Blade Runner 2049, του Dennis Villeneuve
Ο Κ. (Ryan Gosling) είναι ένας από τους τελευταίους Blade Runner. Δουλειά του είναι να κυνηγάει παλιότερα μοντέλα replicants, τα τελευταία που έχουν απομείνει από την προηγούμενη γενιά, και να τα εξολοθρεύει. Μετά τον «τερματισμό» ενός ακόμα replicant, βρίσκεται μπροστά σε μια ανακάλυψη που μπορεί να συνταράξει τον κόσμο. Ανακαλύπτει ένα κιβώτιο με οστά, τα οποία κρύβουν πολλά και συνταρακτικά μυστικά. Αρχίζει να ξετυλίγει σταδιακά το νήμα ενός καλά κρυμμένου και επικίνδυνου μυστηρίου, ωστόσο δεν είναι ο μόνος: το κάθε του βήμα παρακολουθεί ο Niander Wallace, κατασκευαστής replicants και διάδοχος ουσιαστικά του Tyrell από την πρώτη ταινία.
Πώς συνεχίζεις μια ιστορία που μοιάζει σαφέστατα ολοκληρωμένη; Πώς δίνεις συνέχεια σε ένα θρυλικό έργο, ένα πολιτισμικό μνημείο της επιστημονικής φαντασίας που λατρεύεται φανατικά από μυριάδες πιστούς; Ο Villeneuve, όπως γίνεται φανερό, είχε μπροστά του ένα τιτάνιο έργο. Οι απαιτήσεις και οι προσδοκίες όσων λάτρεψαν την πρώτη ταινία ήταν πολλές. Ακόμα περισσότερο, λόγω και των εξαιρετικών δειγμάτων που έχει δώσει τα τελευταία χρόνια ο Καναδός δημιουργός, ανάμεσα τους και στο είδος της επιστημονικής φαντασίας με το καταπληκτικό “Arrival”. Γι’ αυτό και ο τελικός του θρίαμβος είναι τόσο εμφατικός. Γιατί καταφέρνει να μείνει πιστός στο πνεύμα του πρωτότυπου, αλλά να αφηγηθεί μια διαφορετική ιστορία. Γιατί σέβεται απολύτως τον κόσμο και τις ιδέες τόσο του Riddley Scott, όσο και του Philip K. Dick, συγγραφέα του βιβλίου, αλλά τις εμπλουτίζει και τις προχωρά ένα -ή και πολλά- βήματα παραπέρα. Γιατί εν τέλει παραδίδει ένα έργο που στέκεται επάξια δίπλα στο πρώτο, δεν συνεχίζει απλώς την ιστορία, αλλά μας κάνει συμμέτοχους σε έναν κόσμο που έχει προχωρήσει, έχει αλλάξει, έχει εξελιχθεί.
Η αφήγηση εξελίσσεται με αργούς, σχεδόν ελεγειακούς ρυθμούς, καθώς κάθε μικρή λεπτομέρεια ενός σχεδόν εμμονικά λεπτομερούς σεναρίου ξεδιπλώνεται σταδιακά, αφήνοντας τον κατάλληλο χρόνο σε κάθε λεπτομέρειά του να αναπτυχθεί με πληρότητα και σαφήνεια. Η μεγάλη διάρκεια του “Blade Runner 2049” φαντάζει έτσι απολύτως δικαιολογημένη. Σπάνια βρίσκεται ο θεατής αντιμέτωπος με κάποια σκηνή που δεν προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην εξέλιξη της πλοκής και των χαρακτήρων, στο ξεδίπλωμα ενός ενδιαφέροντος και συνεχώς εξελισσόμενου μυστηρίου. Ενδεχομένως το φινάλε, ωστόσο, παρότι δίνει μια ικανοποιητική εξήγηση, να αφήνει μια ελαφρά αίσθηση ανολοκλήρωτου, αφού κάποιες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες υπο-πλοκές που έχουν στηθεί στη διάρκεια της ταινίας δεν βρίσκουν την κλιμάκωση και το κλείσιμο που τους αξίζει.
Η κεντρική θεματική πηγάζει και αυτή από την πρώτη ταινία, αλλά ο Villeneuve για ακόμη μια φορά δεν έρχεται να ανακυκλώσει ιδέες και να θέσει τα ίδια ερωτήματα, αλλά διατυπώνει τις δικές του προβληματικές σε ένα μετά-μοντέρνο sci-fi σύμπαν, όπου τα όρια μεταξύ του φυσικού και του τεχνητού, του ανθρώπινου και του τεχνολογικού, καθίστανται πιο ασαφή και, γιατί όχι, πιο ανούσια από ποτέ. Αυτό που ενδιαφέρει ενδεχομένως τον Villeneuve δεν είναι ο απλοϊκός διαχωρισμός μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Πραγματεύεται περισσότερο τις διαφορές μεταξύ φυσικού και τεχνητού, μεταξύ αυθεντικού και μη αυθεντικού. Όσον αφορά τη μνήμη, τη βιωμένη ανθρώπινη εμπειρία, αλλά και την ίδια την αγάπη. Κάνοντας μας συνοδοιπόρους χαρακτήρων που αναζητούν κάτι, είτε αυτό είναι αυθεντικές εμπειρίες προκειμένου να νιώσουν πραγματικά άνθρωποι είτε το επόμενο βήμα στην τεχνολογική εξέλιξη για να νιώσουν θεοί. Πλάσματα που δεν γεννήθηκαν, αλλά κατασκευάστηκαν, αναζητούν τον δικό τους κυβερνό-μεσσία, διεκδικώντας το δικαίωμα να νιώσουν άνθρωποι, και πλάσματα που γεννήθηκαν αναζητούν παρηγοριά σε τεχνολογικά υποκατάστατα αυθεντικών εμπειριών που φαντάζουν πλέον αδύνατες.
