Το «Κάποτε στη Σαλονίκη» είναι το πρώτο ιστορικό μυθιστόρημα με την υπογραφή της Μεταξίας Κράλλη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, η πρώτη φορά που η συγγραφέας αποφασίζει να καταπιαστεί με ιστορικά γεγονότα που στο μυθιστόρημά της εξυφαίνουν το αφηγηματικό τοπίο στο οποίο διαδραματίζονται οι ζωές των ηρώων της. Η Χριστίνα, ο Αλμπέρτο, ο Μπενίκο και η Νινόν είναι οι τέσσερις πρωταγωνιστές της ιστορίας, τέσσερις νέοι άνθρωποι που τυχαίνει να μεγαλώσουν, να συναντηθούν, να ερωτευθούν στη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου, σε μία πόλη όπου προσπαθούν να συνυπάρξουν εβραίοι, πρόσφυγες και ντόπιοι χριστιανοί, και να βρεθούν στη δίνη του Β΄Π.Π., όπου ξεκληρίστηκε περίπου το 96% της εβραϊκής κοινότητας της πόλης, που πριν το 1940 αριθμούσε περίπου 50.000 άτομα. Μιλήσαμε με τη Μεταξία Κράλλη για το «Κάποτε στη Σαλονίκη», για «ένα βιβλίο για μία πόλη, δύο κοινότητες και τους ανθρώπους που βρίσκονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και την Ιστορία».
Λόγος + Τέχνη
Η Αφροδίτη Κατσιά και η Αλεξία Τζιώγα προτείνουν από πέντε βιβλία για να έχετε την καλύτερη συντροφιά δίπλα στο κύμα.
Το Ινστιτούτο Ουόμπας βρίσκεται στη Νότια Ιντιάνα και είναι διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο ερευνητικό κέντρο. Εκεί, φιλοξενούνται παιδιά ηλικίας από έξι μηνών έως πέντε ετών, και μελετώνται οι γλωσσολογικές τους ικανότητες. Και εκεί, στο γραφείο της ιδιοφυΐας του ινστιτούτου, ανακαλύπτεται ένα πτώμα, κι εδώ αρχίζει η ιστορία μας.
Σαν σήμερα, στις 21 Ιουνίου του 1905, γεννιέται στο Παρίσι ο φιλόσοφος, λογοτέχνης, κριτικός και πολιτικός ακτιβιστής Jean-Paul Sartre. Ο πιο δημοφιλής και αναγνωρισμένος -και κατά τη διάρκεια της ζωής του- φιλόσοφος, υπήρξε ο πιο γνωστός εκπρόσωπος του υπαρξισμού και της φαινομενολογίας και ξεχώρισε για την επαναστατική του στάση απέναντι σε κάθε μορφής εξουσία. Αντικομφορμιστής και πολιτικός υποστηρικτής του μαρξισμού, μίλησε για την απόλυτη ελευθερία του ατόμου, που όπως πίστευε δεν είναι τίποτε άλλο από τις επιλογές του, και υποστήριξε με πάθος το γκρέμισμα των μεγαλοαστικών και ρηχών αξιών που καταδικάζουν τους ανθρώπους σε μια λίγο-πολύ προκαθορισμένη ζωή. Σχήμα οξύμωρο το ότι ενώ αντιμαχόταν τις αξίες της μπουρζουαζίας, ο ίδιος γεννήθηκε και ανδρώθηκε σε ένα καθαρά μεγαλοαστικό περιβάλλον.
Ο Κολομβιανός συγγραφέας Santiago Gamboa, δύο χρόνια μετά το τέλος της οκταετούς θητείας (2002-2010) του ακροδεξιού προέδρου Álvaro Uribe Vélez στη γενέθλια χώρα του, κυκλοφόρησε το 2012 τις «Νυχτερινές Ικεσίες». Το μυθιστόρημα, με κεντρικό αφηγηματικό του άξονα μία «ιστορία αγάπης» ανάμεσα σε δύο αδέλφια, ξετυλίγει ξανά το κουβάρι αυτής της περιόδου, χρωματίζοντάς την με τις πιο σκοτεινές αποχρώσεις. Το μυθιστόρημα μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε φέτος στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις, και εμείς είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με τον συγγραφέα για τις «Νυχτερινές ικεσίες» και τους ήρωές του, τη λατινοαμερικανική λογοτεχνική παράδοση και τον Márquez, την πολιτική και τη σημερινή εικόνα της Κολομβίας.
