Το έχω ξαναγράψει πολλές φορές, ώστε κινδυνεύω πλέον να εξοκείλω στα χώματα του κοινότοπου και του ανιαρού· ο σκανδιναβικός κινηματογράφος -ή «σκανδιναβινογενής» εν προκειμένω- συνιστά τον αρτιότερο χώρο στοχασμού στο σύγχρονο ευρωπαϊκό σινεμά. Με στέρεους τους καταγωγικούς δεσμούς του με κινηματογραφικά χρονικά αριστοτεχνικής ακριβείας, κάθε ταινία εδώ μοιάζει λίθος τόσο συμπαγής -σχεδόν μενίρ- και κρυστάλλινος που έχει την ικανότητα να ακτινοβολεί μέσα από τις μεγαλύτερες ατέλειες, αφομοιώνοντάς τες σε οργανικό στοιχείο της ύπαρξής του. Σ’ όλα αυτά, δεν αποτελεί εξαίρεση το χαριτωμένο ''What Will People Say'' της Νορβηγίδας πακιστανικής καταγωγής Iram Haq, η οποία και επιχειρεί μια τίμια κι εν πολλοίς αυτοβιογραφική κατάδυση στο διττό κόσμο των «εξευρωπαϊσμένων» μεταναστών ανατολικής καταγωγής.
Ταινιοθήκη
Η τετραμελής οικογένεια των Γκρέιαμ, η οποία δεν παρουσιάζει κάποια εμφανή εξωτερικά παθογένεια, βρίσκεται μπροστά σε μία δύσκολη όσο και αναπόφευκτη συνθήκη. Καλείται να διαχειριστεί την απώλεια της μητριαρχικής φιγούρας, της γιαγιάς από την πλευρά της μητέρας, η οποία εγκατέλειψε τα εγκόσμια διανύοντας την ένατη δεκαετία της ζωής της, ανήμπορη να αντιμετωπίσει τον ανίκητο φθοροποιό χρόνο. Και ενώ θα περίμενε κανείς πως αυτή η απολύτως αναμενόμενη κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας δοκιμασία δε θα διατάρασσε σημαντικά την οικογενειακή καθημερινότητα, έδωσε την αφορμή για μια σειρά από εξελίξεις και αποκαλύψεις που σταδιακά απειλούν να διαλύσουν τους συνεκτικούς δεσμούς της οικογένειας.
Όπως δηλώνει με σαφήνεια και ο τίτλος της ταινίας, βρισκόμαστε στο 1945. Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στην ανατολή μιας εποχής γεμάτης συντρίμμια, πληγές, τραύματα και άσβεστες ενοχές. Ένα μικρό ουγγρικό χωριό, στο οποίο η σοβιετική παρουσία είναι πλέον εμφανής, αλλά όχι ακόμη στα όρια της μπότας και της επιβολής, ζει μια φαινομενική μέρα γιορτής. Ο τοπικός και ολίγον γλοιώδης κοτζάμπασης, που λύνει και δένει, παντρεύει τον γιο του με μια όμορφη χωριατοπούλα. Από την πρώτη κιόλας στιγμή, όμως, η γιορτή μοιάζει ξινισμένη και καταναγκαστική. Ένας γάμος ιδιοτελής και συμφεροντολογικός. Μια ατμόσφαιρα συγκρατημένης χαράς, ψεύτικου χαμόγελου.
Μετά τον θάνατο του διάσημου συγγραφέα Βικτόρ Αντελμάν, ένας δημοσιογράφος επισκέπτεται τη χήρα του, τη Σάρα Αντελμάν, με την ελπίδα να της αποσπάσει ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες της κοινής, συζυγικής τους ζωής. Ήταν πίσω στο 1971, τότε που η Σάρα συνάντησε για πρώτη φορά τον Βικτόρ και στη συνέχεια έγινε η μούσα του. Αγάπησε με πάθος τόσο τον ίδιο όσο και τη δουλειά του – και παρά τις ενστάσεις των μελλοντικών της πεθερικών, οι δυο τους τελικά παντρεύτηκαν. Δεν θα ήταν ο ευκολότερος των γάμων ετούτος, κι ας κράτησε (με ένα μικρό διάλειμμα) σχεδόν 45 χρόνια.
Έξι χρόνια μετά την πρώτη του εμφάνιση, ο πανίσχυρος Τιτάνας Thanos ετοιμάζεται για την τελική του κίνηση. Στόχος του, να συγκεντρώσει όλα τα πετράδια της αιωνιότητας και να «σβήσει» το μισό σύμπαν με ένα απλό χτύπημα των δακτύλων του. Το σύμπαν δεν βρισκόταν ποτέ σε μεγαλύτερο κίνδυνο, ωστόσο οι Avengers, που θα μπορούσαν να σταθούν απέναντί του, μετά τα γεγονότα του “Civil War” είναι διαλυμένοι και νικημένοι. Το “Infinity War” σηματοδοτεί τα δέκατα «γενέθλια» του κινηματογραφικού σύμπαν της Marvel, που ξεκίνησε με το πρώτο “Iron Man” και κατάφερε να επαναπροσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο φτιάχνονται τα blockbusters. Η εταιρία υιοθέτησε, και στην πορεία τελειοποίησε, μια επεισοδιακή αφηγηματική δομή που θυμίζει περισσότερο τηλεοπτική σειρά ή μηνιαίο κόμικ και λειτουργεί εξαίσια στην πράξη.
