Λόγος + Τέχνη

Είναι η ιστορία του Σαντιάγο, ενός Κουβανού γέρου ψαρά που μετά από ογδόντα πέντε μέρες άκαρπων προσπαθειών στα ανοιχτά της θάλασσας, πιάνει επιτέλους έναν τεράστιο ξιφία κι ελπίζει πως η τύχη του αλλάζει. Τα πράγματα όμως δεν έρχονται έτσι όπως τα περιμένει. Στη βάση μιας απλοϊκής ιστορίας, ο Hemingway πλέκει μια αριστουργηματική αλληγορία για την ανθρώπινη ύπαρξη και την ανάγκη του ανθρώπου να μάχεται ενάντια σε όλα τα εμπόδια, να επιμένει και να ελπίζει. 

Σε αυτήν την περίεργη και σπαρακτική ιστορία ο Γκρέγκορ Σάμσα, περιοδεύων πωλητής που ζει την αδιέξοδη ζωή του με μόνο στόχο να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά του, ξυπνάει ένα πρωί μεταμορφωμένος σε ανθρώπινου μεγέθους κατσαρίδα. Δεν είναι όνειρο, αυτό γίνεται σαφές από την αρχή, είναι πέρα για πέρα αληθινό. Ο Kafka, στη νουβέλα του αυτή, θέτει μεταξύ άλλων το ερώτημα: ποια είναι η θέση του ατόμου στην κοινωνία, όταν πλέον δεν μπορεί να είναι αποδοτικό και χρήσιμο μέσα σε αυτήν; Πρόκειται για ένα υπέροχο βιβλίο, από αυτά που τα σκέφτεσαι για καιρό αφότου έχεις ολοκληρώσει την ανάγνωσή του. 

Πέρα από την καθαγιασμένη μορφή της Παρθένου Θεοτόκου, η Μαρία είναι μια γυναίκα που επικεντρώνεται στο φριχτό χαμό του παιδιού της και αδιαφορεί για τον ρόλο του στην έκβαση της ανθρώπινης Ιστορίας. Σε ένα μακρύ μονόλογο παρουσιάζει την αγωνία της να το προστατέψει από την έκθεσή του στον κόσμο, την πικρία της για τη δολοφονία του, την αποστροφή της για φίλους και εχθρούς, τώρα που ο γιος της δεν υπάρχει πια. Η Μαρία είναι μια μητέρα που θρηνεί απολύτως ανθρώπινα και δεν υπάρχει τίποτε συγκινητικότερο. Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για το BOOKER το 2013. 

Στο τρελό αλλά τόσο οικείο σύμπαν του Θεσσαλονικιού Σάκη Σερέφα, όλα τα πλάσματα, ακόμα και τα πιο ασήμαντα, δικαιούνται να έχουν φωνή και να αφηγούνται την ιστορία τους. Μια μύγα, ένας σουβλατζής, μια παρατημένη γυναίκα, ένας κουλτουριάρης ταξιτζής, όλοι έχουν τη θέση τους εδώ. Ένα βιβλίο χαρούμενο και συνάμα μελαγχολικό, ευκολοδιάβαστο και δροσερό, που θα το αγαπήσετε.

Από τα πιο πολυδιαβασμένα και πολυσυζητημένα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας, περιλαμβάνει εννιά διηγήματα, των οποίων συνδετικός κρίκος είναι το γκιακ (λέξη αρβανίτικη που σημαίνει αίμα, συγγένεια αλλά και βεντέτα) καθώς επίσης και το γεγονός ότι οι ήρωές τους πολέμησαν στην μικρασιατική εκστρατεία. Γλώσσα απλή και τραχιά, βία υποβόσκουσα ή ωμή, ιστορίες γοητευτικές. Κρατήστε το όνομα του συγγραφέα, θα το ξανακούσετε. 

Μην πτοηθείτε από τον μακροσκελή τίτλο, είναι χαρακτηριστικός του παιγνιώδους ύφους που επιλέγει ο συγγραφέας για να θίξει ακόμη και τα πιο σοβαρά θέματα. Χρησιμοποιώντας μια λέξη για κάθε γράμμα του αλφάβητου μιλάει με χιούμορ, ειρωνεία αλλά και πόνο για οτιδήποτε ανθρώπινο. 

Στη Σοβιετική Ένωση του ’20, ένας χειρουργός και ο βοηθός του πραγματοποιούν ένα πρωτοποριακό ιατρικό πείραμα, μεταμοσχεύοντας σε έναν αδέσποτο σκύλο την υπόφυση και τους όρχεις ενός νεαρού άνδρα. Το πείραμα στέφεται με επιτυχία, αλλά το πλάσμα που δημιουργείται αποκτά σιγά σιγά όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά του δότη. Μια σάτιρα για την απόπειρα του κομμουνιστικού καθεστώτος να δημιουργήσει τον νέο Σοβιετικό Άνθρωπο, το βιβλίο αυτό είναι γλυκόπικρο αλλά απολαυστικό. 

Ανάμεσα στους κορυφαίους γερμανόφωνους συγγραφείς, ο Bernhard μας εισάγει στο σκοτεινό σύμπαν των άτυχων, βασανισμένων ηρώων του, οι οποίοι μέσα από τους παραληρηματικούς μονολόγους τους προσπαθούν να κατευνάσουν τον πόνο και την αγωνία τους, μια αγωνία που έχουν όλα τα ανθρώπινα πλάσματα. Οι ιστορίες του σε στοιχειώνουν και μόλις το τελειώσεις θέλεις να το ξαναδιαβάσεις. 

Μετάφραση: Γιάννης Αγγέλου
Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος
 σελ.144

Το αριστούργημα του Camus για την επικινδυνότητα του να είναι κανείς διαφορετικός, που ο ίδιος συνόψισε με τη φράση: «Στην κοινωνία μας κάθε άνθρωπος που δεν κλαίει στην κηδεία της μητέρας του διατρέχει το ρίσκο να καταδικαστεί σε θάνατο. Ήθελα απλώς να πω ότι ο ήρωας του βιβλίου είναι καταδικασμένος επειδή δεν παίζει το παιχνίδι». Η γραφή είναι απλή, αλλά ουσιαστική και πολυεπίπεδη, must read για κάθε βιβλιόφιλο. 

Σε ένα δυστοπικό μέλλον όπου τα βιβλία είναι απαγορευμένα, ο Γκάι Μόντακ εργάζεται ως πυροδότης, καίει δηλαδή βιβλία όπου αυτά βρεθούν, συνήθως μετά από καταγγελίες πολιτών οι οποίοι απολαμβάνουν τη χαυνωτική αταραξία των κρατικών προγραμμάτων τηλεόρασης. Κάνει τη δουλειά του ευσυνείδητα μέχρι που γνωρίζει κάποιον που τον μυεί στην απόλαυση της ανάγνωσης. Κλασσικό και διεθνώς καταξιωμένο, ένα βιβλίο για τη σημασία της ανάγνωσης, τη λογοκρισία και την επιμονή των ανθρώπων να την προσπερνούν.