Ταινιοθήκη

Η Μάρα εργάζεται στην ΗΠΑ σαν νοσηλεύτρια, αφιχθείσα λίγο καιρό πριν νομότυπα από τη Ρουμανία, δυνάμει άδειας προσωρινής διαμονής. Παντρεύεται τον Αμερικανό Ντάνιελ και λίγο καιρό μετά υποδέχονται από κοινού τον δεκάχρονο γιο της, οραματιζόμενοι μία φυσιολογική οικογενειακή ζωή. Σε αυτό το πλαίσιο, η σκληρά εργαζόμενη Μάρα κινεί τις νόμιμες διαδικασίες προκειμένου να εξασφαλίσει άδεια μόνιμης διαμονής, ως σύζυγος Αμερικανού πολίτη. Η διαδικασία αυτή όμως αποδεικνύεται πολύ πιο επίπονη από όσο έμοιαζε αρχικά.

Τα θυρανοίξια του φετινού κινηματογραφικού χειμώνα, κι όλη η εβδομάδα που μας πέρασε, σημαδεύτηκαν δυστυχώς από την απογοητευτική προσέλευση των θεατών στους ανά την Ελλάδα σινεμάδες. Γεγονός βέβαια εντυπωσιακά παράλογο αν αναλογιστεί κανείς πως το πρόσωπο που φιγουράριζε στη μετόπη των περισσότερων αιθουσών ήταν εκείνο του Brat Pitt, από την τελευταία «διαστημική» δημιουργία του Αμερικανού James Gray.

Ο Ανρί Βερντού είναι ένας τέως τραπεζικός υπάλληλος που έχει χάσει τη δουλειά του λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη Γαλλία στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Πένης και αδύναμος να στηρίξει την οικογένειά του, ο άλλοτε αξιοσέβαστος κύριος συλλαμβάνει και θέτει σε εφαρμογή ένα πανούργο σωτήριο σχέδιο: παντρεύεται και στη συνέχεια εξαφανίζει μυστηριωδώς πλούσιες γυναίκες. Χήρες, κληρονόμοι, αυτοδημιούργητες, νικήτριες του λαχείου, καμία δεν εξαιρείται από το παλμαρέ του. Ωστόσο, όπως είναι αναμενόμενο, το ριψοκίνδυνο πλάνο του Βερντού κάποια στιγμή παρουσιάζει επιπλοκές.

Το "Yesterday" γεννιέται, βρίσκει σφυγμό, ορθώνει ανάστημα και χαράζει ρότα στη βάση ενός αδιανόητου “high concept” (ενός απίθανου “what if” σεναριακού ευρήματος, για να το διατυπώσουμε απλούστερα). Φανταστείτε, λοιπόν, ότι το καλλιτεχνικό έργο και η μουσική κληρονομιά των Beatles αφανίζονται αυτοστιγμεί από προσώπου Γης. Χωρίς περαιτέρω επεξηγήσεις, χωρίς περιττά πώς και γιατί, χωρίς κάποια περίπλοκη sci-fi πλατφόρμα να ρίχνει βαριά σκιά στην παρανοϊκή αυτή σύλληψη, το "Yesterday" εκμεταλλεύεται στο έπακρο την πρωταρχική του μαγιά.

(Από τον Schopenhauer ως τον Freud: η τελειότητα σ’ επανέκδοση). Ένας από τους πολλούς λόγους που το καλοκαίρι διακρίνεται ως εποχή, πέρα απ’ τις ακρογιαλιές, τον ήλιο, ταταξίδια και τους πίνακες του Sorolla, είναι κι οι πολυαναμενόμενες επανεκδόσεις εμβληματικών ταινιών του παγκόσμιου κινηματογράφου. Αριστουργήματα που υπερέβησαν την αμείλικτη βάσανο του χρόνου και της κριτικής, για να φθάσουν στο σήμερα σε καινούργιες, αποκατεστημένες κόπιες και να διατρανώσουν το μεγαλείο και τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων στοχασμών. Πάνω σ’ αυτό το σκεπτικό λοιπόν, η Bibliotheque προσέφερε απλόχερα στους εν Ελλάδι κινηματογραφόφιλους το εκπληκτικό “Death in Venice” του Luchino Visconti, 48 ακριβώς χρόνια μετά την πυριφλεγή του έξοδο στις σκοτεινές αίθουσες του Λονδίνου και των Καννών!

Μπορεί οι μέρες του σερίφη Γούντι με τον αγαπημένο του Άντι να ανήκουν οριστικά στο παρελθόν, αυτό όμως δε σημαίνει ότι το τρυφερό παιχνίδι έχει παύσει το θεάρεστο έργο του. Πλέον βρίσκεται, μαζί με όλη την παλιοπαρέα, στη συντροφιά της Μπόνι, η οποία ετοιμάζεται διστακτικά να ξεκινήσει τη σχολική της καριέρα. Την πρώτη μέρα του νηπιαγωγείου, λοιπόν, ο σερίφης τρυπώνει στην τσάντα της για να διασφαλίσει ότι όλα θα κυλήσουν ομαλά και έτσι γίνεται μάρτυρας της εφευρετικότητας του κοριτσιού: η Μπόνι φτιάχνει εκ των ενόντων ένα ολοκαίνουριο παιχνίδι!