Δεσμοί αίματος και ενοχής στο “Sami Blood” της Amanda Kernell.
Πόσο επιβλητικά καλαίσθητος κι εκλεπτυσμένος, πόσο ξεχωριστός, πόσο σπουδαίος είναι στ’ αλήθεια ο σκανδιναβικός κινηματογράφος; Απόμακρος, σκοτεινός κι ανεξιχνίαστος μα την ίδια ακριβώς στιγμή αληθινά και βαθιά γήινος· ανθρώπινος στον πυρήνα του, με ρεαλιστικές ανησυχίες και αδυσώπητα ερωτηματικά που κατατρύχουν παραδοσιακά τον άνθρωπο σ’ όλη τη διαδρομή της ύπαρξής του. Πρόκειται ίσως για το καλύτερο δείγμα του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά, κι αυτό επιβεβαιώνεται για μια ακόμα φορά στην καινούργια ταινία του Joachim Trier, του παλαβού Νορβηγού που ανάμεσα στο πλούσιο παλμαρέ του δεσπόζει (πάντα σύμφωνα με τη γνώμη του γράφοντος) μια από τις σπουδαιότερες σκανδιναβικές ταινίες όλων των εποχών, το θεσπέσιο “Oslo, 31. August”.
Υπάρχει ένας άγραφος -αλλά συχνά επιβεβαιωμένος- κανόνας, ο οποίος υπαγορεύει ότι πολλοί σπουδαίοι σκηνοθέτες καταλήγουν, έστω και ασυναίσθητα, να γυρίζουν την ίδια ταινία, σε ολόκληρη την καριέρα τους. Προφανώς όχι με τη μορφή ακριβούς διπλοτυπίας, αλλά μέσα από απροσμέτρητες παραλλαγές που στροβιλίζονται γύρω από ένα κοινό νοηματικό, εννοιολογικό, συμβολικό, αισθητικό άξονα. Το σύμπαν του Wes Anderson, εκ πρώτης όψεως, εμπίπτει στο βεληνεκές αυτού του κανόνα. Ένα βασίλειο της αέναης συμμετρίας, της ιδεοληπτικής λεπτομέρειας, των παστέλ κάδρων. Ένας κόσμος του φετιχισμού των μικρών αντικειμένων, των ψυχαναγκαστικών ενδυματολογικών επιλογών που ομοιάζουν με στολές. Με τρυφερά τράβελινγκ και στιβαρά jump cuts που απομονώνουν τους ήρωες της ταινίας σε ένα σύμπαν ξεκούδουνο και απομακρυσμένο από τον θορυβώδη έξω κόσμο.
Τούτη η ταινία του Tony Gatlif δεν ήταν η καλύτερη που είδαμε στο περασμένο φεστιβάλ των Καννών. Με διαφορά, όμως, αποτέλεσε την πλέον αγαπημένη μας! Εκεί, προβλήθηκε στο επίσημο πρόγραμμα, ως μοναδική νέα ταινία του προγράμματος “Cinéma de la plage”. Ουσιαστικά, είναι ένα πρόγραμμα που δομείται από ταινίες οι οποίες προβάλλονται στην παραλία των Καννών, κάτι σαν θερινός κινηματογράφος με δωρεάν είσοδο. Και επιλέχτηκε τούτη η ταινία για προφανείς λόγους. Μπόλικη μουσική, χορός, ευθυμία παντού.
Εργασίες, σκαλωσιές, εργοτάξια, τρυπάνια, σωλήνες, κλάγγες μετάλλων, σκόνη και ιδρώτας, σε μια πολύβοη συνοικία, στη Βηρυττό του Λιβάνου. Μια υδρορροή, που έχει τοποθετηθεί παράτυπα, και στάζει νερά. Ένας φανατικός Χριστιανός, αρχιμηχανικός ενός συνεργείου αυτοκινήτου, ορκισμένος ακόλουθος του ντόπιου Χριστιανικού Κόμματος. Ένας Παλαιστίνιος πρόσφυγας, επικεφαλής των πολεοδομικών έργων μιας κατασκευάστριας εταιρίας, που έχει βρει καταφύγιο, όπως πάμπολλοι ξεριζωμένοι συμπατριώτες του, στον Λίβανο. Μια επίμονη διαφωνία, μια φιλονικία φαινομενικά υπερβολική και τραβηγμένη από τα μαλλιά. Κι ενώ η όλη αντιπαράθεση μοιάζει, σε πρώτο επίπεδο, να έχει ξεπηδήσει από αυτό το -πάντα φορτισμένο- τίποτα της καθημερινότητας, σχεδόν αμέσως κυοφορείται η υπόνοια πως αυτό που βλέπουμε είναι μονάχα η αφορμή και όχι η αιτία.