Πέρα ωστόσο από τις φιλοσοφικές του ανησυχίες, το “Blade Runner 2049” αποτελεί και μια από τις ομορφότερες και επιβλητικότερες φιλμικές εμπειρίες της τελευταίας δεκαετίας. Με σύμμαχο τον εξαίσιο διευθυντή φωτογραφίας Roger Deakins, ο Villeneuve παραδίδει μερικά από τα επιβλητικότερα πλάνα που μας έχει χαρίσει στην πλούσια καριέρα του. Είτε τοποθετεί τον πρωταγωνιστή του (εξαίσια μινιμαλιστική ερμηνεία από τον Gosling) μέσα σε πολύβουες μεγαλουπόλεις είτε τον στέλνει σε μετά-αποκαλυπτικά τοπία που μαρτυρούν κάποια μακρινή καταστροφή, ο Deakins προκαλεί δέος με πλάνα απίστευτης ομορφιάς. Καθώς η κάμερα κινείται αργά, μας δίνει την ευκαιρία να θαυμάσουμε πλήρως την αριστουργηματική φωτογραφία και την άψογη αρχιτεκτονική με την οποία είναι καμωμένο το κάθε πλάνο. Παράλληλα, το score της ταινίας από τον πάντα αξιόπιστο Hans Zimmer συμπληρώνει πλήρως αυτή την αίσθηση δέους, με έναν τρόπο που φέρνει στο νου (τολμώ να το πω, με επίγνωση ενδεχόμενης ιεροσυλίας) την «Οδύσσεια του Διαστήματος».
Έπειτα, η καλλιτεχνική διεύθυνση στέκεται με τη σειρά της και αυτή με σεβασμό απέναντι στην προηγούμενη ταινία, αλλά προσθέτει τα δικά της στοιχεία, παντρεύοντας πετυχημένα το cyber-punk με την αισθητική μιας μετά-αποκαλυπτικής δυστοπίας, καθώς και την τεχνολογία με την παρακμή, φωτίζοντας τις μεγαλουπόλεις με εκτυφλωτικό νέον. Την ίδια στιγμή, η αρχιτεκτονική, με τη σειρά της, έρχεται να τονίσει τις ταξικές και πολιτικές αντιθέσεις, υψώνοντας τιτάνια κτίσματα εκεί όπου ζουν οι οικονομικές και τεχνολογικές ελίτ, απέναντι στα στενά σοκάκια και τους σκοτεινούς παράδρομους, όπου techno-junkies αναζητούν την επόμενη δόση τους.
Επιστρέφοντας σε αυτό που γράφαμε στην αρχή, ο μεγαλύτερος θρίαμβος του νεότερου Blade Runner είναι ότι δικαιολογεί πλήρως την ύπαρξη του. Μια ιστορία που προκύπτει μέσα από τα σπλάχνα του πρωτότυπου, που πηγαίνει την πλοκή, τους χαρακτήρες, αλλά και τις θεματικές ένα βήμα παραπέρα. Ντύνοντας αυτό το μετά-αποκαλυπτικό όραμα με σκηνές και αρχιτεκτονική απίστευτης και ανατριχιαστικά επιβλητικής οπτικοακουστικής ομορφιάς. Ίσως χρειαστεί, όπως συνέβη και με το πρωτότυπο, να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να εκτιμήσουμε πλήρως το “Blade Runner 2049”. Συμβαίνει συχνά αυτό άλλωστε με τα αριστουργήματα, σε κάθε έκφανση της τέχνης. Και το νεότερο πόνημα του Villeneuve είναι ένα αυθεντικό sci-fi αριστούργημα, μια ευλογία για τις αισθήσεις, ένα έργο φιλοσοφικό, ένα σκεπτόμενο blockbuster που έχει τα κότσια να απλωθεί σε κάτι παραπάνω από δυόμισι ώρες και να αφηγηθεί την ιστορία του με αργούς ρυθμούς, υψώνοντας το μεσαίο δάχτυλο στην απαίτηση για εύκολες απαντήσεις και ανούσια κενή ψυχαγωγία. Το αν είναι καλύτερο από το πρώτο θα το κρίνει η ιστορία. Εμείς θα είμαστε εδώ για να τα απολαμβάνουμε αμφότερα. Να τα συζητάμε, να τα επανεκτιμούμε, να τα αποδομούμε, ακόμα και να τα καθαιρέσουμε ως ξεπερασμένα. Όπως και με όλα τα μεγάλα έργα τέχνης δηλαδή.
Blade Runner 2049, του Dennis Villeneuve
Είδος: Επιστημονικής φαντασίας
Διάρκεια: 166’