Επιστήμη, τέχνη, πολιτική, έρωτας. Ο Φάνης Παπαγεωργίου αναζητά μια συνεκτική ενότητα και η ποίηση γίνεται το έδαφος, ο χώρος στον οποίο καταθέτει τις σκέψεις, τις αγωνίες, τις βεβαιότητες και αβεβαιότητές του. Αφορμή για τη συζήτησή μας ήταν η «Θάλασσα με τα 150 επίπεδα», η δεύτερη ποιητική του συλλογή μετά το «Πλυντήριο Άστρων» (2013, εκδ. Λογότεχνον) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκούτσι. Μια συλλογή πλούσια και γενναιόδωρη σε ιδέες και συναισθήματα, αναπόφευκτα θα δρομολογούσε μια αναλόγως πλούσια κουβέντα. Στην ποίησή του και στον λόγο του, ο Φάνης Παπαγεωργίου επιχειρεί να προσεγγίσει την πραγματικότητα αφού πρώτα καταδυθεί σε επαρκή βάθη για να βρει τα στερεώματά της. Ακόμα και αν αυτά τα βάθη έχουν 150 (ή και παραπάνω) επίπεδα, ο Φάνης τάσσεται αισιόδοξος για τη δυνατότητα της γενιάς μας να διασχίσει την (τρικυμισμένη) θάλασσα της εποχής…
Στο δεύτερο βιβλίο του Αμερικανού Antony Marra, που έγραψε επίσης τον «Αστερισμό ζωτικών φαινομένων», η μυθοπλασία διαγράφει έναν τέλειο κύκλο. Η ιστορία ξεκινά με έναν μοναχικό Ρώσο σε ένα ημιτελές τούνελ στο Λένινγκραντ: είναι ο λογοκριτής του σοβιετικού καθεστώτος που αποστολή του είναι να «σβήνει» από τις φωτογραφίες όσους «προδίδουν» το σοβιετικό ιδεώδες. Και η ιστορία τελειώνει επίσης με έναν μοναχικό Ρώσο σε ένα διαστημικό σκάφος κάπου στο μέλλον να ακούει μια κασέτα, απομεινάρι του μακρινού παρελθόντος, καθώς ταξιδεύει πέρα από το ηλιακό σύστημα.
«Υπάρχουν δύο μορφές συμπόνιας. Η μία εκ των δύο, η συναισθηματική, παραπέμπει στην αγωνία της καρδιάς να απαλλαγεί όσο πιο γρήγορα γίνεται από την επίμονη συγκίνηση που την πνίγει μπρος στον πόνο του άλλου. Είναι δηλαδή ένας τρόπος άμυνας της καρδιάς να αλαφρώσει από τα ξένα βάσανα. Η άλλη της όψη είναι η δημιουργική συμπόνια, που ξέρει τι θέλει και διακρίνεται για την επιμονή της να φτάσει στο απόγειο της ανθρώπινης δύναμης». Stefan Zweig
«Είμαι πια πεπεισμένη ότι η γνώση της κοινής μνήμης, της κοινής ρίζας, μπορεί να μας οδηγήσει στην αυτογνωσία που, με τη σειρά της, μας βοηθά να απελευθερωθούμε από φόβους και ατελέσφορες μνησικακίες. Μ’ άλλα λόγια, να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι για τους εαυτούς μας, τους δικούς μας, τη χώρα μας». Αυτά είναι τα λόγια της Αλίζας, της ηρωίδας της Έλενας Χουζούρη στο μυθιστόρημά της «Ο θείος Αβραάμ μένει πάντα εδώ»· μίας κοπέλας που μένει στο Ισραήλ, σπουδάζει Ιστορία και ανήκει στην τρίτη γενιά των Εβραίων του Ολοκαυτώματος. Η Αλίζα, μετά τον θάνατο της πολυαγαπημένης Θεσσαλονικιάς γιαγιάς της Λούνας, θα ανακαλύψει τρεις φωτογραφίες και ένα χειρόγραφο με τις χρονολογίες 1931, 1939, 1941-1944, και θα αποφασίσει να επισκεφθεί τη Θεσσαλονίκη για να ανακαλύψει το κρυφό παρελθόν της οικογένειάς της, χρησιμοποιώντας ως αφορμή τη μεταπτυχιακή της εργασία με θέμα τη ζωή και το έργο του Αβραάμ Μπεναρόγια.
Συγγραφέας εν διωγμώ/ μυθιστόρημα εν κρυπτώ: η συνθήκη του κειμένου.