Τί ξέρουμε ότι παράγει η Σκανδιναβία; Ψάρια, προϊόντα τηλεπικοινωνιών, έπιπλα που συναρμολογείς μόνος σου, φθηνά αλλά όμορφα ρούχα… Ε λοιπόν, σε αυτήν τη λίστα θα ήταν λάθος να μην προσθέσουμε και τις εκδόσεις αστυνομικών μυθιστορημάτων. Πέρα μάλιστα από τα παλαιότερα και κραταιά ονόματα συγγραφέων, όπως ο Jo Nesbø, ο Stieg Larsson και η Camilla Läckberg με μεγάλες πωλήσεις και φανατικούς θαυμαστές σε όλον τον κόσμο, η σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία ενισχύεται συνεχώς με νέο αίμα κι ο Νορβηγός Samuel Bjørk είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της ανανέωσης.
Λόγος + Τέχνη
"Aυτό που μας βοηθάει να βρούμε τον εαυτό μας...αυτό που μας βοηθάει να τον χάσουμε" - Thomas Merton
Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους –και στη χώρα μας- πολλά εκλαϊκευτικά βιβλία φιλοσοφίας και ιστορίας της φιλοσοφίας. Φαίνεται πως έχει δημιουργηθεί ένα κοινό που διψά για εύπεπτη παρουσίαση θεωριών και στοχασμών, ειδικά αν συντροφεύουν την καλοκαιρινή ραστώνη στην παραλία. Η ποιότητα και η έκταση αυτών των αναγνωσμάτων ποικίλουν, συνήθως όμως πρόκειται για εύληπτες εισαγωγές που μπορούν να μεταφερθούν με ευκολία σε μια τσάντα ή ένα σακίδιο. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν ακόμη δύο, η «Σύντομη ιστορία της δυτικής σκέψης» του Stephen Trombley και «Η ωραιότερη ιστορία της φιλοσοφίας» του Luc Ferry, που θα μας απασχολήσουν εδώ.
Άραγε, αν μπορούσαμε να εισχωρήσουμε στο μυαλό ενός παρανοϊκού δολοφόνου, αν μπορούσαμε να χαθούμε στον λαβύρινθο των διεστραμμένων σκέψεών του και να βυθιστούμε στον σκοτεινό ωκεανό της ταραγμένης του ύπαρξης, τι μυστικά θα ανακαλύπταμε;
Ποια είναι τελικά η κα Elena Ferrante (Έλενα Φερράντε); Η συγγραφέας-μυστήριο που έχει συναρπάσει κοινό και βιβλιοκριτικούς σε όλον τον κόσμο ήταν απόλυτα σαφής προς τους Ιταλούς εκδότες της. Δεν ήταν διατεθειμένη να δίνει συνεντεύξεις (και όντως, έχει δώσει ελάχιστες, γραπτώς και μέσω των ίδιων των εκδοτών της) ούτε να ποζάρει για φωτογραφίες, ούτε να συμμετέχει σε προωθητικές ενέργειες για τα βιβλία της. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν την έχει δει κι όσο οι φήμες φουντώνουν όλο και περισσότερο (είναι όντως γυναίκα; μήπως πρόκειται για συγγραφικό δίδυμο ή ομάδα συγγραφέων; πρόκειται για γνωστή ακαδημαϊκό;) η ίδια φαίνεται αποφασισμένη να παραμείνει στη σκιά του λογοτεχνικού της ψευδώνυμου και να αφήσει τα βιβλία της μόνο να «μιλάνε» εκ μέρους της.
Στα χέρια μου, το καινούριο μυθιστόρημα του Jonathan Coe με τον τίτλο «Αριθμός 11», το sequel του «Τι Ωραίο Πλιάτσικο!», διχοτομήθηκε σαν αμοιβάδα και κάπως έτσι, καθ’ όλη την ανάγνωσή του είχα την αίσθηση πως διάβαζα δύο βιβλία. Το ένα ήταν πράγματι οι λέξεις που τύπωσε πάνω στο χαρτί ο τρομερός αυτός Εγγλέζος συγγραφέας και το δεύτερο ήταν ένα υποδόριο, σκοτεινό, σιγοψιθυριστό ανάγνωσμα που παραμόνευε στο βάθος και ξετύλιγε ζοφερές ιστορίες, πότε αληθινές και πότε φανταστικές, μα πάντα το ίδιο βαρυσήμαντες και γεμάτες έως σκασμού από μηνύματα και ιδεολογίες.
