είτε απλώς εγκωμιάζει αυτούς που θαυμάζει, π.χ. Borges, Malevich, Montale κ.ά. Επιδιώκει μία σύζευξη μεταξύ όλων όσοι υπηρετούν τον ίδιο σκοπό μεταξύ ζωής και τέχνης.
Ο Μπόρχες στα γηρατειά του. Μέρα και φως της μέρας
κι αυτός σ’ έναν κόσμο νυχτερινό – ίσως η ακοή του
να ψηλαφίζει λάμψεις στις πιο κρυφές γωνιές.
Χαμογελά με κάτι βαθειά σκοτεινό.
Δεν χάραξαν οι λέξεις, αλλά η φαντασία
εκείνη την τέταρτη διάσταση· στο βάθος
των σβησμένων ματιών απλώνεται μια χρυσαφένια
έκταση άμμου. [...]
Μέσα από τα ποιήματά του αλλά και τη δράση του πιστεύει ότι ο κοινωνικός ρόλος του καλλιτέχνη και το έργο είναι αξεχώριστα. Πώς αλλιώς όταν γράφει:
Ακούστε με, όσο ζούμε στον ίδιο πλανήτη
με κείνα τα θύματα, οφείλουμε να κάνουμε
ό,τι μας αναλογεί για να διορθωθούν αυτές οι αδικίες.
Αυτό είναι ένα παλιό σπίτι – όχι όπως τ’ άλλα: οι τοίχοι του
είναι γεμάτοι σφαίρες, σαν φονικά αστέρια
στο στερέωμα της νύχτας.
Η αλήθεια είναι ότι συχνά υπάρχει η αίσθηση του επείγοντος στην ποίησή του που σημαίνει ότι είναι ένας λόγος που προπαγανδίζει τις ιδέες του, ένας λόγος καλέσματος ή κηρύγματος. Το βιβλίο πάντως είναι πληθωρικό που σημαίνει ότι κάποιος θα διαβάσει μια ποικιλία θεμάτων και τρόπων. Ίσως, στα σονέτα και στα μικρότερης έκτασης ποιήματα γενικά, όπου ο λόγος του είναι συμπυκνωμένος, έχει περισσότερη εκφραστική δύναμη από τα μεγαλύτερα συνθέματα. Οι μεγαλύτερες συνθέσεις όμως φαίνεται ότι περιέχουν τα ειδοποιά χαρακτηριστικά της καταγωγής του, της κουλτούρας του και της εθνικής του ταυτότητας. Στην έκδοση, εκτός από τα ποιήματα περιλαμβάνεται σημείωμα του μεταφραστή, δοκίμιο ως εισαγωγή του Yevgeny Yevtushenko πρόλογος του Jack Hirschman και, ως επίμετρο, ομιλίες που έχει δώσει ο ποιητής σε όλο τον κόσμο.
Από τον Λιόπαρδο του Χιονιού στον Μαγιακόφσκι, του Jidi Majia
Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Εκδόσεις Γαβριηλίδης
σελ. 344
Εισαγωγική εικόνα του άρθρου: πίνακας του Antonio Ligabue