«Όλα τηλεόραση, δύσκολα αγγίζεις κάτι από κοντά» έλεγε πριν από μισό και πλέον αιώνα ο Γιώργος Σεφέρης, αποτυπώνοντας ποιητικά μια σκέψη που έμελε να μετεξελιχθεί σε κεντρική προβληματική της σύγχρονης διανόησης. Αφορμές γι’ αυτό το κείμενο στάθηκαν πολλές και σίγουρα θα υπάρξουν κι άλλες στο άμεσο μέλλον. Βασικό εφαλτήριο όμως των παρακάτω σημειώσεων υπήρξε μια συνεργασία μεταξύ του Φεστιβάλ Κινηματογράφου με την Cosmote TV, στα πλαίσια της οποίας την περασμένη Τετάρτη παρουσιάστηκαν σε πρώτη προβολή στην αίθουσα του Ολύμπιον τα δύο πρώτα επεισόδια μιας τηλεοπτικής σειράς, του κατά τ’ άλλα καλογυρισμένου κι αρτιότατου “My Brilliant Friend”.
Γιώργος Κοκτσίδης
Το πολυαναμενόμενο κι εκρηκτικό "Girl" του μόλις 26χρονου Lukas Dhont, είναι η κινηματογραφική έκπληξη των ημερών. Κι όχι τόσο για τον ίδιο τον πυρήνα του, το επίκαιρο θέμα δηλαδή που επιχειρεί να θίξει (κάπως επιτηδευμένα κι αφύσικα), μα κυρίως για τα παλιρροιακά κύματα σχολιασμών κι απόψεων που ξεσήκωσε με τις πρώτες προβολές του. Ο Φλαμανδός δημιουργός πέρα απ’ το ότι κατάφερε με το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, ένα αμιγές ψυχογραφικό δράμα, να κερδίσει τις εντυπώσεις στο φετινό φεστιβάλ των Καννών, κατάφερε και κάτι πολύ σημαντικότερο για το καλό σινεμά. Να κερδίσει τη συγκίνηση και τα συναισθήματα των θεατών, κι αυτό έχει την υπέρτατη αξία!
Σε μια ζεστή και κατάμεστη από κόσμο αίθουσα, στο ιστορικό Ολύμπιον της Αριστοτέλους, έπεσε το βράδυ της Κυριακής με μια λαμπρή και δωρική γιορτήη αυλαία του εξαιρετικά γόνιμου 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η λιτή μα καθόλα εντυπωσιακή τελετή λήξης της διοργάνωσης παρουσιάστηκε από τον ταλαντούχο ηθοποιό και σκηνοθέτη Γιώργο Νανούρη και αποτέλεσε μια από κάθε άποψη επιτυχημένη και υμνητική συγκέντρωση για το ίδιο το σινεμά. Κι όλα ήταν όντως σινεμά!
Ίσως λιγάκι γλυκερό, ίσως υπέρ του δέοντος ιμπρεσσιονιστικό ή μπορεί και να ‘ναι όντως κάπως άβολα αισθαντικό στην επιφάνεια του. Όμως στον πυρήνα του, στην πιο αληθινή του ουσία, το φιλμ που συνέθεσε ο Αμερικανός Jeremiah Zagar βασιζόμενος στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Justin Torres είναι ένα λαμπρό έργο τέχνης· ένα πραγματικό αριστούργημα. Το “We the Animals” έκανε την πρεμιέρα του στα πλαίσια του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου και χάρισε μια απαράμιλλη κινηματογραφική εμπειρία σ’ όσους είχαν το προνόμιο να παρευρεθούν στην ιστορική αίθουσα του Ολύμπιον για την προβολή.
«Η μυθολογία δεν είναι παραμύθι, αλλά ένας προεπιστημονικός τρόπος σκέψης» έγραφε ο Βασίλης Ραφαηλίδης, υπονοώντας και υπογραμμίζοντας μια εγγενή, συστατική αλήθεια του μύθου, σκοπός του οποίας είναι όχι να γοητεύσει αλλά να ερμηνεύσει την πραγματικότητα. Την αναπόσπαστη αυτή αλήθεια είχα στο μυαλό μου διαβάζοντας το κεντρικό θέμα γύρω από το οποίο συγκεντρώθηκαν οι 15 ταινίες που συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το όνομά του: «Ρωμαϊκή Ευσπλαχνία / Caritas Romana». Κι επειδή αυτή η εβδομάδα είναι «Φεστιβάλ», αποφάσισα να ασχοληθώ λιγάκι με το ζήτημα αυτό. Και πιο συγκεκριμένα με μια παράλληλη δράση, την έκθεση «Caritas Romana: 15 πράξεις αφοσίωσης».