Σε ηλικία μόλις 24 ετών, ο David Foster Wallace κυκλοφόρησε το «πυραυλοκίνητο ντεμπούτο» του, «Η σκούπα και το σύστημα» και συντάραξε για τα καλά τα νερά της λογοτεχνίας. Πρόκειται για ένα αξιοθαύμαστο έργο –σε κάθε σελίδα αναρωτιόμουνα πώς γίνεται να το έγραψε σε τόσο νεαρή ηλικία- που βρίθει φιλοσοφικών υπαινιγμών και ερωτημάτων που εγείρουν τη σκέψη σου, ένα έργο εξευγενισμένης σάτιρας με πρωταγωνιστές γκροτέσκους χαρακτήρες που προκαλούν το γέλιο σου με τους σουρεαλιστικούς διαλόγους τους. «Η σκούπα και το σύστημα» είναι ένα μυθιστόρημα σπάνιας πολυφωνικής δομής που σκιαγραφεί δεξιοτεχνικά τη νοσηρή κουλτούρα των Ηνωμένων Πολιτειών στη δεκαετία του 1990, ένα πολυποίκιλης σημασίας έργο, όπου ο συγγραφέας μεταστοιχειώνει δυσνόητες έννοιες που πραγματεύονται την ασυνάρτητη πραγματικότητα που ζούμε σε λογοτεχνικό λόγο επιστρατεύοντας την απλή, ανεπιτήδευτη γλώσσα της καθημερινότητας.
Στις 18 Ιουλίου του 1817, η Jane Austen πεθαίνει στο Winchester της Αγγλίας μετά από πολύμηνη επώδυνη αρρώστια. Άσημη, χωρίς ιδιαίτερη οικονομική επιφάνεια και ανύπαντρη θα δυσκολευόταν, ίσως, και η ίδια να πειστεί πως κάποια μέρα θα συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους πιο αγαπητούς και πολυδιαβασμένους μυθιστοριογράφους στην ιστορία της λογοτεχνίας. Στη σύντομη ζωή της (πέθανε 41 ετών) έγραψε σημαντικά έργα (τα πιο γνωστά: «Περηφάνια και Προκατάληψη», «Λογική και Ευαισθησία», «Έμμα») που οι σύγχρονοί της ελάχιστα αναγνώρισαν ή επαίνεσαν, και αν το έκαναν, οι έπαινοι απευθύνονταν σε έναν άγνωστο συγγραφέα, καθώς μέχρι τότε τα έργα της είχαν δημοσιευτεί ανώνυμα. Κυρίαρχο θέμα τους το γυναικείο φύλο, η ζωή της γυναίκας την εποχή εκείνη.
Ο Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχωφ, ο μεγάλος αυτός θεατρικός συγγραφέας και διηγηματογράφος πέθανε σαν σήμερα, στις 15 Ιουλίου του 1904, σε ηλικία μόλις 44 χρόνων. Μια ιστορία, όχι και τόσο γνωστή, που αναφέρεται στα σχολικά του χρόνια, τράβηξε το ενδιαφέρον μας.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι θα συνέβαινε αν διαβάζατε μια ιστορία από δύο διαφορετικές πλευρές; Αν διαβάζατε το πρώτο μέρος μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του ήρωά της και το δεύτερο απλώς σαν ένας παρατηρητής; Πόσο θα ταυτιζόσασταν με την προσωπικότητα του πρωταγωνιστή στην πρώτη περίπτωση και πώς θα βλέπατε τα πράγματα στη δεύτερη;
Η αλήθεια είναι ότι το αναγνωστικό κοινό έχει στρέψει το βλέμμα του στο τελευταίο βιβλίο του Τζόναθαν Κόου, «Αριθμός 11» που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Η αλήθεια είναι, επίσης, ότι έφτασε και στα δικά μου χέρια, μέσα από την ευγενική χορηγία μιας συναδέλφου του πολιτιστικού τμήματος της εφημερίδας και μάλιστα ως προέκδοση του κανονικού βιβλίου, ένα είδος ντραφτ. Τέλος, η αλήθεια είναι ότι είπα «όχι, δεν θα ασχοληθώ μαζί του τώρα», παρά τα όσα θετικά διαβάζω δεξιά και αριστερά, τύπου, «Ένας Κόου βγαλμένος απ' τα παλιά», «ο πιο πολιτικός Κόου των τελευταίων ετών» και άλλα τέτοια.