Βιβλιοσκόπιο

Αν είσαι άνθρωπος κι έχεις μυαλό, τότε πιθανόν να σου αρέσει να το χρησιμοποιείς κιόλας. Κι αν σου αρέσει να χρησιμοποιείς το μυαλό σου, τότε τρελαίνεσαι για εκείνες τις στιγμές αποκάλυψης, όταν τα μαλλιά σου σηκώνονται προς τα πίσω και ψιθυρίζεις «Whoa» όπως ο Keanu Reeves στο “Matrix”, όταν μαθαίνει κουνγκ φου από ένα φλασάκι που έχει στο λαιμό του.

Ελάχιστα πράγματα στη δημιουργική κουλτούρα είναι πιο συναρπαστικά από την ερμηνεία ενός αγαπημένου λογοτεχνικού έργου από έναν ζωγράφο. Γιατί δεν μπορούν παρά να είναι τίποτα λιγότερο, από μαγευτικές αναπαραστάσεις που παντρεύουν με μοναδικό τρόπο την τέχνη της ζωγραφικής με μεγάλα λογοτεχνικά έργα.

Με μεγάλη μου χαρά και τιμή, η πρώτη μου «δημοσιογραφική» συμμετοχή σε παρουσίαση βιβλίου έτυχε να είναι για το καινούργιο μυθιστόρημα της Βικτώρια Χίσλοπ, «H Ανατολή», που έλαβε χώρα στο βιβλιοπωλείο Κωνσταντινίδης, στο πλαίσιο των εορτασμών των 60 χρόνων ζωής του καταστήματος στο κέντρο της Θεσσαλονίκης που η συγγραφέας τόσο αγαπάει. Μου δόθηκε η ευκαιρία να συνομιλήσω μαζί της στην εκδήλωση που συμμετείχαν τα περιοδικά Close Up, ThinkFree και το Artcore καθώς και η Ελληνίδα συγγραφέας Σοφία Βόικου και να διαπιστώσω ιδίοις όμμασι πόσο πολύ αγαπάει τα βιβλία, τη συγγραφή, την Τέχνη και την Ελλάδα, καθώς και πόσο φιλική, επικοινωνιακή και πρόσχαρη προσωπικότητα είναι. 

Ο Τζον Τσίβερ γεννήθηκε στο Ουόλστοουν της Μασαχουσέτης στις 27/5/1912. Παρότι οι ρίζες του γενεαλογικού του δένδρου φτάνουν στους πρώτους αποικιοκράτες της Μασαχουσέτης, η οικογένεια Τσίβερ δεν αποτελεί παράδειγμα εύπορης πουριτανικής οικογένειας. Με το ξέσπασμα του κραχ των Kreuger and Toll to 1932, ο πατέρας του Τσίβερ, Φρέντερικ, χάνει και το τελευταίο περιουσιακό του στοιχείο, τη βικτωριανή πατρική κατοικία στην οδό Winthrop. Την ίδια χρονιά, ο Τζον και ο αδερφός του μετακομίζουν στη Βοστώνη. Το 1935 δημοσιεύεται το πρώτο διήγημα του Τσίβερ «Buffalo» από το περιοδικό The New Yorker. To 1964 δημοσιεύεται το διήγημα για το οποίο ο Τσίβερ έχει λάβει και τη μεγαλύτερη μνεία, «The Swimmer», το οποίο μεταφέρεται και στη μεγάλη οθόνη το 1966 με πρωταγωνιστή τον Μπαρτ Λάνκαστερ. Παράλληλα με την νεοαποκτηθείσα αναγνώρισή του από το αμερικανικό κοινό ως διηγηματογράφος, ο Τσίβερ βρίσκεται αντιμέτωπος με τους προσωπικούς του δαίμονες: τον αλκοολισμό και την αμφισεξουαλικότητά του. 

Ο Αλμπέρτο Μοράβια εξέδωσε το 1929, σε ηλικία μόλις 22 ετών, το πρώτο του μυθιστόρημα, με τον τίτλο «Οι αδιάφοροι» (“Gli Indifferenti”), το οποίο προσγειώθηκε σαν φλεγόμενος μετεωρίτης στον κόσμο της λογοτεχνίας. Μέσα από μία πρωτοφανή αποθέωση από τους κριτικούς της εποχής, «Οι αδιάφοροι» χαιρετίστηκαν ως μία στροφή ανανέωσης και μοντερνισμού ως προς τη δομή και το ύφος του σύγχρονου μυθιστορήματος. Για την ακρίβεια, πέρα από ανανεωτικό ή ριζοσπαστικό, το συγγραφικό ντεμπούτο του Μοράβια υπήρξε ταυτόχρονα προάγγελος νέων τάσεων που δεν είχαν ακόμη σχηματοποιηθεί, αλλά και άξιος κληρονόμος παλαιών διδαχών. 

Το θέμα μας είναι τα χιουμοριστικά βιβλία. Μοιάζει περίεργο, αλλά τα συγκεκριμένα βιβλία είναι κάτι σαν είδος προς εξαφάνιση. Ενώ κυκλοφορούν χιλιάδες νέοι τίτλοι, ελάχιστα έργα στο σύνολο γράφονται με κωμική διάθεση. Ίσως η αφορμή για τη συγγραφή να βρίσκεται στον πόνο και όχι στη χαρά. Ίσως η οπτική μας να έχει εθιστεί σε υποθέσεις μυστηρίου, βίας και σεξ. Ποιος ξέρει; Μερικές φορές σκέφτομαι όμως ότι το γέλιο φοβίζει τους πάντες. Τους σοβαροφανείς δηλαδή που διοικούν τον κόσμο. Πολιτικοί, τραπεζίτες, «δυσκοίλιοι» διανοούμενοι και θρησκευτικοί ηγέτες αντιμετωπίζουν το γέλιο σαν ένα είδος ταμπού. Αν σκεφτούμε ότι ολόκληρη η Αγία Γραφή δεν έχει ένα κωμικό περιστατικό, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι και οι θεοί φοβούνται το γέλιο! Και όταν φοβούνται οι θεοί κάτι, οι άνθρωποι το τρέμουν.

Tι είναι η κλασσική λογοτεχνία; Πού να την εντάξω, πώς να της φερθώ, σε ποιον ορισμό να την χωρέσω έτσι «τεράστια» που είναι;

Σαν σήμερα, πριν από 17 χρόνια απεβίωσε ο μεγάλος αμερικάνος ποιητής της Μπιτ γενιάς, Άλεν Γκίνσμπεργκ.

«Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου διαλυμένα από την τρέλα / λιμασμένα, υστερικά, γυμνά / να σέρνονται στους νέγρικους δρόμους την αυγή γυρεύοντας μία λυσσασμένη δόση […] φτωχοί, κουρελιασμένοι, με κούφια μάτια και φτιαγμένοι / στάθηκαν καπνίζοντας στο υπερφυσικό σκοτάδι σαράβαλων διαμερισμάτων / αιωρούμενοι πάνω από τις κορυφές των πόλεων […] που διπλώθηκαν ξεντυμένοι από τον φόβο σε αξύριστα δωμάτια / καίγοντας τα λεφτά τους σε κάλαθους αχρήστων / και ακούγοντας τον Τρόμο μέσα από τον τοίχο [..] με την απόλυτη καρδιά του ποιήματος της ζωής πετσοκομμένη από τα κορμιά τους / τροφή που σε βγάζει για χίλια χρόνια…»

Δείτε την παρακάτω φωτογραφία και προσπαθήστε να μαντέψετε πού τραβήχτηκε.