Άλλαι Τέχναι

Η Άννα ζει στην Αθήνα, ζωγραφίζει τοίχους παιδικών δωματίων, φωτογραφίζει τις γειτονιές της πόλης, πηγαίνει στον κινηματογράφο και σε συναυλίες, διαβάζει πολλά βιβλία, γράφει διαδικτυακά για μουσική και ταινίες κι εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος, γιατί κάπως πρέπει να ζήσει…

Θυμάσαι ποιο έργο ή ποια μορφή τέχνης ήταν αυτή που σε συγκίνησε πρώτη φορά και σε τράβηξε στον καλλιτεχνικό κόσμο; 

Έργο όχι, δεν θυμάμαι. Θυμάμαι, ότι από πολύ νωρίς είχα εμμονή με τα παραμύθια και τις εικονογραφημένες ιστορίες. Αυτά μου έφεραν τα μολύβια στα χέρια, ακόμα κι αν δεν καταλάβαινα τις λέξεις. Έμαθα να επιμένω στο σκίτσο, προτού γνωρίσω την ύπαρξη της τέχνης, προτού «διαβάσω» έναν πίνακα ή ένα γλυπτό. Κατά τρόπον τινά λοιπόν, με είχε τραβήξει μέσα της η δημιουργική διαδικασία, πριν αντιμετωπίσω τη ζωγραφική σαν τέχνη. Αργότερα λάτρεψα την αναγέννηση και μίσησα τον ιμπρεσιονισμό και λίγο πιο μετά συνέβη το εντελώς ανάποδο. Για μένα, δεν έχει σημασία τόσο η αρχή, αλλά αυτά που σε κρατάνε στην πορεία όσο εσύ εξελίσσεσαι, όσο τα ερεθίσματα πληθαίνουν. Αυτά που σε κρατάνε πιστό στη τέχνη.

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να μην παρατηρεί τα πάντα γύρω του μέσα από την τέχνη που υπηρετεί; Του είναι δυνατόν να σκέφτεται κάτι έξω από τα πλαίσια της τέχνης, όταν δεν ασχολείται με αυτήν; 

Προφανώς έχει και ο καλλιτέχνης στιγμές καθημερινότητας και ρουτίνας, που δεν μοιάζουν καθόλου δημιουργικές, που μπορεί απλά να βαριέται όπως όλοι. Νομίζω η διαφορά είναι ότι, όταν θελήσει, μπορεί να το σταματήσει ή να το πω διαφορετικά, αν δεν ξανακοιτάξει τα πράγματα από το δικό του πρίσμα, τότε η ζωή θα του φανεί πραγματικά ανυπόφορη. 

Ένα έργο τέχνης αποκτά υπόσταση, μόνο αφού το δει και το κοινό; Έχει σημασία η ερμηνεία ή η αποδοχή από τους άλλους του εκάστοτε έργου τέχνης; 

Η συνθήκη της ερμηνείας αλλάζει ανά εποχές. Κάποτε ήταν απαραίτητη, μετά όχι… τώρα χρειάζεται ξανά υπότιτλους. Όλο αυτό θα κριθεί εκ των υστέρων, όπως γίνεται πάντα.

Για τον καλλιτέχνη, υπάρχει ένα κυρίως βάσανο, που τον αφήνει ήσυχο μόνο όταν αυτός εκφραστεί εντέλει, μέσα από την τέχνη του. Πολύ εύκολα λοιπόν θα μπορούσα να πω, ότι η τέχνη σταματάει εκεί. Νομίζω όμως, ότι πρόκειται για μια σχέση ερωτική, μεταξύ καλλιτέχνη και θεατή. Ξέρεις ότι χωρίς αυτή την εμμονή, θα μπορούσες να φτάσεις σε κάτι πολύ ανώτερο, αλλά παρόλα αυτά σε σαγηνεύει. Για να είμαι ειλικρινής, προσωπικά δυσκολεύομαι να φανταστώ έναν κόσμο με έργα τέχνης μυστικά, κρυμμένα σε υπόγεια και σκοτάδια. 

Υπάρχει σωστή απάντηση στην ερώτηση, τί κάνει την τέχνη «καλή» ή «κακή»; 

Δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί που θα απαντούσαν σε αυτή την ερώτηση. Εγώ ως θύμα τους, θα επαναστατήσω και θα αρνηθώ να βάλω στην ίδια πρόταση, τις λέξεις καλό, κακό και τέχνη. 

Πόσο αληθεύει, ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο που μπορεί να συναντήσει ένας καλλιτέχνης στην εξέλιξή του, είναι ο ίδιος ο εαυτός του; 

Χα! Αληθεύει όσο και η ύπαρξή του! Ένα εμπόδιο ίσως ξεπερνιέται, γι’ αυτό λέγεται εμπόδιο. Ο εαυτός μας δεν ξεπερνιέται. Είναι πάντα εκεί. Αν είμαστε τυχεροί και τα βρούμε μαζί του έγκαιρα, θα είναι όλα πιο εύκολα. Αυτό φυσικά ισχύει για όλους. Απλά ο καλλιτέχνης συναντιέται ίσως λίγο πιο συχνά με το υπόλοιπό του. Είναι ο πρώτος άλλωστε που βλέπει το δημιούργημά του.

Πόσο εύκολο είναι για τον σημερινό καλλιτέχνη που δέχεται επιρροές από παντού, να κάνει τη διαφορά και να είναι μοναδικός σε αυτό που κάνει; 

Δεν νομίζω ότι υπάρχει μοναδικότητα στην τέχνη. Δεν πρόκειται για τεχνολογία, έρευνα, επιχειρηματικότητα. Αυτό ακριβώς είναι ο καλλιτέχνης. Αυτός που επηρεάζεται από τα πάντα γύρω του και παράγει κάτι δικό του, καμιά φορά, φαινομενικά ίδιο με κάτι άλλο, μα διαφέρει στο ότι είναι δικό του. Η μοναδικότητα έγκειται στο πως το βίωσε, όχι στο αποτέλεσμα. Άλλο, αν συχνά μπαίνει στον βωμό της σύγκρισης από το ίδιο του το κοινό. 

