Art Echoes

Σύμφωνα με τον ορισμό, απειλούμενο ονομάζεται κάθε είδος ζωντανού οργανισμού το οποίο απειλείται με εξαφάνιση στο άμεσο μέλλον. Και η τέχνη, σε κάθε μορφή της, είναι ζωντανός οργανισμός. Κι ο ζωντανός αυτός οργανισμός απειλείται με εξαφάνιση, όπως και κάθε άλλος, από την ανθρώπινη παρέμβαση. Το ένα μετά το άλλο ραδιόφωνα ανά την υφήλιο αποσύρουν/εξαφανίζουν από το database τους τα τραγούδια του Michael Jackson, με αιτία κι αφορμή το ντοκιμαντέρ του HBO και του Channel 4 που κυκλοφόρησε εσχάτως. Θλιβερή ιστορία, γνωστή από τα late 90's, με πλήθος κίτρινων και μη δημοσιευμάτων να την περιγράφουν τότε, με δικαστήρια, με αθωωτικές αποφάσεις, με ρεπορτάζ, με συνεντεύξεις, με, με, με.

«Εδώ που ανταμωθήκαμε, χάρο δεν λογαριάζω/ κι αν θέλει ας έρθει να με βρει, μα εγώ δεν τον φοβάμαι». Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε την τελευταία του δημόσια ομιλία ο καθηγητής και φιλόσοφος Δημήτρης Λιαντίνης, λίγες μέρες πριν από τη φυγή του. Με αυτό το κατάφωτο δημοτικό τραγούδι, το ολάνθιστο και ρωμαλέο λιανοτράγουδο, υποδέχτηκακι εγώ φέτος την αλλαγή του χρόνου, μοιράζοντάς το σε φίλους και γνωστούς με την ξέχειλη συγκίνηση μιας κοινωνούμενης «αλήθειας»· σαν να πρόκειται για τον υπέρτατο οδηγητικό κανόνα της ζωής. Κι είναι στ’ αλήθεια, αν και χιμαιρικό στον πυρήνα του, ένα υπέρλαμπρο ποίημα φωτός κι ανδρείας, που θα αρκούσε από μόνο του για να ξεδιπλωθούν επάνω του τόμοι και τόμοι φιλοσοφίας. Μαζί του σας καλωσορίζω λοιπόν στο 2019 και στο «Ερεβοκτόνο Ρόδι».

Το σημερινό κείμενο του «Ερεβοκτόνου Ροδιού» δεν χωράει πολλά πολλά. Περιττεύουν οι βαθυστόχαστες αναλύσεις κι οι ερμηνείες τις οριακές εκείνες στιγμές που πρέπει να πράξεις και να δράσεις. Ένιωσα όμως μια βαθιά ανάγκη, να αντιμετωπίσω τη στυγερή δολοφονία μιας γυναίκας και μαζί τις βαθιές και σηπτικές κοινωνικές προεκτάσεις της, προτάσσοντας το μοναδικό αντίδοτο που ξέρω για τον σεξισμό, τη μισαλλοδοξία και τις τρομαχτικές διακρίσεις· την Τέχνη και το Λόγο! Το σημερινό κείμενο του «Ερεβοκτόνου Ροδιού» είναι βασικότερα μια κατάθεση απέναντι στο φόβο. Ένας υπεράνθρωπος ύμνος και ταυτόχρονα ένα κάλεσμα. “Lilja 4-ever” τ’ όνομά του.

Δεν θύμιζε τόσο σχολείο, όσο κατασκήνωση ή εκδρομή. Θες οι πράσινες σκηνές που ήταν τοποθετημένες γύρω-τριγύρω; Θες τα δέντρα και ο καθαρός αέρας που μπορούσες να αναπνεύσεις πάνω στο βουνό; Θες ίσως οι μελωδίες και τα τραγούδια των παιδιών που ακούγονταν μαζί με το θρόισμα των φύλλων και τη συνοδεία των τζιτζικιών; Όλα θύμιζαν κάτι από διακοπές ή σχολική εκδρομή. Και πράγματι, ήταν κάπως έτσι.