To «Αντίο Φίλε» του Jean Herman, που φιγουράρει σε επανέκδοση στα ελληνικά θερινά, προσφέρει μπόλικες αφορμές για να θεωρηθεί ντεμοντέ και παλαιικό από τον σημερινό θεατή, ασχέτως αν μισό αιώνα (συν ένα χρόνο) νωρίτερα είχε κάψει καρδιές, σμπαραλιάζοντας το γαλλικό box office. Με πρώτη και καλύτερη στη λίστα των «παρωχημένων» στοιχείων αυτή την ατμόσφαιρα ακραιφνούς αρρενωπότητας, αυτή την αίσθηση τελετουργικού machismo που διατρέχει τη ραχοκοκκαλιά της επαφής και της επικοινωνίας των δύο βασικών χαρακτήρων. Σε τελική ανάλυση, πάντως, οι ήρωες που ενσαρκώνουν ο Alain Delon και ο Charles Bronson συμπεριφέρονται, ενεργούν, πράττουν και αντιδρούν με τον τρόπο, αλλά πάνω απ’ όλα με τους κώδικες, που απορρέουν από αυτό τον τόσο μελαγχολικό και σπαραξικάρδιο τίτλο.

Στην κιουμπρικική «Οδύσσεια», υπάρχει μια πολύ χαρακτηριστική στιγμή της εναρκτήριας σεκάνς, κατά την οποία ένας από τους πιθήκουςέχει την ενστικτώδη σύλληψη να χρησιμοποιήσει ως όπλο του ένα κόκκαλο του νεκρού ζώου που κατασπάραξε η αγέλη του. Το συγκρατεί στο χέρι του, το υψώνει μεγαλειωδώς στον αέρα κι υπό τις ιαχές του πλήθους και τους ήχους του μνημειώδους «Also sprach Zarathustr» δολοφονεί τον αρχηγό της αντίπαλης φυλής. Η μετουσίωση του θανάτου σε εργαλείο επικράτησης κι επιβολής της βίας, αυτή η νιτσεϊκή αλληγορία της απόλυτης υπέρβασης, της απελευθέρωσης από τη θεϊκή παντοδυναμία και της ωδής στην αυταξία της ζωής, απλώνεται στον Kubrickαπό τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι το αχανές τεχνολογικό μέλλον και φωταγωγεί ένα εγγενές κι ακατάλυτο ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Τη βία!

O Γιάννης (ο Άνταμ Μπουσδούκος, ένας ιδιαίτερα αγαπητός ηθοποιός χάρη στις ταινίες του Φατίχ Ακίν) δεν βιώνει τις ομορφότερες μέρες της ζωής του. Χρωστά χρήματα σε ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη κατανόηση την καθυστέρηση πληρωμών, οφείλει ενοίκια πέντε μηνών στην πιεστική σπιτονοικοκυρά του, ζει σε ένα εργένικο αχούρι, που μοιάζει να έχει αφεθεί στη μοίρα του μετά έναν μάλλον επώδυνο χωρισμό, το επαγγελματικό του μέλλον δεν προμηνύεται ακριβώς λαμπρό. Η λύση που προκρίνει ο Γιάννης για όλα τα ζόρια που αντιμετωπίζει είναι εξαιρετικά απλή: η φυγή από τη Λευκωσία, χωρίς εισιτήριο επιστροφής, η οποία θα συνοδευτεί από το αναμενόμενο «κανόνι» απέναντι σε υποχρεώσεις, δανειστές, εκκρεμότητες.

Η προώθηση της ταινίας στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξε υποδειγματική, με τον τίτλο "Monika, the Story of A Bad Girl!" και τα αισθησιακά ενσταντανέ που κυκλοφόρησαν στις αμερικάνικες αφίσες να αφήνουν μια προκλητική υπόσχεση να πλανιέται στον αέρα. Η υποδοχή στην Ευρώπη, πάντως, δεν ήταν λιγότερο ενθουσιώδης. Φρόντισε ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ για αυτό, εξάλλου, αποθεώνοντας την ταινία και χαρακτηρίζοντας το πλάνο στο οποίο η πρωταγωνίστρια Harriet Andersson κατεδαφίζει τον τέταρτο τοίχο και εκτοξεύει ένα ηδυπαθές, αυθάδικο και παραπονεμένο βλέμμα στο κοινό «μία από τις πιο θλιμμένες στιγμές στην ιστορία του σινεμά.»