Είναι το δεύτερο βιβλίο του Γερμανού συγγραφέα που διαβάζω φέτος και ομολογώ πως η γραφή του με κέρδισε το ίδιο, όπως και στον «Γυρισμό». Ο τίτλος κατ' εμέ είναι λίγο άνισος ως προς το περιεχόμενο και θεωρώ πως το αδικεί. Δεν ξέρω πως ακριβώς μεταφράζεται από τα γερμανικά η λέξη Liebesfluchten (όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου), νομίζω όμως ότι το «Ερωτικές Αποδράσεις» παραπέμπει αλλού. Τέλος πάντων…
Δημήτρης Τερζής
Το βιβλίο του Μπέρνχαρντ Σλινκ «Ο γυρισμός» είναι ένα απίστευτα δυνατό μυθιστόρημα. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο βιβλίο που σε αρκετά σημεία θα διαβάσεις ξανά και ξανά παραγράφους για να μπορέσεις να σταθείς επάξια στις επάλξεις του. Είναι ένα βιβλίο για την Ιστορία, για τους Οικογενειακούς Δεσμούς, για το Καλό και το Κακό, την Παγκοσμιοποίηση, τον Άνθρωπο.
Κάποια βιβλία τα διαβάζεις σε ταραγμένες εποχές κι αισθάνεσαι ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτό το χρονογράφημα του Ασημάκη Πανσέληνου είναι η ιστορία της Ελλάδας στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα μέσα σε 500 και κάτι σελίδες, με όλα τα λάθη, τις παθογένειες, αλλά και τα σπάνια προτερήματα αυτού του λαού, το μέλλον του οποίου παίζεται τούτες τις ώρες στην καρδιά μας παρηκμασμένης Ευρώπης η οποία απέχει παρασάγγας απ' τις αρχές με τις οποίες στήθηκε.
Αυτό είναι ένα βιβλίο για τους προσωπικούς δαίμονες του καθενός, που κάποια στιγμή ξεφεύγουν απ' την φυλακή που τους έχουμε κλείσει για να μας τυραννούν και γίνονται οι δαίμονες άλλων ανθρώπων, κοντινών μας, αγαπημένων, οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν τους δικούς τους δαίμονες, πιο ζοφερούς ή όχι δεν έχει σημασία, όλα έχουν να κάνουν με το πώς τα διαχειρίζεσαι.
Ο Μαλαπάρτε σε πολλά σημεία φλερτάρει με την τρέλα και ο αναγνώστης το αντιλαμβάνεται. Οι λέξεις, η δομή του κειμένου, οι εικόνες που περιγράφονται έχουν αυτή τη δύναμη και την μεταφέρουν στον αναγνώστη. Ίσως είναι και ο λόγος που κάνει αυτό το βιβλίο αξέχαστο, όχι για τις λογοτεχνικές του αρετές αλλά για την Αλήθεια του και τη Δύναμή του.