Μπορεί η φετινή διοργάνωση να εγκαινίασε τις εκδηλώσεις της το βράδυ της 1ης του Νοέμβρη με την προβολή της ταινίας «Κλέφτες Καταστημάτων» στους επισήμους, ωστόσο η πρώτη ταινία που προλόγισε μπροστά στο ευρύ κοινό ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ Ορέστης Ανδρεαδάκης ήταν το ονειρικό «Στο Νεφέλωμα του Νεκρού Αλόγου» του Τούρκου φέρελπι Tarik Aktas. Από το τμήμα Another Take των Ανοιχτών Οριζόντων λοιπόν, που συγκεντρώνει τα γονιμότερα υλικά του σύγχρονου παγκόσμιου κινηματογράφου, με το βραβείο του «Καλύτερου Ανερχόμενου Σκηνοθέτη» από το Φεστιβάλ του Locarno και με αυτόν τον πραγματικά εφευρετικό κι άκρως διεγερτικό τίτλο, γέμισε το απόγευμα της προηγούμενης Παρασκευής η αίθουσα Frida Liappa, και με το σκηνοθέτη να δίνει το παρόν στην προβολή βρεθήκαμε όλοι μπροστά σε μια πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτοποριακή εν πολλοίς ταινία.
Κλείνοντας επιτυχημένα τον πρώτο μισό κύκλο του, με 200 συνολικά προβολές ταινιών και δεκάδες εντυπωσιακές κινηματογραφικές εκπλήξεις, το 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης έχει κιόλας αφήσει ανεξίτηλο το καλλιτεχνικό του αποτύπωμα στις εξελίξεις και τα συντελούμενα της πόλης. Έφτασε λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου για να «σταθούμε στον παράδρομο» που γράφει κι ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ώστε να εξετάσουμε με κριτική ματιά όσα μας προσπέρασαν και να επιμείνουμε στα πιο ουσιώδη και αντιπροσωπευτικά.
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης σβήνει φέτος τα 59 κεράκια στην τούρτα και φέρνει στο ανέβασμα της αυλαίας μια ταινία-σύμβολο του σύγχρονου παγκόσμιου κινηματογράφου. Γιορτάζοντας το αληθινό και διεισδυτικό σινεμά κι επενδύοντας για μια ακόμα στους στέρεους κοινωνικούς δεσμούς κι όχι στη ρηχότητα του καθημερινού, το ΦΚΘ φέρνει στην έναρξη τον μεγάλο νικητή του Χρυσού Φοίνικα στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Καννών, τον Ιάπωνα κινηματογραφιστή Hirokazu Kore-eda και το αριστουργηματικό του έργο “Shoplifters”.
Σίγουρα θα το πήρατε είδηση από τα μέσα και την τρέχουσα ειδησεογραφία. Ε ναι λοιπόν! Οι μέρες επιτέλους έφτασαν, κι η ψυχή της Θεσσαλονίκης χτυπάει πλέον ολοζώντανη σε θεσπέσιους κινηματογραφικούς ρυθμούς, απηχώντας έτσι την ανυπολόγιστη έξαρση των απανταχού σινεφιλικών προσδοκιών. «Πριν απ’ όλα, ένα φεστιβάλ είναι ιδέες, συναισθήματα, σκέψεις κι έννοιες· είναι λέξεις κι ο αντίκτυπός του, είναι η αφορμή και το όχημα να κοιτάξουμε κάτω από την επιφάνεια και τη βιασύνη του καθημερινού». Μ’ αυτά τα κομψά κι όμορφα λόγια προλόγισε φέτος το 59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης η Γενική Διευθύντρια και παραγωγός Elise Jalladeau, προσκαλώντας μας σε έναν ετήσιο καλλιτεχνικό θεσμό που προσελκύει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και μετατρέπεται κάθε φόρα σε μυσταγωγική σχεδόν εμπειρία.
Το ανθρώπινο μυαλό λειτουργεί σχεδόν πάντα συνειρμικά και λοξοδρομικά. Έτσι αν αυτό το άρθρο οφείλει την ύπαρξή του κάπου, την οφείλει σίγουρα σ’ αυτήν την εγγενή συνήθειά μας (δυσπροσαρμοστικότητα μάλλον) να υπεραναλύουμε, να ανασυνθέτουμε και να συνδέουμε θέματα τελείως ανόμοια μεταξύ τους. Συνηθίζω λοιπόν, στις διάφορες ασχολίες μου, να έχω κάποια μουσική στο χώρο, ανεξαρτήτως αν είμαι προσηλωμένος σ’ αυτήν ή όχι (αρκετά κουλτουριάρικο). Οπότε, όλα ξεκίνησαν από το τραγούδι των Doors “Five to One”, επίλογο στον πιο μελωδικό τους για μένα δίσκο, το “Waiting for the Sun” του 1968. Κι αυτή η μικρή-μικρή κι ασήμαντη θρυαλλίδα εκκίνησε εντός μου έναν καταρράκτη σκέψεων που θα ήθελα να μοιραστώ ώστε να απαλύνω κάπως το υπαρξιακό άγχος.