Ποια είναι η διέξοδος για την αποφυγή της επανάληψης;

Να μην την φοβόμαστε! 

Με ποιόν τρόπο υποδηλώνεται η προσωπικότητα του καλλιτέχνη μέσα από τη δουλειά του; Επιλέγει συνήθως ποιο κομμάτι θα φανερώσει; 

Αν είναι ο ίδιος ικανός να επιλέξει τι θα φανερώσει, τότε δεν ξέρω, αν λέγεται καλλιτέχνης. Δεν είναι τόσο ελεγχόμενη η διαδικασία. Όταν πονάς θα κλάψεις.

Είναι τόσο εύκολο όσο και με τις λέξεις. Απλά εκφράζεσαι!

Υπάρχουν βέβαια και οι φορές που προσπαθεί να προστατευτεί. Δεν ξέρω, αν εντέλει του βγαίνει σε καλό. 

Είναι κοινά αποδεκτό πως είναι πιο σημαντική η καθιέρωση του προσωπικού στυλ από την απόκτηση ενός πτυχίου πάνω στην τέχνη. Σε τί ποσοστό τελικά, η προσωπική δουλειά σε σχέση με τις ακαδημαϊκές γνώσεις, πλάθει το καλλιτεχνικό στίγμα κι ορίζει την πορεία στον χώρο; 

Δεν μπορώ να υποβιβάσω τίποτα από τα δύο. Το κάθε ένα παίζει τον ρόλο του στη σωστή στιγμή. Χρήσιμα και τα δύο, στην επιβίωση ενός καλλιτέχνη μέσα σε μία κοινωνία, αλλά όχι για μένα τα μοναδικά που τον ορίζουν. 

Όταν παρατηρείς για πρώτη φορά ένα έργο, στο οποίο ο δημιουργός του παραλείπει κάποια σημαντική λεπτομέρεια, θεωρείς πως αυτή η παράλειψη το ενδυναμώνει και ενισχύει την αίσθηση αναζήτησής του από το κοινό; 

Όταν κοιτάω ένα έργο, δεν ψάχνω να βρω τι λείπει, ούτε τις ατέλειές του. Όταν το παρατηρώ καλύτερα, σημαίνει ήδη ότι μου αρέσει και με έχει κερδίσει. Ανήκω σ’ αυτό το είδος κοινού. Όταν πάλι είμαι εγώ ο δημιουργός, σταματάω λίγο, πριν θεωρήσω ότι κάτι είναι άψογο. Ακόμα κι αν ξέρω τι είναι αυτό που χρειάζεται ακριβώς. Νομίζω ότι αν προσπαθήσω να το τελειοποιήσω, τελικά θα το καταστρέψω.

Σήμερα με τη βοήθεια του διαδικτύου, όλοι έχουν την ευκαιρία να προωθήσουν τα έργα τους, από τους απλούς χομπίστες και τους ερασιτέχνες μέχρι τους επαγγελματίες. Πού οδηγεί όμως αυτή η απόλυτη ελευθερία; Πόσο θετική είναι η είσοδος στο παιχνίδι για τον καθένα; Το απλό κοινό, αλλά κι όσοι θέλουν να ασχοληθούν με την τέχνη, δε νιώθουν να αποπροσανατολίζονται από την πληθώρα των πηγών; 

Γιατί να μας τρομάζει αυτό; Η δημιουργία δεν είναι απειλή! Το ιδανικό, θα ήταν η τέχνη να συμβαδίζει με την απόλυτη ελευθερία. Το να πλάθεις κάτι δικό σου, είναι πολύ απελευθερωτικό συναίσθημα. Όσοι πιο πολλοί τόσο το καλύτερο! Αν εννοούμε τον χρόνο που θα μας πάρει να τους ανακαλύψουμε όλους, ή ότι θα αναλωθούμε σε κάτι μη ενδιαφέρον και θα χάσουμε κάτι καλύτερο, είναι του καθενός δική του υπόθεση. Άλλωστε νομίζω, το κάνουμε καθημερινά σε τόσα άλλα πράγματα. Μακάρι όλα αυτά, να σχετίζονταν κάπως με την τέχνη ή να πήγαζαν από την ατόφια – ανεπεξέργαστη δημιουργικότητα κάποιων.

Τί μπορεί να προσφέρει τελικά η τέχνη σε ανθρώπους που δεν έχουν άμεση σχέση με αυτή; 

Αφύπνιση του συναισθήματος και κατά συνέπεια ανακούφιση. Αυτή είναι η πάθησή μας. Μαθαίνουμε να αρνούμαστε το συναίσθημα. Μαθαίνουμε να μη νιώθουμε. Και χωρίς αυτό δεν μπορούμε να απολαύσουμε τίποτα. Τι βάρβαρο θα ήταν για ένα παιδί, αν δεν το αφήναμε να ζωγραφίσει, να τραγουδήσει, να χορέψει, να φανταστεί. Αν παρατηρήσουμε τον εαυτό μας καθώς μεγαλώνουμε, αυτά είναι που χάνουμε σιγά σιγά (αν ήμασταν τυχεροί και τα είχαμε κάποτε) και ψάχνουμε μανιωδώς αργότερα, να τα βρούμε στη τέχνη ως κοινό – κάτι σαν παρηγοριά. 

Facebook Page

Συνέντευξη: Άννα Πριγκιπάκη