Μια νύχτα, σε μια ερημική παραλία της Ταγγέρης επτά νέοι Αφρικανοί περιμένουν το σινιάλο για να επιβιβαστούν στη βάρκα ενός διακινητή. Είναι ο Aziz, ο αφηγητής και εκκολαπτόμενος συγγραφέας από το νότο, καθώς και ο ασθενικός ξάδερφός του Reda με τον οποίο τον συνδέουν ισχυροί δεσμοί αίματος· η νεαρή Nuara με το νεογέννητο μωρό της, της οποίας ο σύζυγος έχει φύγει για την Ευρώπη πριν μάθει ότι η γυναίκα του περίμενε παιδί και έχει σταματήσει να δίνει σημεία ζωής· ο Αλγερινός Kacem Judi που επέζησε από μια ανελέητη σφαγή· ο Youssef, ένας Βέρβερος που δραπετεύει από τις ελεεινές συνθήκες δουλειάς στα σουκ καθώς και δύο Μαλιανοί: ο Yarce και ο Pafadnam, οι οποίοι έχασαν όλες τις οικονομίες τους όταν τους λήστεψαν κάποιοι οδηγοί φορτηγών καθώς οι σύντροφοι διέσχιζαν δύο σύνορα, μία έρημο κι έναν ανταρτοπόλεμο.
Efi R.
Στις 4 Ιανουαρίου 1960, ένα σπορ αυτοκίνητο που οδηγούσε ο Michel Gallimard, ο ανιψιός του διάσημου εκδότη, στο οποίο επέβαιναν επίσης η σύζυγος και η κόρη του αλλά και ο συγγραφέας Albert Camus, έφυγε απ’ την πορεία του και προσέκρουσε με δύναμη πάνω σ’ ένα δέντρο. Ο Camus πέθανε ακαριαία, ενώ ο οδηγός λίγες μέρες αργότερα υπέκυψε στα τραύματά του στο νοσοκομείο (η μητέρα και η κόρη σώθηκαν). Η αστυνομία περιέγραψε την τραγωδία αυτή ως τροχαίο ατύχημα που προκλήθηκε από σπασμένο άξονα – δεν έλειψαν βέβαια και οι θεωρίες συνωμοσίας που απέδωσαν το θάνατο του Camus σε δολοφονική επίθεση από πράκτορα της ΚGB.
Ποια είναι τα όρια του νομικού δικαίου, της ατομικής βούλησης, της προσωπικής ελευθερίας; Πώς τοποθετείται η ελευθερία της σκέψης απέναντι στη θρησκευτική πίστη; Μεταξύ του Νόμου του Θεού και του Νόμου των Ανθρώπων, τίνος η εξουσία υπερισχύει;
Θα αρκούσε και μόνο να διαβάσει κανείς τα σχόλια των δύο πολύ σημαντικών εκπροσώπων της νεότερης αμερικανικής λογοτεχνίας με τα οποία καταλήγει η μικρή σύνοψη στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, για να υποψιαστεί πως πρόκειται για ένα σπουδαίο μυθιστόρημα πριν ακόμα ξεκινήσει την ανάγνωσή του: «‘Ένα επιβλητικό ορόσημο του μεταπολεμικού ρεαλισμού», γράφει για το έργο ο David Foster Walllace, ενώ υπερθεματίζοντας ο γνωστός και πολυμεταφρασμένος στα ελληνικά Jonathan Franzen το θεωρεί «ανώτερο από οποιοδήποτε μυθιστόρημα των συγχρόνων της Paula Fox». Ο δεύτερος είχε γράψει ένα εγκωμιαστικό κείμενο στο Harper’s το οποίο προστέθηκε σαν εισαγωγή στην αμερικανική επανέκδοση του μυθιστορήματος της P. Fox το 1999 –το βιβλίο είχε τυπωθεί για πρώτη φορά το 1970 στην Αμερική. Σ’ αυτό το κείμενο ο Franzen εξηγεί πως το Πρόσωπα σε απόγνωση θα «πρέπει να διαβαστεί στο πλαίσιο μιας σκηνής σύγχρονης τέχνης που στόχος της είναι η καταστροφή κάθε τάξης και νοήματος».
Το βραβευμένο αυτό μυθιστόρημα του Fernando Aramburu (έχει τιµηθεί µε το Bραβείο Tusquets και το Βραβείο Βιβλιοπωλών της Μαδρίτης) αναφέρεται στην πνευματική και ηθική καθυστέρηση που επέφερε στην Ισπανία και τη ζωή των Ισπανών το καθεστώς του Franco κατά την εποχή που ο συγγραφέας ήταν παιδί, εποχή εθνικού διχασμού και του αγώνα των Βάσκων για την αυτονομία τους. Γνωστός από το βιβλίο του «Πατρίδα» (“Patria”) όπου περιγράφεται ο αλληλοσπαραγμός δυο οικογενειών στη διάρκεια μιας τριακονταετίας στη Χώρα των Βάσκων, στο βιβλίο «Τα χρόνια της βραδύτητας» (“Años Lentos”) ο F. Aramburu επιστρέφει για άλλη μια φορά στη γενέτειρά του, το San Sebastian και αναπλάθει καταστάσεις και πρόσωπα όπως τα αφηγείται ένα οχτάχρονο, την εποχή κατά την οποία αυτά διαδραματίζονται, παιδί.
Σκόνη στον άνεμο.
Διαβάζοντας το εξαιρετικό αυτό βιβλίο της Annie Ernaux νιώθεις σαν να ξεφυλλίζεις ένα άλμπουμ με φωτογραφίες, ασπρόμαυρες και ελαφρώς θολές στην αρχή μα που κατόπιν αποκτούν χρώμα, σαν τις αυτόματες πολαρόιντ των 70s που απαθανάτιζαν τα ενσταντανέ των σχολικών εκδρομών, μέχρι τις ψηφιακές με την υψηλή ανάλυση και τα ολοζώντανα χρώματα. Ένα φωτογραφικό άλμπουμ που διανθίζεται από περιγραφές, σχόλια, αναφορές σε βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες, προσωπικές αναμνήσεις, σκέψεις και ιδέες, διαψεύσεις ονείρων και προσδοκιών, φαντασιώσεις, απομυθοποιήσεις, με τρόπο ωστόσο που το προσωπικό βίωμα «χάνεται μέσα σε μια απροσδιόριστη ολότητα» και γίνεται συλλογικό: Κάθε βιωμένη εποχή αποτυπώνεται μέσα από ιστορικά γεγονότα και κοινωνικές συμπεριφορές, όχι σαν αντίκτυπος των εποχών πάνω στη ζωή της αφηγήτριας, όχι σαν μυθιστορηματική μυθοπλασία του είδους στο οποίο εντάσσονται τα βιβλία του Eduard Louis αλλά μέσα από ένα υβριδικό αφηγηματικό είδος που η ίδια η συγγραφέας ονομάζει απρόσωπη αυτοβιογραφία (autobiographie impersonnelle). Οι πληροφορίες που προσλαμβάνει για τα γεγονότα στον κόσμο διαθλώνται μέσα της σε αισθήσεις, συναισθήματα και εικόνες.
«Δύσκολο να είσαι αυστηρός με τον εαυτό σου όταν έξω μαίνεται βαρύς ο χειμώνας» (Ο Μάγος).
