Λόγος + Τέχνη

Την αδικαιολόγητη αγανάκτηση, που πυροδοτεί διαχρονικά και αδιακρίτως το σούρσιμο καταπονημένων ποδιών στο κατώφλι της χώρας μας αποπειράται να στηλιτεύσει ο Παναγιώτης Περιβολάρης στο βιβλίο του, καταγράφοντας τις Ιστορίες Μεταναστών. Προκειμένου να το πετύχει, πρώτα θα αποσυναρμολογήσει τις δαιμονοποιημένα αόριστες έννοιες των «μεταναστών» ή «προσφύγων », που τσουβαλιάζουν ανθρώπους κάτω από μιαν είδηση στα τάμπλοιντς, απωθώντας την εξαχρείωση που συνεπάγεται μιαν υπαγωγή ωσάν βίαιο στρίμωγμα κάτω από έναν απρόσωπο όρο.

Είναι μία ανάμνηση. Το «Ένα άλλο Μπρούκλιν» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις τον Οκτώβριο του 2019 είναι το πρωτόλειο της ενήλικης μυθιστοριογραφίας της Jacqueline Woodson (καθώς μέχρι πρότινος ήταν ταγμένη στη διακεκριμένη εφηβική λογοτεχνία). Συνιστά έναν μακρόσυρτο ποιητικό αίνο στη νιότη και στην παρέα.

Ένα βιβλίο για τη βία, ένα βιβλίο για την ηθική αποκαθήλωση του κράτους, ένα βιβλίο καταγγελία, ένα βιβλίο με πικρή αλήθεια που επιβάλλει στον αναγνώστη μια σκληρή συνάντηση με το παρελθόν και την ιστορία της Ελλάδας. Το βιβλίου του Χρόνη Μίσσιου είναι συγκλονιστικό, είναι αληθινό, είναι τρομακτικό. Ένα τεκμήριο για την ιστορία και μια κραυγή για τον άνθρωπο.

Πολλές φορές το σκοτάδι που κρύβεται μέσα σε ένα άρρωστο μυαλό είναι πολύ πιο τρομακτικό από τα τέρατα που βρίσκονται το βράδυ κάτω από το κρεβάτι μας.

Το βιβλίο του Graham Greene «Ο ανθρώπινος παράγοντας» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη) είναι ένα κατασκοπευτικό μυθιστόρημα που διαβάζεται γρήγορα και ταξιδεύει τον αναγνώστη στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, θέτοντας ταυτόχρονα σε πρώτο πλάνο τα ηθικά διλήμματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι όταν η δράση τους τους φέρνει αντιμέτωπους με καυτές πολιτικές υποθέσεις, ειδικά σε μια περίοδο πόλωσης και εντάσεων.

Διαβάζοντας κανείς τον τίτλο αναρωτιέται, γιατί να ασχοληθεί ένας νέος συγγραφέας με τη σχέση πατέρα-γιου, όταν έχουν ήδη ειπωθεί τόσο πολλά επί του θέματος, τόσο στη λογοτεχνία όσο και στην τέχνη εν γένει. Γιατί αυτή η θεματική επανέρχεται; Γιατί οι λογοτέχνες συνήθως είναι άνδρες και αστοί. Γιατί στη σημερινή κοινωνία η πρόσβαση στην μόρφωση, άρα και στη δυνατότητα να ξεδιπλωθεί κανείς ως συγγραφέας, έχει κριτήρια ταξικά και έμφυλα. Σε αυτήν την κοινωνία όμως αντιστέκεται ευθέως ο Edouard Louis με το συγγραφικό του έργο, ουρλιάζοντας για ό,τι οι κανόνες αισθητικής θέλουν ανείπωτο. Γι’ αυτό και η δική του συμβολή στην λογοτεχνική προσέγγιση της σχέσης πατέρα-γιου είναι μείζονος σημασίας. Γι’ αυτό και το «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» αποτελεί απαραίτητο κεφάλαιο σε ό,τι θέλουμε να αποκαλούμε σύγχρονη λογοτεχνία.

Το μυθιστόρημα «Οι 7 θάνατοι της Έβελιν Χάρντκαστλ» φέρει την υπογραφή του Stuart Turton και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση του Θοδωρή Τσαπακίδη. Πρόκειται για ένα αριστοτεχνικά δομημένο έργο που μας κόβει την ανάσα από τις πρώτες σελίδες, ένα βιβλίο που κέρδισε το λογοτεχνικό βραβείο Costa το 2018.

«Το φθινόπωρο» του Luca Ricci είναι ένα όμορφο, θλιβερό ανάγνωσμα που ισορροπεί ανάμεσα στο ρεαλισμό και το σουρεαλισμό, που μας θυμίζει ότι μερικές φορές οι ερωτικές χίμαιρες λήγουν άδοξα και γνωρίζουν την πτώση σαν τα φθινοπωρινά φύλλα.

Τα τελευταία χρόνια, αν μη τι άλλο, θα μπορούσαμε να πούμε πως στην Ελλάδα υπάρχει ένα έντονο εκδοτικό ενδιαφέρον για το συγγραφικό έργο του σπουδαίου James Baldwin. Με πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό του μυθιστορήματος «Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει» (Πόλις), αλλά και με άλλα δύο βιβλία του ιδίου, «Το κουαρτέτο του Χάρλεμ» (Πόλις) και «Δεν είμαι ο νέγρος σου» (Πόλις), η εντόπια εκδοτική παραγωγή έφερε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό έναν πρωτοπόρο συγγραφέα του περασμένου αιώνα, ο οποίος συνδέθηκε -και όχι άδικα- με τα κινήματα διεκδίκησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις ΗΠΑ, χάρη στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έδειξε για τις ομάδες εκείνες, όπως για παράδειγμα τους Μαύρους, οι οποίες πλήττονταν περισσότερο από τις συστημικές δυνάμεις του ρατσισμού, ή οι εμπειρίες των οποίων είχαν περιθωριοποιηθεί και δεν γίνονταν αναγνωρίσιμες και σεβαστές.

Το βιβλίο «Το αλάτι της ζωής» φέρει την υπογραφή της φημισμένης ανθρωπολόγου Françoise Héritier και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέλευθος, σε μετάφραση της Έφης Κορομηλά. Το 2012 τιμήθηκε με το βραβείο του πιο αισιόδοξου βιβλίου της χρονιάς στη Γαλλία.