Άλλαι Τέχναι

Όπως εκείνος ο μικροαπατεώνας στο φιλμ του Paolo Sorentino «Το χέρι του Θεού» που ξεχώρισε ανάμεσα στις κινηματογραφικές παραγωγές. Αυτός ο τύπος που φαντάζει μικρόκοσμος της πολιτείας, καθρέφτης της, γεμάτος από τα σημάδια και τις πεποιθήσεις της, πληθωρικός, με εκείνη το οξυμένο συναίσθημα μιας προσωπικής δικαιοσύνης, μιας ακατάσχετης ελευθερίας που φθάνει ως τα όρια της ασυδοσίας. Αυτός είναι η Νάπολη, μια ολόκληρη χειρονομία της, το γνήσιο τέκνο της πόλης που πεθαίνει αιώνες τώρα, κρατώντας αμείωτη την ένταση της ζωής που κυοφορεί. Ο τύπος αυτός που δείχνει μια όψη της ζωής μες στην περιπέτεια μιας νύχτας, αυτός και μόνο θα μπορούσε να γράψει ξανά το φιλμ του Sorentino, δίχως να λαθέψει, ξύνοντας όλες εκείνες τις αδιόρατες επιστρώσεις που κομίζουν το επίκαιρο και το πρόσκαιρο. Η δική του Νάπολη, η θάλασσά της, ο ηφαιστειώδης ορίζοντας και η νιότη που όλα τα σαρώνει είναι η Νάπολη.

Όμως είναι ακόμη ο νεαρός Fabian που μες στο μεταφυσικό ξημέρωμα σκηνοθετεί την ζωή. Μες στα νερά, κάτω από την παραμόρφωση του καιρού, ο μικρός Αργοναύτης του Sorentino που δεν βιάζεται να μεγαλώσει, γυρεύει την απάντηση στο αίνιγμά του. Η σφίγγα που τον ρωτά δεν είναι άλλη από το παλλόμενο τέρας της Νάπολης, ένα μείγμα από πατίνα του χρόνου και ηρωική μελαγχολία. Η Νάπολη που γνωρίζει τον χρησμό, που συστρατεύεται κάτω από το χέρι του Θεού της σε έναν ανεπανάληπτο, ποδοσφαιρικό τελικό. Που ακολουθεί σε λιτανεία τον Diegito στην αγκαλιά της Παρθένου, σε μια άλλη εκδοχή της πίστης που αποτέλεσε τον ύστατο φόρο αυτής της παλιάς πολιτείας στο πεδίο του νεωτερισμού. Μια ολόκληρη τομή στην ιστορία της πόλης, η πηγή από όπου αναβλύζει η περηφάνια της συγκεντρώνεται στην είσοδο του μικρόσωμου μάγου, ενός άλλου μικρού μοναχού σαν εκείνον που αινιγματικά παραδίδει την προσευχή στην θεσπέσια, ταραγμένη ομορφιά της Luisa Ranieri. Μια Νάπολη και εκείνη, σε μια θερινή ενατένιση, καθώς η ομορφιά περνά από πάνω της και ρίχνεται στον γκρεμό. Μια Νάπολη, πίσω από το παράθυρό της, χαμένη στα πάθη της ψυχής της η πανέμορφη πρωταγωνίστρια που διαχωρίζει με έναν τρόπο διακριτικό και ανεπανάληπτο τον ερωτισμό από την πορνογραφία.

Και στο βάθος αυτός ο στυγνός ρεαλισμός που μοιάζει ολοένα και περισσότερο να θεσπίζει την δική του πίστη. Ολόκληρη η οθόνη κατακλύζεται από την σοφία, την έκπληξη, την σκοτεινιά της λαϊκής ιστορίας, εκείνης που γράφεται ανάμεσα σε ερωμένες, γιους, δουλειές, αναπάντεχους θανάτους και ισόβια ερωτηματικά. Κάδρα γεωμετρικά, συντρίμμια παλιών πολιτισμών, πορτοκαλεώνες, ολόκληρο το θαύμα της Αναγέννησης, με τον ορθολογισμό και την ανθρωπιά του, σμίγοντας τις πιο ανθρώπινες από τις αντιθέσεις,  με το θαύμα της ζωής που ανυποψίαστη αναπαράγει το καλύτερο, ανθρώπινο όνειρο να φέγγει στο βάθος εκείνου του τραπεζιού. Η παρέα, κάτω από την αυστηρή σκέπη του παλιού, σπαρμένη χρώματα και λάθη και αδυναμίες, τραβά κατά την αιωνιότητα. Εκείνη που ο νεαρός Fabian επαναλαμβάνει μες στα πιο ηλιόλουστα πρωινά αυτού του ποιητικού κόσμου. Φιλοσοφικού ως το ακρότατο όριό του, ως τα πράγματα και τις καρδιές. Σκηνές γεμάτες από την πολυκοσμία, τον κυνισμό, την εγγύτητα και την απόσταση, μια πλατεία γεμάτη θεατές που στοιχειώνονται από την μοναξιά τους. Τρομακτικές χαρές, άγριοι έρωτες, αστείες περιστάσεις και μεγάλες απώλειες συνθέτουν αυτό το προσωπικό φιλμ. Ο Φαμπιάν, αγγελούδι με blue jeans, μια μαριονέτα που διδάσκεται τον έρωτα , την απώλεια, την εγκαρτέρηση. Σκύβει και πίνει από την παλιά πηγή, δεν το γνωρίζει μα είναι κιόλας ένα παράξενο αγόρι, χιλίων ετών.

Η καινούρια μητρόπολη γεννήθηκε από τους σκηνοθέτες του Χόλιγουντ που ήθελαν στην θέση των παραγκουπόλεων να υψώσουν πολυώροφα κτίσματα με μια γενναία δόση πράσινου. Κάπως έτσι γεννιέται η Νάπολη, μια παλιά, νέα μητρόπολη με άγριο και τρυφερό ρυθμό, κάπως ακαθόριστο όπως και η γραμμή της ζωής που συνθέτει τους σταθμούς αυτού του φιλμ. Μια σαραβαλιασμένη ομορφιά, πνιγμένη στην κούραση, τις γρήγορες τροχιές, τον πυρετό και την φθορά. Ένα κουρασμένο μπαλέτο προβάλλεται στην μεγάλη οθόνη, την στιγμή που ένας νέος, μόλις δεκαεπτά χρόνων, δοκιμάζει το ακατόρθωτο. Να νικήσει τον εαυτό του, όχι τον κόσμο, όχι την Νάπολη που με το πνεύμα και την μεταφυσική της διχάζεται σαν διανοούμενος ανάμεσα στο θαύμα και τις αναμμένες ρεκλάμες του έφηβου αιώνα μας. Ένας κόσμος τυφλός, γεμάτος έρωτας που ίσως σωθεί. Αυτός είναι ο κόσμος του Sorentino έτσι όπως γεννήθηκε στο βλέμμα ενός διόλου σινεφίλ τύπου, γεμάτου από τις λεπτομέρειες ενός αυθεντικού, σύγχρονου αφιερωματικού retamblo, ανεπαίσθητα προσωπικού. Ενός φιλμ που χάνει και κερδίζει την φωνή του, ζητώντας να παραμείνουν ανερμήνευτες μερικές καίριες σκηνές του, προκειμένου να μην πληγωθεί το ένστικτο που σμιλεύει τις ανθρώπινες επιθυμίες και συντηρεί το ευλογημένο στοιχείο του ανερμήνευτου.