Ήθελα, που λέτε,τις πρώτες γραμμές αυτής της στήλης, να τις αφιερώσω σε μια αλήθεια πανανθρώπινη και νομοτελειακή· γιατί, ποιος ο σκοπός της τέχνης, αν όχι να αναλύσει όψεις του ανθρώπου; Να σκιαγραφήσει την αδυσώπητη πραγματικότητα, μέσα από διαφορετικά βέβαια κάθε εποχή πρίσματα και μανιέρες;

Μετά από τρία πετυχημένα φεστιβάλ και έχοντας εξοπλιστεί με την εμπειρία που απέκτησε σε αυτά, στις 7, 8 και 9 Ιουλίου ο σύλλογος Α.Τ.ΟΜΑ σας προσκαλεί στον Αναγκαστικό Συνεταιρισμό ΜΑΡΚΟ, στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας, όπου για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά θα διεξαχθεί ένα Πολιτιστικό Φεστιβάλ, με ιδιαίτερο χρώμα, διαφοροποιημένο από τα συνηθισμένα του είδους, που συνδυάζει ποικίλα καλλιτεχνικά δρώμενα, με στόχο να καλύψει διαφορετικά είδη τεχνών και να ψυχαγωγήσει κάθε πιθανή ομάδα θεατών και παρευρισκομένων.

Στο παρελθόν οι κυρίαρχες τάξεις αξιοποιούσαν την τέχνη ως μέσο αυτοαναπαράστασής τους. Η ριζική αλλαγή της χρήσης της πολιτιστικής κληρονομιάς ως κοινού αγαθού, συνδέθηκε με τις συνταγματικές αξίες. Σήμερα, εκμεταλλευόμενο την απόσυρση του κράτους από το πεδίο του πολιτισμού, το πολιτικo-επιχειρηματικό πλέγμα δείχνει να αμφισβητεί την παιδαγωγική λειτουργία των μνημείων. Πολιτιστικά αγαθά συντηρούνται πλέον με ιδιωτικές χορηγίες, με αντάλλαγμα τη χρήση τους ως φαντασμαγορικά σκηνικά πολυτελών γευμάτων ή επιδείξεων μόδας. Προϊόντα της υψηλής ραπτικής «συνδιαλέγονται» παιγνιωδώς με έργα τέχνης, στον απόηχο ενός ανιαρού δημόσιου λόγου περί πολιτιστικών αξιών, εμποτισμένου με τον αγοραίο κυνισμό του μάρκετινγκ. 

Η φύση μάς προσφέρει απλόχερα τα πιο μαγευτικά και ειδυλλιακά τοπία: πεντακάθαρες θάλασσες, πυκνά δάση, πολύχρωμους κοραλλιογενείς υφάλους, γοητευτικά μέρη που κόβουν την ανάσα, μέρη για κάθε γούστο και κάθε διάθεση. Κι όμως, ο άνθρωπος επιλέγει να εκδικείται τη φύση, μολύνοντάς την ή απλώς αδιαφορώντας για τις καταστρεπτικές συνέπειες που έχει η παρέμβασή του στο περιβάλλον.

«Κι αν ξέρω, εγώ, ένα λουλούδι μοναδικό στον κόσμο, που δεν βρίσκεται αλλού πουθενά, παρά μόνο στον πλανήτη μου, και που μπορεί ένα αρνάκι να το εξοντώσει με μια δαγκωματιά, έτσι δα, ένα πρωί, χωρίς να καταλαβαίνει τί κάνει, αυτό δεν είναι σπουδαίο, δηλαδή;» «Το λουλούδι που αγαπάς δεν κινδυνεύει… Θα του ζωγραφίσω ένα φίμωτρο του αρνιού σου. Θα σου ζωγραφίσω μια πανοπλία για το λουλούδι σου… Θα…» «Δεν ήξερα πια τί να πω. Αισθανόμουν πολύ αδέξιος. Δεν ήξερα πώς να τον βρω, πού να τον προφτάσω… Είναι τόσο μυστήριος τόπος, η χώρα των δακρύων». («Ο Μικρός Πρίγκιπας»)

Στην πρώτη του μεγάλη έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο διάσημος Νεοϋορκέζος καλλιτέχνης και σχεδιαστής παιχνιδιών Brian Donnelly, γνωστός και ως KAWS, μας παρουσιάζει μία σειρά από pop art έργα τεραστίων διαστάσεων, εμπνευσμένα από χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων, στους καταπράσινους λόφους του Γιορκσάιρ. Ο Donnelly σπούδασε εικονογράφηση στη σχολή εικαστικών τεχνών του Μανχάταν τη δεκαετία του 1990, ενώ παράλληλα ασχολούνταν με το γκράφιτι, διακοσμώντας αρκετές τοπικές εμπορικές αμαξοστοιχίες. Η ενασχόληση αυτή εδραίωσε τη φήμη του από την επαρχία μέχρι τα μεγάλα αστικά κέντρα. Τα αστραφτερά και τεράστια σαν μπαλόνια εκθέματα του KAWS θα φιλοξενηθούν στο πάρκο γλυπτικής του Γιορκσάιρ από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούνιο.